Жмыс уаытын йымдастыру

Жалпы жмыс уаытын келесі трлерге блуге болады:

  1. ндірістік уаыт
  2. ндірістік емес уаыт

 
 

 

 


ндірістік уаыт 3 негізгі трге блінеді:

  1. Оперативті уаыт;
  2. Жмыс орнына ызмет ету уаыты;
  3. Дайынды уаыты.

 

Оперативті уаыт негізгі жне осалы уаыттан рылады.

Негізгі уаыт ебек затыны сан неиеме сапалы згеруінен жаратылан уаыт.

осалы уаыт жмысшыны негізгі жмысты орындау шін атаран рекеттеріне атысты уаыт.

Жмыс орнына ызмет ету уаыты – жабдыты жне жмыс орнын тазалыа, тртіпке стауа жаратылан уаыт.

Барлы баса да уаыт шыындары ндірістік емес болып табылады.

ндірістік емес уаыт шыындарында кездейсо жне ндірістік емес жмыстар пайда болады. Кездейсо жмыстар - ндірістік ажеттіліктен пайда болан жмыстар уаыты.

ндірістік емес жмыстар - нім ндірісін лайтпайтын немесе оны сапасын жасартуа сер етпейтін уаыт.

 

3.Уаыт шыындарын зерттеу дістері:

1. Фотолау;

2. Хронометраж;

3. Фотохронометраж;

4. Сттік баылау (байау).

Жмыс орнын фотолау – барлы ебек уаыт шыындарын анытап жне зерттеу шін ткізіледі.

Фотоа тсіруді 4 трі бар:

· Жеке фотолау – мнда зерттеу объектісі 1 жмысшы немесе машина (жабды) болады. Жеке фотолауды бір трі зін-зі фотолау, яни ауысым немесе жмыс кні кезінде жмыстаы зілістерді оларды себебінде крсетіп белгілеу.

· Бригадалы фотолау – баылау объектісі бір жмыс орнында технологияа байланысты жалпы жмысты орындаушы жмысшылар тобын фотолау.

· Топты фотолау – мнда баылау объектісі райсысы блек жмыс орындаушылар тобы.

· Маршрутты фотолау – баылауды бір-бірімен лкен ара ашытытаы бірнеше объекті немесе жмыс орны бойынша оларды белгілі бір маршрутпен ту немесе бір объекті ішінде туі арылы ткізіледі.

Хронометраж (грек тілінен «хроно» - уаыт, «метраж» - лшеу дегенді білдіреді) - ндіріс процесіні циклдік айталанып отыратын элементтері бойынша жмыс уаыты шыындарын зерттеу уаыты. Мнда баылау объектісі - ндірістік операция немесе оны элементтері болып табылады.

Фотохронометраж – аралас діс, яни жмыс уаытын зерттеуде, фотолауды да, хронометражды да бірге пайдаланады.

Сттік баылау дісі – жмыс уаытын бірталай орындаушылармен пайдалану жнінде жалпы млімет алу шін олданылады. Оны мні баылаушы, байыушы немесе зертеуші алдын-ала бедгіленген маршрут бойынша озалып, белгілі бір пунктерге орындаушыны жмыс жадайын, уаыт шыынын лшемей, шартты индекспен белгілейді.

 

Дріс 4. Аынды ндірісті йымдастыру негіздері

Ндірісті йымдастыру дістері: кпшілік, сериялы, жеке дара.

Ндірісті йымдастыру нысандары: мамандыру, бірлестіру, иыстыру, шоырландыру.

Ндірісті йымдастыру типтеріні ерекшеліктері.

Ндірістік аын

1.рбiр ксiпорын жмысыны негiзiн ндiрiс процесi райды. Елiмiздi экономикасын ктеруде оны интенсификациялау, рине, маызды роль ойнайды.ндiрiс тиiмдiлiгiн жоарлату, оны интенсификациялау арылы ммкiндiк бередi, яни интенсификациялауа :

·жмыс уаытыны жоалуыны ысарту;

·жмыс уаытты тыыз пайдалану;

·ебек нiмдiлiгiн ктеру;

·жаа техника мен технология енгiзу;

·ндiрiс процесiн рационалды йымдастыру жне т.б.

Кез келген, ндiрiстік процесс дегенiмiз – технологиялы, табии процестердi жне бiр-бiрiмен байланысты ебек процестерiнi бiрлiгi.

