Конденсаторларды ошауламасы

Конденсатор - екі немесе одан кп ткізгіштерден жасалан астарларды электрлік ошауламамен ажыратылан электрлік сыйымдылы шін олдануа болатын рылы. Конденсаторды негізгі масаты – электрлік заряд пен уатты жинау. азіргі конденсаторлардаы ошауламаларды мінездемелері сызыты жне сызыты емес. Конденсаторларды олданатын затты сипатына арай мынадай трлері болады: а) ауалы немесе газды конденсаторлар, оларды изоляциясы газ, ауа, вакуум; б) сйыты: оларды изоляциясы май, су жне синтетикалы сйы денелер; в) бейорганикалы атты ошауламалы: слюда, керамика, шыны жне т.б.; г) органикалы атты ошаулаулы: ааз, лдірек (пленочная) жне т.б; д) оспалы (комбинированный) ошауламалы: ааз, лдірек, май жне т.б. Жмыс кернеуі бойынша конденсаторлар мынадай трлерге блінеді: траты, айнымалы ндіріс жиілікті, айнымалы жоары жиілікті (10²-10⁴ Гц), айнымалы, те жоары жиілікті (10¹⁵ Гц жоары), импульстік кернеулерге арналан.

Кштік конденсаторларды келесі жадайларда олданады: 1) 50 Гц ндірістік жиілікті жоары жне тмен кернеулерде кш желілерінде (косинусты конденсаторлар, бойлы сыйымдылыты компенсация шін олданатын конденсатор, уатты сыйымдылыты тадау шін); 2) жоары жиілікті кштік ондырыларда (электротермиялы жиілігі 10 кГц – ке дейінгі ондырыларда); 3) траты жне пульстік кернеулі ондырыларда; 4) импульсті кернеу ондырыларда.

р типті конденсаторларды таайындалуы мен жмыс режимдері оларды рылымды орындалуын жне ошауламасын анытайды.

Конденсаторларды дайындауа ке олданылатын материал тыыздыы жоары (1,0 – 1,2г/см)³ конденсаторлы ааз болып табылады, оны алыдыы 5 – 30 мк. Траты кернеу конденсаторы шін сонымен атар алыдыы 0,008 – 0,17 мм, онша ымбат емес кабельдік ааз олданылады. Конденсаторлы аазды екі сортын пайдаланады. КОН – 1 жне КОН -11 аазы тыыз, диэлектрик шыындары тмен жне кбіне траты кернеу конденсаторларында олданылады.

аазды сііру жне конденсатор корпусын толтыру шін химиялы жне жылулы тзімділігі жоары конденсаторлы май олданылады. ааз майлы конденсатор ошауламасыны диэлектрик тімділігі 3,8 жуы. Траты кернеуде минералды маймен салыстыранда диэлектрик тімділігі жоары ( = 4,5) жне электрлік беріктігі сол сияты майсана майды олдануа болады. Айнымалы кернеуде майсана май олданылмайды, йткені минералды майа араанда оны диэлектрик шыындары 5 – 7 есе арты болады.

Сонымен атар синтетикалы полярлы сйытарды да олдануа болады. Мысалы соволды = 5, ол конденсаторды салмаын 35 - 40% -а тмендетеді. Алайда соволды буы улы. Бл соволды олданылуын шектейді жне температура згергенде соволды конденсаторды сыйымдылыы мен tg траты болмайды.

Кштік конденсаторлар айнымалы то ондырыларында уат коэффициентін арттыру шін, алыс электр жеткізу желілеріндегі бойлы компенсация шін, уе желілеріне жоары жиілікті байланыс аппаратурасын жалау шін жне т.б. олданылады. Траты то ондырыларында соволды конденсаторлар инверторлы слбаларда жмыс істейді. Тжірибелік импульстік кернеу жне то генераторларында, сонымен атар арнайы магнит ондырыларында кшті магнит рістерін, жоары температуралы плазманы, электр гидравликалы эффектіні жне т.б. алу шін импульстік кштік конденсаторлар олданылады.

Барлы жадайда кштік конденсаторлар з функцияларын ошауламаны активті блігі арылы іске асырады, яни электродтар арасындаы ошауламаа кейбір уаытта ртрлі масатта олданылатын энергия жиналады. Конденсаторда жиналатын энергия мынаан те

 

 

мнда V_a – ошауламаны активті блігіні клемі,

E - ошауламадаы жмыс кернеулігі.

уат коэффициентін арттыратын кштік конденсаторларды ондырысы былай: герметизацияланан корпуста хомут арылы металды беттер (щеки) арасында пакет трінде жиналан жазы престелген рулонды секциялар арасында электрокартоннан немесе кабельдік ааздан болады. Конденсаторды номинал кернеуі мен сыйымдылыына байланысты секциялар параллель, тізбектей жне аралас слбалар трінде осылады. Кейбір конденсаторларда секциялар жекеленген (индивидуалды) сатандырыштар арылы осылады. Мндай жадайда конденсаторларды жмыс абілеті бірнеше секция тесілсе де саталады.

Секция – электрод рлін атаратын диэлектрик таспаларынан немесе алюминийді фольгадан спираль трде оралан (бралан) рулон. Рулонды секцияларда электродты екі беті де активті болады, сондытан электрода келетін металл шыыны азаяды.

рісті жмыс кернеулігі Е ааз майлы ошауламалы конденсаторларда 12 – 14 кВ/мм – ге те, егер де синтетикалы майлар – хлорда фенилдермен аазды сідірсе, онда Е 18 – 22 кВ/мм – ге дейін кбейеді, біра та бл кезде конденсатор те ызып кетуі ммкін, неге десек шыын брышы кбейеді. Егер де диэлектригіміз ааз – полиэтилен болса (екі лдірек = 2,25 мкн жне 1 ааз = 4 мкн), онда ааз блігіні Е те 18 кВ/мм – ге, пленка (лдірек) блігінікі Е те 50 – 60 кВ/мм, ал металданан полипрополен пленка болса, онда жмыс кернеулігі 70 кВ/мм – ге дейін седі. Жоары жиіліктерде рісті рсат етілген жмыс кернеулігі негізінде жылулы режимімен атынасты. Траты кернеулерде Е 80 кВ/мм дейін суі ммкін.