Аза жне шыыс психологиясындаы жетістік формуласы.
азастандаы психологиялы ой – пікірлерді алыптасуы туралы айтанда, е алдымен оны тарихыны те ертеде жатандыы туралы еске ала кеткен жн. аза психология тарихын зерттеумен кптеп айналысып жрген крнекі психолог алым Жарыбаев был Бзайлы азастанда психология ылымыны алыптасуы мен дамуын ш кезеге бліп крсетті. Бірінші кезеі – марксистік, кеестік психология деп аталады. шінші кезе – Егемен туелсіз азастан жадайында алыптасан ылыми психология дамуыны жаа кезеі.
ХІХ асырды екінші жартысында азастанда аартушылы озалысты туын биік стаан аартушы демакрит Ш. Уалиханов, А. нанбаев рухани мрасыны психологиялы ой – пікірді даму тарихында алатын орны з алдына бір тбе. аза аартушыларыны психологиялы кзарасын аза психологыны ішінен бірінші болып зерделенген мемлекеттік айраткері, психолог – алым, академик Тлеген Тажібаев болды. Ол азастанда психология саласында тыш рет 1939ж Ленинград аласында К.Д. Ушинский – Ресейдегі педагогикалы психологияны негізін салушы таырыбында кондидатты диссертация орады жне докторлы диссертация орады. Осы кісіні ебектеріні авторы Жарыбаевты да алатын ролі ерекше. Ол тарихи зерттеулерде орта асырлы ойшылдар - бу Насыр л – Фараби, Дулати, Тарази т.б. ебектерінен бастау алды. Сонымен, Академик Т.Тажібаев атындаы “этнопсихология жне этнопедагогика орталыы” азастанда психология ылымын дамытуда біршама іс – тжірибе жинатады. Соы жылдары орталыты йымдастыруымен бірнеше республикалы жне халыаралы ылыми – теориялы, тжірибелік конференциялар ткізіліп, этнопсихология жне этнопедагогика мселесі бойынша ылыми жинатар мен конференция материялдары жары крді.
41. Іскерлік арым атынас жне имидж алыптастыру арым атынасындаы мдениет негізі ретінде. Іскерік арым-атынастаы е басты міндеті сыбайласыны зіе жаымды арым-атынаса алыптастыру. Іскерлік арым-атынста жаымды сер алыптастыру дістері:
-мият тыдау.
-киім лгісін сол жадайа байланысты тадай алу абілеті.
-сыбайласыа сыйласты атынас орнату.
-леумет абылдаан жест, мимика, тлааралы арым-атынасты олдана білу.
-жаымды эмоция алыптастыра білу.
-гімелесу кезінде жазып алуа ынталану,
-мияттылы.
Іскерлік атынаста кейінгі кезеде кеінен олданып жрген дістер олданбалы психологияда кптеп олданылады.Нейролингвистикалы бадарламада байланысу зіні мінез-лыды згені мінез-лына бейімдеу масатында олданылады.Басарушылы атынастаы байланысуды негізгі дістеріне мыналар жатады:
« Кіріспе» - бл сыбайласыызды дене тры жест, сзін айталау реакциясы.Бл дісте сізді жестіізді айталанса сыбайласыызды сізді баытыыза арай ауысандыын білдіреді.Егер сыбайласыыз санасыз трде сізді мимикаызды айталап трса ол сізді ойыызбен келіскендігі.
«Якорь»-бл адамны бір кіл-кйді негізінде барлы кіл кйді туыза алу абілеті.Ол шін сыбайласыды жасы біліп оны олдануды тымды стін тадай білуі керек.«Ауысу» - сздік рал арылы адамны алыпты жадайдан жеіл, икемді жадайа кшу. Егер сіз сйлеуді дрыс рып, сзді арасында зіліс болмаса, сыбайласыны зейіні шашырап, талдау ызметі тмендейді. Бл жадайда осымша мліметке уаыт ткізбеу шін, сыбайласы сізбен жеіл келіседі.
«Трюизм»-жалпы бекітуді білдіреді.іскерлік арым-атынаста трюизм наты былыстан жалпы былыса ауысу шін падаланылады.
Имидж.Іскерлік арым-атынастаы мдениетті бір блігін жаымды тартымды имидж алады.Э.Тофманны айтуы бойынша-бл серді басару нері. рбір адама зге адамдарды кзінде алай крінетіні те маызды. Имидж зіндік менін самопрезентациялау.Имидж аылшын тілінен аударанда « бейне» деген маына береді. имидж адамны сырты пішіні мен ішкі саналы дниесімен тікелей байланысты. Имиджді теоретиктері тланы жекелей жаратылысты асиеттерін ана арастырып ана оймай, арнайы таайындала отырып олданылатын асиеттерін арастырады. Имидж кез - келген адамны «Мен» сзін жариялы трде абылдауын, міндетті ажетті етеді.Имидж ымына адамны тек табии тлылы рылымы ана емес арнайы растырылан рылымдар кіреді. Оан адамны сырт келбеті,ішкі лемі, жне психологиялы типі. Барлы адамдар табиатынан тартымды болып дниеге келмейді. Олар е кшті тлалы рылымдарын дамытып крсете білуі тиіс.Тартымды болу- бл ерлік йткені зімен здіксіз жмыс жасау. Ол тек сырт келбетіні демілігі ана емес ол сенім арту, адама жан дниемен жаын болу.
Имидж алыптастыру сапаларыны ш трі бар:
1-топа табии сапалар олара комуникабелділік,эмпатия, згелерді тсіне алу абілеті, шешенділік.
2-топа адамны білім алу мен трбие нтижесі олардаы адамгершілік, психологиялы денсауылы жне тлааралы арым-атынас жасай алу абілеті.
3-топа мірлік жне ксіби тлалы тжірибелілік.Адамдарды басару ол нер.зерттеушілірді айтуы бойынша 92% адамны згеге сер етуі оны алай киінуі мен сйлесуінде. Ол ережелерге клу нері, дауыс ыраы жест, мимика техникасы жатады. Бл асиеттерді алыптастыруа имиджммекерлер кметеседі.