Ебек процесi дегенiмiз, ебек затын, оны формасын, клемiн, физикалы жадайын, орналасуыны, сырты трiн жне таы басаларды згерту.

ндiрiс процестерi бiратар белгiлермен аныталады:

1) ндiрiстегi белгiленген масатына байланысты – негiзгi жне осалы;

Жмысы негiзгi ндiрiс мтаждарын амтамасыздандыруа баытталан процестер – кмекші деп аталады. Олар негiзгi процестердi здiксiз, дрыс туiн амтамасыз етедi.

Кмекші процестер - ндiрiс ралдарын сатау жне жндеу, сумен, энергиямен, материал-техникамен амтамасыз ету.

2) Жмысшыны ндiрiс процесiне атысу дрежесiне байланысты:

·ол ебегi процесi;

·машиналы-олды;

·машиналы П;

·автоматтандырылан П;

·аппаратты П.

3) П мазмны бойынша:

· механикалы;

· физико-химиялы;

Механикалы процестер – бл механикалы серiмен ебек затыны формасы, клемi, физикалы жадайы, орналасуыны згеруi (шикiзат немесе нiмдi ндеу жне айта ндеу), ебек заты р трлi рал жабдыпен массивтен блiнiп, одан ары нделiп, айта жасалуа, тасымалдауа, сатауа жiберу процестерi.

Физико-химиялы процестер – бл материалдарды физико-механикалы жне механикалы асиеттерi жне оларды iшкi рылымы згерiске шырайтын процестер (химиялы, жылу, диффузиялы, электрохимиялы жне т.б. процестер).

4) ту жадайына жне затылыына байланысты П:

·здiктi;

·здiксiз болады.

здiксiз Пбарысында бiр операция екiншi операциямен тотаусыз алмасады. здiктi процестер кезедiлiкпен жне айталануымен мiнезделедi.

рбiр ндiрiс процесс ебек операцияларынан ралан майда алажаулы процестерден трады. Алажаулы процестердi бiрiктiрудi ш тсiлi бар:

·кезектi;

·параллельдi;

·параллельдi – кезектi.

Кезектi бiрiктiру тсiлiнде рбiр келесi операция алдыы операция аяталан со ткiзiледi. Бл жадайда ндiрiс масатын жету уаыты неурлым за болады.

Операцияларды параллельдi бiрiгуi – оларды уаыт бойынша толы бiрiгуiн бiлдiредi. Мндай бiрiктiру операциялар затылыы бiрдей болып жне райсысы блек жмыс орнында атарылан жадайда ммкiн. Сондытан, майда процестердi параллелдi бiрiктiру шектелген.

Параллельдi-кезектi тсiл – операцияларды бiрiктiрудi мнайгаз нерксiбiнде нерлым кеiнен тараан тсiлi. Мнда операцияларды жарым-жартысы кезектi, жарым-жартысы параллелдi атарылады.

Кез-келген ндiрiс процесс оны орынды, тиiмдi (рационалды) йымдастырылуын ажет етедi. ндiрiс процестердi йымдастыруды негiзгi принциптерi:

·здiксiздiк; ыратылы; пропорциялылы.

здiксiздiк принципi ебек заты здiксiз нделiп, дайын нiм здiксiз ндiрiлуiн бiлдiредi. Салада технологиялы тiзбектi ндiру, ндеу, тасымалдау кезендерiнде ндiрiс процестерi здiксiздiк принцип бойынша йымдастырылан. Яни, ндiру процесі тотаусыз, рi зiлiссiз тедi. П здiксiздiгi негiзгi орларды нерлым толы пайдалануа жне айналым орыны айналу жылдамдыын тездетуге ммкiндiк бередi.

Ыратылы принципiксiпорынны берiлген жоспары /графигi/ бойынша бiралыпты нiм шыарып отыруын бiлдiредi. ндiрiс процестерінi ыратылыы ксiпорынны барлы цехтары мен блiмшелерiнде ндiрiстi бiралыпты жрiп отыруымен амтамасыз етiледi.

ндiрiс процестердi пропорциялылыыоперацияларды затыы бойынша тедiгiн немесе оларды еселiгiн, яни бiр орындаланда толыымен, аяына дейiн атарылуын бiлдiредi.