Желілік топологияларды талылаыз.

Негізгі желілік топологиялар

Желі топологиясы (аылш. network topology) — есептеу желісіндегі машиналарды физикалы конфигурациясы, яни андай тйіндер жбы зара байланыса алатынын крсететін физикалы жаластыруды (немесе тйіндер арасындаы логикалы байланысты) бейнелеу; желілер жолдары мен тораптарын, оларды жол зындыы, тораптар уаты трізді сипаттамаларын ескермей, жаластыру рылымын зерттейтін олданбалы ылым.

Желіні атаратын взметіне байланысты топологияларды ш трі болуы ммкін.

Шиналы топология. Мнда жмыс станциялары желі адаптерлері арылы жалпы шинаа немесе могистральа(кабельге) осылады. Дл осындай тсілмен магистральа баса да желілік рылылар осыла береді. Желіні жмыс жасау процесінде тасымалданатын апарат жнелтуші станциядан жмыс станцияларыныбарлы адаптерлеріне жеткізіледі, біра оны тек адресте крсетілген жмыс станциясы абылдайд.

Жлдыз трізді топология. Мнда ортатандырылан коммутациялы тйін- желілік сервер болуы тиіс, ол барлы мліметтерді жеткізуді жзеге асырад. Бл топологияны артышылыы – кез келген бір жмыс станциясыны істен шыуы жалпы байланыса сер етпейді.

Саиналы топология. Мнда байланысу арналары тйыталан саина бойында орналасады. Жнелтілген млімет біртіндеп бпрлы жмыс станцияларын аралап шыады да, оны керекті компьютер абылдаан со жмыс тотатылады. Бл топологияны кемшілігі – кез келген бір жмыс станциясыныістен шыуы жалпы байланысты бзады.25.Санау жйелері.Позициялы жне позициялы емес санау жйесі мысал келтіре отырып тсіндірііз.

Сан математикадаы сияты информатикада да басты негіз. Біра математикада сандарды деуге кп кіл блген болса, ал информатикада сандарды сыну дісі ана емес, сонымен атар жадыны ажетті орын, жылдамдыты, есептеуде жіберетін атені анытайды.

Санды крсету шін олданылатын белгілер жне ережелер жиынын санау жйесі деп атайды. ысаша айтанда, санау жйесі деп сандарды аталу жне жазылу дісін айтады.

Санау жйесі екіге блінеді: позициялы жне позициялы емес.

Позициялы санау жйесіндегі сандарды маынасы, оны орналасан позициясына арай згереді. Мысалы, 555,5 андай позицияда труына байланысты бл санны маынасы згеруде.

Позициялы емес санау жйесіндегі сандарды тран орны, оны маынасын згертпейді.

Мысалы, ХХХ санында Х – онды санны белгісі жне оны маынасы тран орнына байланысты емес.

Компьюторде позициялы санау жйесін ана олданылады, себебі бл жйеде санды жазу баса жйеге араанда те жинаы жне есептеуге ыайлы.

Тарих бойынша онды санды жйе е кп тараан жйе болса да,онымен атар кптеген санды жйе осы кнге дейін адам мірінде олданып келеді.

Мысала Майя халы – жиырмалы, индейцтер –бестік жне онды , Европа революцияа дейін - онекілік( дюжина) , ал ытайда – бестік санау жйесін олданан.

Негізінде кез – келген санды жйе руа болады. Санды жйені негізін ретінде кез – келген бтін санды алуа болады. Мысалы, 2 бтін санды – екілік санау жйесі деп, 3 бтін санды – штік санау жйесі деп жне т.б. сандарды алуа болады.

Екілік санау жйесін 1850 жылы аылшын математигі Дж Буль ойлап тапан. Бл жйе екі санмен: 0 жне 1 рнектеледі. Бл жйені тбірі 2 саны.

Осы екілік жйеде р трлі арифметикалы операцияны орындау шін мына ережелерді білуі тиіс.

ОСУ ЕРЕЖЕСІ

0 + 0 = 0

0 + 1 = 1

1 + 0 = 1

1 + 1 = 10

АЛУ ЕРЕЖЕСІ

0 – 0 = 0

1 – 0 = 1

1 – 1 = 0

10 – 1 = 1

КБЕЙТУ ЕРЕЖЕСІ

0 х 0 = 0

0 х 1 = 0

1 х 0 = 0

1 х 1 = 1

Сегіздік санау жйесі, 0,1,2,3,4,5,6,7 сандарынан трады, негізі 8 саны болады.

Онды санау жйесі, 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 сандардан трады, негізі 10 саны болады

Оналтылы санау жйесі 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, A.,B,C,D,E,F сандарынан трады. Бл санау жйені баса санау жйеден ерекшілігі, 0 ден бастап 9 а дейінгі позициялы сандар олданып, ал 10,11,12,13,14,15позициялы сандарыны орнына латын алфавитіні бас ріптерін олданылады.

Бір санау жйеден екінші санау жйесіне кшу.

Онды санау жйесін екілік, сегіздік, оналтылы санау жйесіне кшіру шін мына ережелерді олданамыз.

Санау жйелері дегеніміз – сандарды жазу, оу тсілдері мен ережелеріні жиыны.Барлы санау жйелері позициялы жне позициялы емес деп екіге блінеді.

Позициялы емес санау жйелері.

Позициялы емес санау жйелерінде цифрды мні (сана осатын мні) оны сан ішіндегі позициясына байланысты болмайды.Мысалы, Рим санау жйесіні XXI (21) санындаы X цифрыны мні ол ай орында трса да она те. Римдік санау жйесіні ерекшелігі онда белгілі бір ріптер р уаытта белгілі бір санды ана рнектейді.

I-бір, V-бес, X-он, L-елу, D-бес жз, M-мыды рнектейді. Мысалы, 1767 жылы Римше келесі трде жазылады: MDCCLXVII, 66 саны – LXVI. Ar 2858 – MMDCCCLVIII. Кейбір сандарды римдік жйеде рнектегенде осымша ережені пайдалануа болады. Егер рнектейтін санымыз негізгі табадан бірнеше бірлік, онды, жздік арты болса, онда табалар негізгі табаны о жаына жазылады, яни мысалы, VI, VII, VIII, XI, XII, XIII, LX=60, CX=100+10=1106, DC=500+100=0, т.с.с

Римдік жйеде сандарды бейнелеп крсету шін олданылатын табалар саныжалпы жадайда шектелмеген.

Позициялы емес жйені позициялы жйе ыыстырып шыаратындай екі негізгі кемшілігі бар. Олар те лкен сандара амалдар олдануды иындыы. Сол себепті бгінгі кні Рим цифрлары те сирек олданылады.

Позициялы санау жйесінде цифрды мні оны сан жазылуындаы орнына(позициясына) байланысты болады(мыс., екілік,сегіздік,онды жне он алтылы санау жйелері). Мысалы, 999 санын алса, 9 саныны мні тран орнына байланысты згереді(жздік,онды,бірлік).

Трмыста онды санау жйесі кеінен олданылады.Есептеуіш техникада позициялы санау жйелері пайдаланылады: екілік – негізгі санау жйесі ретінде,ал онды,он алтылы – осымша санау жйесі ретінде.

Рим санау жйесі-позициялы емес,мнда санны мні оны тран орнына туелді емес,яни Х саны мына XXI санында орнына байланыссыз “он” болады.

Рим сандары латын ріптерімен жазылады.

I – 1, V – 5, X – 10, L – 50, C – 100, D – 500, M – 1000,

Мысалы: VI=5+1=6; XXI=10+10+1=21; IV=5-1=4.