Лабораториялы жне аспапты зерттеулерді нтижелері.
1. анны жалпы анализі. Жара ауруында эритроциттер жне гемоглобинні кбеюіне бейімділік аныталады.
2. Асазанны секрециялы функциясы.
Зерттеу мліметтері наты болу шін стимуляцияны пентагастринмен жасаан тиімді. Пентагастриндік стимуляциямен (МАО) тыстаушы жасушаларды санын шамалап анытайды, мысалы пентагастриндік стимуляциямен аныталан 1 ммоль/ са МАО 50 млн. шамасындаы тыстаушы жасушалара сйкес келеді, ал 22 ммоль/ са дегейіндегі МАО асазанны кілегей абыында 1 млрд. тыстаушы жасушаларды болуын длелдейді. Асазанны жарасында секрециялы функция айтарлытай згермейді, ол алыпты кйде саталады немесе сл биіктейді. Секрецияны тмендеуі сирек кездеседі, тмендесе де сл ана тмендейді.детте лтабар жараларында базалды жне максималды стимуляцияланан секрецияны крсеткіші 1,5 – 2 есе жоары болады. Секрецияны кшеюі антралды жне пилорикалы жараларда байалады. Жара ауруына асазан рагынан айрыша ахлоргидрия тн емес.
3. Рентгенологиялы зерттеу. Рентгенологиялы зерттеуде жараны тікелей жне жанама белгілері аныталады.жараны тікелей белгісі – асазанны немесе лтабарды абырасында аныталатын ойы. Ойыты пішіні сопаша, дгелек, саылау немесе конус трізді болады. Жараны жанама белгілері:
· Барийді жара уысына трып алуы(траты контрастты да трінде крінеді)
· Барий сульфатыны асазанда бгелуі немесе одан тез туі
· Дуоденогастралды рефлюкс
· Брлерді жара аузына карай баытталуы(конвергенциясы)
· Кардийді шамасыздыы, асазан – ештік рефлюкс
· Асазанны немесе лтабарды кейбір айматарыны тйілуі
· Жараа арама – арсы аймаыны, блшыетті циркулярлы жиырылысынан, уыс ішіне тартылуы – де Кервенні с сауса белгісі, жара табылмаанны зінде , бл белгі оны болуын длелдейді.
· Перигастритті, перидуоденитті салдарынан салдарынан асазанны немесе лтабарды деформациясы болады.
4. ФЭГДС – жараны анытайтын е наты діс. Эндоскопиялы кріністерден жараны: активті жара, тыртыталып келе жатан жара,жара орнындаы тырты екенін ажыратады. озу уатында жараны шеті ызарады жне жмырланып сл тмпектеу болады, тбінде ашыл – ср тсті немесе сарыш некрозды заттар крінеді. Жараны айналасындаы кілегей абы ісініп ызарады. Жара жазыла бастаса , оны айналасындаы гипермия азаяды, жараны шетіндегі абыну мен ісіну белгілері басылады
тбі тазарып грануляциялы тінге тола бастайды, соында жараны аузына арай баытталан нзік, ызылт тсті тыртытар пайда болады. Жара ауруыны «ызыл» жне «ашыл» тырты аталатын 2 фазасын айырады.
Емдеу принциптері. Емні жоспары:
1) Ауруды ршуіне трткі болатын ыпалдарды тотату
2) Диетотерапия
3) Дрмектік ем
4) Физиотерапия
Ауруды ршуіне себеп болатын ыпалдарды тотату: темекі тарту мен ішкілікті доару,гастропатиялы серлі дрмектерді тотату( кортикостероидтарды,СД –ді , резерпинді т.б.)
2. диетотерапия. Жара ауруыны ршу кезінде № 1 диета, ал ршуді ата трлерінде №1а, №1б диеталар беріледі. Таамдар суа немесе буа пісіріліп дайындалады. Асазан слін бейтараптау масатымен аз – аздан , біра жиі, кніне 5 -6 реттен таматандырылады.
3. медикаменттік ем.
