Аккредитивті есеп-айырысу.

[12]Аккредитив – бл бенефициара банкке сынылан аккредитивте крсетілген жаттармен бірге тауар, ызмет жеткізу немесе жмыс орындауа тапсырыс берушіні тінімімен берілетін жала алынан банк немесе растайтын банкке берілетін банкті айтарымсыз тлем міндеттемесі. детте, Халыаралы коммерциялы операциялардаы есеп-айырысуларда жне мекемелер арасындаы тлемдерді жргізу шін олданылады.

Аккредитивті есеп-айырысуларда банктер келесідей функцияларды жзеге асырады:

1. шінші тла атына тлемдерді жзеге асыру (бенефициара) жне бенефициар бйрыымен аудармалы вексельдерді акцепттеуге немесе тлеуге;

2. осындай тлемдерді жзеге асыруды баса банкке тапсыру;

3. сыныланжаттара арсы аудармалы вексельдерді тлеу, акцепттеу немесе негоциациялау;

Жоарыда айтылып кеткендей Аккредитивтер: шаырылатын жне шаырылмайтын; аудармалы (трансферабельді); револьверді; жабылан жне жабылмаан бола алады.

Аккредитив бекітілген негізгі ережелерге сйкес келу керек:

1. аккредитивтерді барлыында оларды дер кезінде тлем, блшектеп тленетін тлем, акцепт немесе негоциация арылы жзеге асырылуын айындап крсету керек.

2. р аккредитивте тлемді жзеге асыруа ыы бар банк (атарушы банк), акцепт тратт немесе негоциация болу керек.

3. Егер эмитент-банк телекоммуникациялы хабарландыру арылы кез-келген авизалы банкке аккредитивті авизалау шін нсау беретін болса, бндай жадайда кейіннен пошта арылы растайтын хат жіберілуі керек.

з кезегінде банктер барлы жаттарды толыымен тексеріп, оларды аккредитив шарттарына жауап беретініне кз жеткізуі тиіс.

азіргі тада кп таралатын жатты аккредитивтік есеп-айырысуларда келесідей субъектілер бар:

Ø Импортер – банкке аккредитив ашу тінішімен жгінеді.

Ø Эмитент –банк – аккредитив ашушы банк.

Ø Авизалы банк – экспортерге оны есебіне аккредитив ашыланы жнінде млімдеп, аккредитив мтініні сйкестігін растайды.

Инкассолы операциялар.«Инкассо» термині нсаулар негізінде банктерді жзеге асыратын операциялар деген ымды білдіреді. Масаттары:

· Акцепт немесе тлемдерді абылдау;

· Акцепт немесе тлемдерге арсы коммерциялы жаттарды беру;

· Баса да шарттар бойынша жаттарды беру;

1. Инкассолы операцияларды жаттарыны айналымдары бойынша олар: таза жне жатты болып блінеді. жатты инкассо - бл занамада кзделген жайттара сйкес банктер арасында жаттар беру.Осындай тлемдер Халыаралы сауда палатасымен бекітілген 1978ж Унификациялы Ережелермен реттеледі. жатты инкассо бойынша операциялар белгілі рет бойынша рсімдеп, з банкіне жібереді.

2. банк толы жаттарды импортер мемлекетіндегі зіні корреспондентіне жібереді.

3. импортер банкі сатып алушыа инкассолы тапсырыста крсетілген сомма валютасына арсы жаттарды береді.

4. импортер банкі экспортер банкін оны корреспонденттік есеп-шотына шарт соммасыны абылдананын млімдейді.

Инкассолы операцияларды субъектілері болып мыналар таныла алады:

1. сенім білдіруші - з банкіне инкассациялау бойынша операцияларды сеніп тапсырушы клиент.

2. ремитент-банк – сенім білдірушіні сенімімен инкассация бойынша операцияларды жргізуге ыы бар банк.

3. инкассо жргізуші банк – ремитент – банк болып табылмайтын, біра инкассолы операциялара атысушы кез-келген банк.

4. сынылушы банк– тлеушіге сыныс беретін инкассациялаушы банк.

5. тлеуші – инкассолы тапсырыс бойынша сыныс берілу тиіс тла.

Инкассолы тапсырыстарда тлеушіні толы мекен-жайы жне домицилиі крсетілуі тиіс. Ремитент-банк сенім білдірушіні нсауына сйкес, инкассациялаушы банк ретінде:

ü Сенім білдірушіні атап-крсеткен банкті олдану керек.

ü Егер осындай тапсырыс болмаан жадайда, банк зіні шешімімен кез-келген банкті олдана алады.

Сенім білдіруші немесе инкассациялы операциялара атысушы баса субъект банк келісімінсіз оны мекен-жайына жне атына тауарларды жібере алмайды. Егер банк келісімінсіз тауар банк мекен-жайына жіберілсе, онда банк тауарды абылдаудан бас тарта алады. Мндай жадайда жауапкершілік мселесі тауарды жіберуші тланы мойнында болады.

Инкассолы операциялара атысушы банктер жауапкершіліктен босатылады:

§ Кандай-да бір жаттарды, хаттарды, хабарламаларды жолда жоалуы немесе блінуі, каблограмма немесе телеграмма арылы жіберілу кезінде ааулытар мен ателіктерді пайда болуы, техникалы терминдерді аудару немесе талылау барысында пайда болан ателер.

§ Форс-мажорлы жадайларда, ктеріліс, азаматты толулар барысында, банкке туелсіз жадайлар орын алан кездегі салдар.

Инкассо нысанындаы есеп-айырысулар импортер шін те ыайлы болып келеді, себебі оны басты міндеті болып тауарлы жаттара арсы тлемдерді жргізу, онда ол тауара иелік ету ыын толыанды иеленіп, алдын-ала зіні айналымынан аша сомасын шыару млдем керегі жо. Сонымен атар инкассолы есеп-айырысуларда экспортер шін айтарлытай кемшіліктері бар:

o Экспортер, импортерді тлемді жзеге асырудан бас тарта алу туекеліне барады. Демек, инкассолы операцияларды басты шарты – экспортерді импортерді тлем жргізуге абілеттігіне сенімді болуы керек.

o Тауарды тиелуі мен ол шін аша сомасыны тсуі за мерзімге созылады.