Сурет - 2. Кокс батареясіні блігі
1 - ауа бергіш; 2 - газды бергіш; 3 - тік жылытатын арналар; 4 - кокстау камерасы; 5 - борова (німні жану шін); 6 - газтріздес німдерді кокстау брмасы: 7 – регенераторлар
Газды жануы кезінде блінген жылу, кірпіштелген абыралара жне кмірлі массаны ызбасына барады. Кокстау процесін амтамасыздандыру шін камераны ішкі температурасы 1100 °С тмен емес, ал тігінен 1400 °С болу керек. Ауаны ызбасы кокс пешіні астында орналасан регенераторларда теді.
Кокс ндіру цехы
Кокс жеке кмірден емес, кмір оспасыны р трлі маркаларынан, яни шихтадан алынады. Кмір шихтасыны кокса айналуы жылы процесс. Ол сусыз ортада теді. Бл процесс крделі химиялы, физикалы жне физико-химиялы айналулармен сипатталады. Кокстауды жмыс істеу процесін жылулы температурасына байланысты 5 кезеге блеміз:
Бірінші кезе- ысытанда шамамен 200° С-ка дейін. Бл кезеде кмірді рамындаы суды лкен блігі буланады. Бір мезгілде СО2 жне Метан шады. Бл кезе – кептіру кезеі деп аталады.
Екінші кезе - ысытанда 200-ден 350° С-а дейін. Осы кезеде жаныш газ, суды (кмірді ірітіп-шірітуі німдері) жне шйірді булары блінеді. Осы кезені аяаына кмір "жмсатала" бастайды. Оны дндерінде сйы ірітіп-шірітуді німдері шыа бастайды. Бл - ірітіп-шірітуді бастапы кезеі.
шінші кезе- ысытанда 350 – 500°С ара ашытыта (температуралы шектер кмірді сапасына туелді болады). Осы кезеде кмір арышты ірітіледі, жартылай кокстау кезінде кптеген шатын німдер блінеді. Яни шайыр жне газ. Оларды рамына парафинді кмірсутек жне фенолдар кіреді. Макромолекулаларды арасында физикалы байланыстар бсесиді, кейбіреуіні химиялы байланыстары зіледі, атты блшектерінде пластикалы масса алыптасады. Бл кезе - пластикалы кйді кезеі.
Тртінші кезе - ысытанда 500-ден 600° С-а дейін. Осы кезеде шйірді аз млшері жне баса шпалы газдар тзіледі. Бір-бірімен айнатылып, атты жартылай кокс тзіледі. Бл кезе – жартылай кокс тзілу кезеі.
Бесінші кезе - ысытанда 600-ден 1000° С-а дейін. Осы кезеде біршама шйір, моноциклды ароматты кмірсутектер жне сутегі тзіліп, кокс ндіру дерісі бітеді. Бл кезе – кокс ндіру кезеі.
Жасы кокс алу бкіл сатыдаы жмысты туіне байланысты, яни е бірінші кмірді 2-ші жне 3-ші сатыдаы жмысына байланысты.
Сурет – 3. Кокс пешіні сызбасы
«АрселорМиттал Теміртау» А азастандаы е ірі кокс химиялы ндірісі. 2013 ж бас АО "АрселорМиттал Теміртау металлургиялы комбинатында" ш экологиялы нысан осылды. Коксохимиялы ндіріс рамында алты кокс батареялары бар, ндірістік алымдылыпен жылына 3,5 млн. кокс тонна.
Коксохимиялы ндірісті шикізатымен араандыны кмірлі бассейніні кокстелген кмірлері ызмет етеді. рамына кіреді:
- химиялы апаылдауды цехтары
- кокс цехы
Кокстауда кезіндегі негізгі нім - кокс, газ жне шйір. "АрселорМиттал Теміртау" кмірлі департаментіні рамына кіреді:
Горно-обогатительная фабрика «ЦОФ Восточная».1980 жылы эксплуатацияа берілді. Жылына 6 млн тонна кмір ндіреді. азастан Республикасындаы е ірі кмірді айта ндіретін ксіпорын болып табылады. азіргі уаытты фабрика иын ндірілетін кмір маркаларын ндіреді, яни - КЖ, К жне КО. Ірі кмір шін СКВП- 32 сепараторларында ндіріледі, са кмір ОМ- 24 машиналарында жне МФУ- 12 флотациялы машиналарында ндіріледі. німдерді кептіру СБ 3.5х18 кептіргіш барабандарында ндіріледі. Осы уаыт аралыында фабрикада 123 млн. т аса кмір делінді жне 63,3 млн. т кокс концентраттары шыарылды.
