ХИБСТАЫ РЫНЫ МІНАЖАТЫ
Уф, Алла! Бітті аным, шыты жаным,
Шірір ме бл хибста азиз тнім?
Таусылып кзді майы, уат кеміп,
Сиым бар жан танымас, кетті мнім.
Мінеки, жиырма бес ай мен жаталы,
Хибста ттын болып дм таталы.
шырап жетім-жесір арысына,
Ерік кетіп ол-аяты байлаталы.
Пле боп іздеп баса тапанымыз:
Жазасын тартып азір жатанымыз.
«Пленше плен» деген ата мз боп,
Аяы неге соты матанымыз!
Бит, брге, андалалар анды сорып,
асынып тнде йы жо, жанды орып.
Білмейміз елдегілер неылып жр,
азіргі осы боп тр бізді жоры.
ара нан ыжылдатып, жрек кесіп,
Жатасы жамбасыды татай тесіп.
Осы екен: «рлы тбі – орлы» деген,
Япырм-ай, тылармыз енді нешік?
Алмайтын мыты неме елді сзін,
Тісіді айра да жат зіе-зі.
Кілтті есік, тас кереге, темірлі йнек,
Шыа алмай р жылтырап екі кзі.
Найзалы мылты, ылыш олына алып,
Кні-тні кзетшілер тран баып.
Білінсе бір кдігі бітті сауда,
Батырым, тыларсы бдан неып?
Астыа жел жетпесті мініп алып,
Кн брын мал рісін біліп алып,
Жабысып ат жалына ай жарыта
Кететін олдар мынау іліп алып.
Жануар ысса таым сезуші еді,
айшылап латарын безуші еді.
зі то, жетектегі семіз шіркін,
реге ызыл май боп еруші еді.
Кептіріп атты терін тек трмады,
Байлардан шама келсе кпті рлады.
Сйекке бден сііп аланнан со,
«Кедейді ккшолаы» деп трмады.
Жолдастар осылушы еді лдеайдан,
Демеуші-ек: «Мынау – Арын, мынау – Найман».
Шыанда елден аула та бозарып,
ндетіп туші едік тере сайдан.
Деуші едік рлы малды «тнде туан»,
Жігітті «батыр» деуші ек оны уан.
«ой!» деген аыл сзді лаа ілмей,
Кз жасы енді мынау бетті жуан.
Басымнан кінм асып мнда тстім,
Аыры не боланын крдім істі.
Босатып бір ат берсе жіберетін,
Кзімнен болыс, билер бір-бір шты.
Жаза гр топыраты елден, Алла!
Тілегін міскіндерді берген, Алла!
лыа екі жаза бере крме,
Кеше гр, ылдым туба, туба, туба!
ЛМХАММЕД (ЛМААМБЕТ) ОСПАНЛЫ
(1886–1966)
Алаш айраткерлеріні сенімді серігі, аын, дін айраткері лмхаммед Оспанлы 1886 жылы Торай уезі, Тосын болысыны №4 ауылына арасты Бестау іріндегі «Сасысор» деген жерде дниеге келген.
12 жасына дейін ауыл молдасынан сауатын ашан ол 13 жасында Торай аласындаы 4 класты орыс олнер мектебіне тсіп, «ааш стасы» деген маманды алып шыады. 17 жасында Торай аласындаы 6 жылды орыс мектебініні 4-ші класына абылданып, оны 1905 жылы тамамдайды. 1911–1916 жылдар аралыында Троицк аласындаы «Расулия» медресінде білім алан аын 1923 жыла дейінгі аралыта з білімін жаластырып, ізденумен болады.
1926 жылы Уфа муфтиіні жарлыымен Торай уезіне мхтасиф болып таайындалып, бл ызметті 1929 жыла дейін атарады. 1929 жылы «алашордашыл», «лтшыл йым мшесі» деп айыпталып, уын-сргінге шыраан аын 1944 жылы аталып шыады. Содан бастап р трлі ызметпен айналысан лмхаммед Оспанлы міріні соында туан жерге оралып, 1966 жылы мірден ткен.
СЗ БАСЫ. ЗІМЕ
Таырып
азал жаз, лмхамбет, алам штап,
Доарма зеиніді араы стап.
Паш айла пікіріді баян етіп,
Шысын аш іштегі шер сырта тастап.
ндемей отыруыды нер крмей,
зіді ттын ылып зі стап.
Артыа аз да болса бір сз алдыр,
Кргендей кейінгі жас олына стап.
Білемін талап етсе сз табасы,
Алыстан тартпаса да тере нсап.
Жо болса сауатыда сз самалы,
Мен сені стар ма едім, сонша ыстап.
Таырып
Не трлі танимысы, заманыды,
лшеп піш заманыа аламыды.
Сыр ашпай, жасырынып банменен,
Білмей ме халы сені жаманыды.
«Айапты»журналына кмек крсет,
ыстырып шашуа арнап шамалыды,
асырды сз лшеген сыншылары
Байасын жйрік, яки шабаныды.
АЗАЫМА
Таырып
арашы, мынау халым, неткен заман,
Кндіріп з дегенін ткен заман.
Кл жайлап, бие байлап, толысыан,
Дуірі кшпендіні біткен заман.
армалып араыда аза жатыр,
Басалар бар масата жеткен заман.
Ішіп-жеп, басып-жаншып, пайдаланып,
Тедіксіз рып-соып, кеткен заман.
Бір тиын пайдаа аспай бара жатыр,
рлыты зорлыпенен сккен заман.
Берілген басты адамдар партияа,
Крмесін еш біреуін серттен аман.
мары азаматты ала ааз.
Сауы жо жне ішімдік дерттен аман.
араы надан елді кні рсын,
Бралы адірі жо иттен жаман.
Кел, аза, надандытан оштасалы,
айырылмас анша айтанмен кеткен заман.
атардан алыспаса ам етелік,
алмасын кейінгі жас тіпті надан.
Жастарды жасспірім, жаа талап,
Саталы, бл адасан беттен аман.
йреніп нер-білім рге жзіп,
Сау алсын, саналы жас шеттен аман.