Судан сынама алу дістерін атаыз

Ашы су оймалар суын химиялы зерттеу шін рылыстары ртрлі батометрлерді кмегімен алады.Су оймасыны 3 нктесінен немесе бірнеше нктесінен алынады.зенні о жа жаасынан 5 – 10 м ашытыта.зенні сол жа жаасынан 5 – 10 м ашытыта зенні ортасынан.Су алынады: беткейінен, ортасынан, тбінен.зенні беткейінен сынаманы алу 30 – 50 см тередікте жзеге асырылады.Сынама алынан со сынама алу акті толтырылады

Батометрлер

Суды физикалы асиетін зерттеу.

СУДЫ ТЕМПЕРАТУРАСЫ– сынапты термометрмен тікелей су кзінде немесе сынаманы алан со аныталады. Термометрде суа 5-10 минут батырып лшейді. Ауыз суынын алыпты температурасы 7-12ºС.

Суды органолептикалы крсеткіштерін зерттеу.

Иісі –блме температурасында суды 60ºС дейін ыздыру арылы аныталады. Бл шін 100 мл зерттелетін суды сыйымдылыы 250 мл, мойыны ке колбаа йып, ауызын саат шынысымен жауып, электр плиткасына ойып, 60ºС дейін ыздыран со, суды шайап олбаны аузын аырын ашып, тез иісін иіскеп анытайды. Су иісіні мынандай сипаттамалары бар: хош иісті, батпаты, сасы, оысты, хлорлы, мнайлы т.б. болады. иісті кштілігі балмен лшенеді. 0 –ден 5 бала дейін. алыпты жадайда ауыз суыны иісі 2 балдан аспауы тиіс

Дмі - судын дмін ауа температурасы 20 градуста тек ана залалсыздандырылан суда анытайды. Кмнданган жадайда суды 5 мин. айнатып,салындату керек. Суды суытып, аз млшерде рттап, жтпау керек Дмні кші балмен аныталады:

балл - дмі сезілмейді

1 балл - дмі те лсіз

2 балл - дмі лсіз

3 балл - жаымсыз дмі сезіледі

4 балл - наты жаымсыз дмі сезіледі

5 балл - ішу ммкін емес те жаымсыз дм сезіледі

Сонымен оса осымша дмді, тзды, ышыл, ттті,сілтілі,темірлі, хлорлы,металды,т.б деп сиппатауга болады.алыпты жадайда ауыз суыны дмі 2 баллдан аспауы тиіс МЛДІРЛІГІ –зерттейтін суды тбі жалпа цилиндрге биіктігінен сантиметрлерге блінген цилиндрлерді тпкі белгілерінде суды шыаратын тубусы бар, оан резеке ттік жаланан. Цилиндрді тбінде 4 см БИІКТІКТЕ Снелленні баспа шрифтісі салынады. Цилиндрді бйіріндегі ттіктен шрифт крінгенше суды аыза береді. Сосын суды анша биіктікте крінгенін анытап,БЕЛГІЛЕЙДІ. СУДЫ МЛДІРЛІГІ сантиметрМЕН . БЕЛГІЛІНЕДЫ,МЛДІРЛІКТІ АНЫТАУ жеткілікті жары жадайында орындалады. Ауыз суыныњ млдірлігі 30см-ден кем болмауы тиіс.

Снеллен аспабы

ТСТІЛІГІ –зерттелетін суды цилиндрге йылан дистилденген сумен а фонда салыстыру арылы анытайды. Судыњ тсі мынандай терминдер мен сипатталады: млдір, ашыл сары, жасыл, сары т.б.Суды боялуыны кштілігін зерттелетін суды шартты градуса стандартты ерітінділер шамасымен салыстыру жолымен анытайды.Ауыз суыны тсті лігі 20ºС-а дейін болуы керек, суды тнбасы 1 саат тндырыланнан кейін аныталады.

Тстілік шкаласы

Суды химиялы рамын анытау. Таныс емес немесе зіні рамын згертетін су кздерін зерттегенде санды реакциялармен атар сапалы реакциялар да жргізілуі керек.