Ндірісті сызбасы
Араанды облысыны Теміртау аласындаы «АрселорМиттал Теміртау» А металлургиялы комбинатында алапат апатты салдарын жою жмыстары шыл ола алынды.Бгінде 4 кокс батареясы айта іске осылды. Бл туралы компанияны баспасз ызметінен хабарлады.
«Апатты салдарын жою жоспарындаы белгіленген кестеге сйкес діттелген барлы шаралар 100 пайыз орындалды. 27 маусым кні саат 17.00-ге арай 1-4 кокс батареяларыны бірінші блогы іске осылды», – делінген таратылан хабарламада.
«Комбинатты газбен амту жйесінде кок газы пайда болды. Ол ндірістік блім жне бас энергетика блімі арылы ттынушылара блінуде. Ендігі міндет агломашиналарды іске осу жне доменді пештерді агломератпен амтамасыз ете отырып, шойын мен рыш ндірісіне шыу, здіксіз дайындау ймасы мен слыбтарды алуа ммкіндік беретін машиналар жмысын жандандыру болып табылады», – деп атап тті «АрселорМиттал Теміртау» А жндеу бойынша атарушы директорды орынбасары Вадим Басин.
Оны сзіне сйенсек, діттелген міндеттерді алашы кезеі 27-28 маусым кндері орындалады. Кейін мамандар №5 жне №7 кокс батареяларыны жмысын айта жандандыруа баытталан шаралара кіріспек.
«Бгінгі тада кокс батареяларыны жмысы баылауа алынды. Туындаан барлы мселелер жедел трде шешіліп, барлы іс-рекеттер белгіленген бадарламаа сай туде», – деді В.Басин.
Облыс кіміні баспасз ызметінен хабарлаандай, Р кімет басшысы Серік Ахметовті тапсырмасына сйкес рамына Индустрия жне жаа технологиялар, Ттенше жадайлар министрліктері, араанды облысы кімдігіні кілдері, «АрселорМиттал Теміртау» А мамандары кірген штаб тулік бойы жмысын жаластыруда.
«Апат орнында барлы тйінді мселелер шешіліп, техникалы шаралар жоспара сай жзеге асып келеді. Бл баыттаы шаруа жаластырылады. Бгінде айындалан міндеттерді орындалмауына негіз немесе кмн жо. Біз белгілеген жоспарлар уаытында іске асырылады», – деп сендірді араанды облысыны кімі Бауыржан бдішев.
Еске сала кетейік, «АрселорМиттал Теміртау» А ХУ-1 коксохимиялы ндірісінде биылы 26 маусым кні саат 16.15-те темір-бетон ттін мржасы опырылып кетіп, жарылан. №5 кокс батареясыны аралы жылу абырасындаы жаныш німдерді жоюа арналан мржа блініп кеткен. Мржаны сырты диаметрі 11 метрді, биікті 90 метрді райды.
Нтижесінде диаметрі 2000 мм тікелей кокс газыны газ бырына заым келіп, оны соы кокс газыны, кмір дайындау цехы галереясыны ртенуіне келіп соты. Коксохимиялы ндірісті химиялы стау цехыны жмысы тотатылды. Доменді, аглодоменді жне прокатты ндірісті жмысы шектелген.
Абырой боланда, адам рбаны мен зардап шеккендер жо.
ОРЫТЫНДЫ
ОЛДАНЫЛАН ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Сысков К. И., Королёв Ю. Г. Коксохимическое производство. М., «Высшая школа», 1969.
2. Шубеко П. З., Еник Г. И. Непрерывный процесс коксования. М., «Металлургия»,1974.
3. Лейбович Р. Е. и др. Технология коксохимических производств. М.,«Металлургия», 1974.
4. Луазон Р., Фош П., Буайе А. Кокс. М., «Металлургия», 1975.
5.