Туелсіз оздырылатын траты ток озалтышты тежеу режимдеріндегі механикалы сипаттамалар

ЭЖ-де механизмді тез жне дл тотату немесе оны айналу баытын згерту ажет болады. Жылдамды жне длдік механизмні німділігін, ал кей кезде німні сапасьн анытайды.

Электр тежелуді ш трі бар:

а) электр энергиясын желіге айтару (рекуперативтік) арылы тежеу;

б) динамикалы тежеу;

в) арсы осу арылы тежеу.

Осы режимдерге сас механикалы сипаттамалар 2.3-суретте келтірілген.

2.3 сурет. ртрлі режимдердегі тізбектеп оздырылатын траты ток козалтышты механикалы сипаттамалары

 

а) электр энергиясын желіге айтару (рекуперативтік) арылы тежеу.

Осы режим Э-ты жылдамдыы, млткісіз бос жріс жылдамдытан жоары болан кезде болады. озалткышты ЭК-і Е, кернеу U-дан асып кетеді, ал ток І зіні баытын кері згертеді. озалтыш желімен параллель генераторлы режимде жмыс істейді, яни ол энергияны желіге айтарады. Бл мына тедеуден крініп тр:

 

(2.12)

ал сол себептен моментті табасы керіге згереді де, тежеу болып алады

М = - КФІ. Егерде тежеу моментті М_т = -М белгілесек, онда (2.5) тедеуді (w>w₀ боланда) трі мынадай болады:

 

w = (2.13)

 

Мндай тежеу режимі жкті тсірген кезде ктергіш механизмдерді ЭЖ-терінде болады. Мндай тежеу те німді, себебі озалтыш білігінен

келетін механикалы энергияны электр энергиясына трлендіреді де, оны желіге айтарады.

 

б) динамикалы тежелу

Динамикалы тежеу режимі озатышты якорін желіден ажыратып кедергіге осан кезде болады (2.4-сурет), ал оздыру орамасы желіге осылан кйінде кдлады. Бл режимде электр энергия желіге айтарылмайды, ол R_p, кедергіден жылу трінде блініп шыады. озалтышты ЭК-ні табасы згермеген себептен, ал якорьге кернеу осылмаандытан якорьді тоы

I = - мндаы R – якорь тізбегіні кедергісі.

2.4 сурет. Динамикалы тежеу слбасы

 

Тежеу моменті динамикалы тежеу режиміне те:

 

- М_т = K I = - w (2.14)

Магнит аын Ф траты болан кезде:

 

w = (2.15)

в) арсы осу арылы тежеу

 

Мндай тежеу режимі озалтышты орамалары бір баытта айналанда, ал якорь сырты моментті серімен лде инерциялы кштерімен арсы жаа айналанда пайда болады. Мысалы: ктергішті жетегі, Э жкгі ктеруге осыланда, ал жкті серімен туатын момент жететі жк тсу жаа айналдыранда болады. Мндай режим озалтышты яксрь орамасын (немесе оздыру орамасын) тез тотатуа немесе айналу баытты керіге ауыстырып осан кезде болады. арсы осу арылы тежеуді механикалы сипаттамасы 2.5-суретте крсетілген.

Э орамаларын жкті ктеру шін осанда, озалтыш, тек жкті кедергі моменті М_К1, ыса тйыталу моментінен М_кт кем боланда ана осылады.

 

2.5 сурет. арсы осу арылы тежеуді механикалы сипаттамасы

 

Бл жадайда Э-ты жылдамдыы желіге осыланнан кейін ана лаяды да, тратанан алыпа жетеді (А нкге). Якорьді тоы

І =

Жкті моменті лайан кезде, Э-ты брышты айналу жылдамдыы АВ сипаттамаа сйкес азаяды да, егер де жкгі моменті ыса тйыталу моментіне М_т. те болса, Э тогайды. Бл жадайда (w=0 боланда) озалтышты Э..К-ші Е=0, ал сол себептен ток

I =

Жкті ктерген кезде кедергі моменті де седі. Ал Э моментінен жоары болан кезде озалтыш арсы жаа айнала бастайды, ал жкті тмен тсіре бастайды. Момент М_к2 -ге те болан кезде сипаттаманы С нктесіне сйкес траталан алыпты жылдамдыа жетеді. Якорь арсы жаа айналанды- тан, ал магнит аыныны баыты згергендікген, ЭК-ті баыты да згереді.

I = тендеуімен аныталатын ток озалтышты режимде жоары болады, ал оан сйкес Э арсы осу арылы тежеу режиміндегі моментте лаяды.

І квадрантты А нктесіне сйкес жылдамдыпен істеп тран Э-ты кернеуіні айшылыын згерткенде ол ВС сипаттамасыны ІІ квадранттаы В нкгеде жмыс істеуге ауысады. Одан кейін тежеу моментіні серімен жылдамды азая бастайды. Жылдамды нольге те боланда (С нктесі) Э-ты желіден ажыратса ол тотап алады. Егер де ажыратпаса, жылдамды арсы баыта лая бастайды (ІІІ квадранттаы С сипаттамасы бойынша). Айналу баыты згерген кезде якорьді ЭК Е-ні баыты да згереді, ал озалтышты режимге кшіп айтадан желіні кернеуіне арсы болады. ЭЖ айтадан траты жылдамдыпен озалтышты режимде табии сипаттамада кері айналу баытымен жмыс істейді (Е сипаттамасыны нктесі).

 

2.6 сурет. арсы осу арылы тежеу режиміндегі озалышты механикалы сипаттамасы

 

Егер де якорьді шыпасында кернеуді айшылыын айтадан згертсе, онда Э айтадан арсы осу режиміне ауысады. Э-ты айналу жылдамдыыны арсы баыта ауысуы GKL сипаттамасы бойьшша теді.