Белсенді реакция( рн) –су реакциясын лакмус арылы анытау: суды 2 пробиркаа яды. Біреуіне ызыл лакмус, екіншісіне кк лакмус салады, 5 минуттан кейні бл ааздарды алдын ала дистелденген суа салынан аазбен салыстырады. Егер ызыл ааз згерсе, сілтілік реакцияны, ал кµк ааз кµгерсе ышылды реакцияны кµрсетеді. Егер аазды тсі згермесе нейтралды реакцияны крсетеді. Санитарлы нормалар мен ережелерге сйкес ауыз суда рН реакциясы 6-9 шегінен аспау керек

Азотты заттарды анытау.Азотты заттар суды ластануыны маызды крсеткіші болып табылады йткені, олар шаруашылы фекальді жне неркєсіптік алдытармен су кзіне тсетін белокты заттарды шіруінен немесе ыдырауынан тзіледі.

Аммиак –белокты ыдырауды німі, сондытан оны табылуы судыњ жаадан ластанандыын крсетеді.Нитриттер –ластануды брыннан боландыын крсетеді.Нитраттар –ластану мерзіміні те ертеден боландыыны крсеткіші.Азотты заттар бойынша ластануды сипатын білуге болады. Триаданы (аммиак, нитрит, нитрат) табылуы суды траты ластанандыын білдіреді.

Санитарлы нормалар мен ережелерге сйкес ауыз суда нитраттарды 45 мг/л млшері шектеледі. Нитраттар ішектік микрофлораны серінен нитрата айналады, соылары ана еіп, метгемоглобинні тзілуіне себеп болады, бл процесс тіндерді оттегімен амтамасыз етілуін азайтады.

Хлоридтер – сумен амтамасыз ету кздеріндегі суларда хлоридтерді кп млшерде табылуы суды жануар текті органикалы заттармен ластанандыыны жанама крсеткіші болуы ммкін. Хлоридтерді кп млшері ды суларда топыраы сортадау жерлерде байалуы ммкін. Бндай суды дмі тздылау болып келеді. Суда хлоридтерді млшері 350 мл/г аспауы керек.

Сульфаттарды анытау – ауыз суында сульфаттарды кп млшерде болуы организмге зияндылыымен атар суды дмін згертеді. Санитарлы нормалар мен ережелерге сєйкес ауыз суда сульфаттарды млшері 500 мг/л аспауы керек.

Темірді анытау – ашы су оймаларында темірді кп млшерде болуы, неркєсіптік іркінді суларды тсуінен болуы ммкін. Су бырындаы суда темір бырларды коррозияа шырауынан кбеюі ммкін.

Темірді кп млшерде болуы суа сары тс лайлылы, ащы металл, дм беруі жне су бырлары жолында тзілетін темір бактериаларыны пайда болуына келіп соуы ммкін. Бндай суларды трмыста олдананда ыдыстарда а тзіледі, а киімдер де татты датар пайда болады жне кір жууа олайсыз, йткені сабын жасы кпірмейді. Суда темірді млшері 0,3 мг/л аспауы керек.

Кермектілік. Суда кермектілікті жоары болуы онда магний мен кальцийді жер сілтілік металдарыны еріген тздарыны болуымен байланысты. Кейбір жадайларда суды кермектілігі темір, марганец, аллюминий тотыыны болуымен де байланысты. Кермектілік суды сапасыны критерийлеріні бірі. Кермектілікті 4 трі бар: жалпы, карбонатты, жоюа болатын жєне траты. Кермектілік кальций мен магнийді 1 л суда еріген тздарыны мг/эквиваленттілігімен белгіленеді. Санитарлы ережелер мен нормалара сйкес оны млшері 7 мг/экв аспауы керек. Санитарлы - эпидемиологиялы ызметі органдарыны келісімі бойынша жалпы кермектілік млшері 10 мг/экв дейін рсат етіледі..