Асазан мен лтабарды кілегей абыын НР – ден тазарту. Осы масатта алдымен 1 – 2 апталы эрадикациялы терапия жргізіледі. Эрадикация - НР
-ді вегетативтік жне коккты трлерін толы жою. Содан кейін жаралар мен эрозиялар толы жазылана дейін жне гастрит пен дуоденитті ршуі толы басыланша емді толы туліктік дозадаы антисекрециялы дрмектермен жаластырады: Н+ К+ АТФ-аза блокаторын саат 15 немесе Н2 – гистамин блокаторын саат 19-20 да бір рет, немесе пилоридті 400 мг кніне 2 рет ішкізеді
Антисекреторлы емні затыы лтабарды жарасында 6-8 апта, ал асазанны жарасында 8- 12 апта болуы тиіс. Антисекреторлы дрмектерді атарынан бл кездегі олданудаы Н+ К+ АТФ-аза ингибиторлары(омепразол, пантепразол, ланзопразол) жне Н2 рецепторларыны блокаторлары(ранитидин, фамотидин) жне эрадикацияа арнайы жасалынан пилорид(ранитидин
висмут цитраты ). Бларды кмегімен сіресе тнгі секрецияны басады. Кндіз блінетін тз ышылы ішілген тамапен жне антацидтерді кмегімен біршама бейтарапталады. Тз ышылын байланыстыру шін емні басында антацидтерді біреуін 5-7 кн ішкізуге болады: актал(2 таб), гастал(2 таб), гелюксил- лака( 2 таб), маалокс( 15 мл),гастерин- гель( 16 мл), алмагель(30 мл), фосфалюгель( 16 мл)т .б. Антцидтерді міндетті трде таматананнан кейін 1,5- 2 сааттан кейін, яни тама ішу аралытарында жне йыны алдында ішкізеді (абылдау саны кніне 3 – 4 рет). Антисекрециялы емді асазанны жарасында 8 – 12 апта, лтабар жарасында 6- 8 апта жргізеді.
НР эрадикациясыны басты принциптері:
· Антимикробты дрмектерді осарлап олдану( шрамды, тртрамды ем), оны масаты НР- ді , ртрлі механизмдерді пайдалану арылы рту жне оны антибактериялы дрмектерге штамдарыны пайда болуына жол бермеу.
· Антибиотиктерді антимикробты серін антисекреторлы дрмектерді кмегімен арттыру
· Коллоидты висмутты дрмектерді, бейтарап ортада асиетіні тмендеуінен, антисекрециялы дрмектермен атар олданбау.
Эрадикацияа олданатын дрмектер жне оларды сипаттамасы.
Метронидазол ( трихопол) жне тинидазол – бактерияларды ДНК – сын заымдау арылы репликациясын тежейді. Блар шрамды жне тртрамды эрадикациялы емні базисті дрмектері болып табылады. Метронидазолды 0,25 г кніне 4 рет немесе 0,4 – 0,5 г кніне 2рет, ал тинидазолды 0,5 г 2 рет таматан со, 7 – 14 кн ішкізеді. Метронидазолды аз дозада немесе бір зін олданса, НР резистенттілігі алыптасуы ммкін. Кларитромицин (клацид)- макролидтік антибиотик, бактерияларды рибосомаларында белоктарды синтезін тежеу арылы бактериостатикалы сер етеді. Оны 0,25 немесе 0,5 г кніне 2рет таматан со 7 – 10 кн ішкізеді. Бір зін олдананда резистенттік алыптасуы ммкін.
Амоксициклин – пенициллин туындысы, бактериялы мембраналарда гликопротеидтерді синтезін бзу арылы НР – ге бактерицидтік сер етеді. сері бейтарап ортада жоарылайды. Оны 0,5 г кніне 4 рет, немесе 1г кніне 2 рет таматан со, 7 – 14 кн абылдайды. Амоксициллинге резистенттік сирек алыптасады. Тетрациклин – бактериялы жасушада белокты синтезін тежеу нтижесінде НР – ге бактерицидтік сер етеді, сері те ышыл ортада да жойылмайды. Тетрациклинге резистенттік алыптаспайды. Оны 0,5 г кніне 4 рет немесе 1 г 2 рет таматану кезінде ішеді. Ем курсы 10 – 14 кн.
Висмутты туындылары – кілегей абыты бетінде пленка тзіп, НР – ді жабысуына (адгезиясына) жол бермейді, сонымен атар бактериялы мембраналарды бзып, жергілікті бактерицидтік сер етеді. Висмут туындыларыны е олайлысы – коллоидты субцитраты ( де-нол). Де-нол, вентрисол – 120 мг 4 рет немесе 108 мг 5 рет, болмаса 240 мг кніне 2 рет ашарында, таматанудан 30 минут брын немесе 2 саат кейін беріледі. Емні затыы 7 – 14 кн.