Істі адаалау сатысында арауды тртібі
адаалау сатысыны сот отырысы траалы етушіні андай сот шешімі жне кімні шаымы (наразылыы) бойынша айта аралып жатаны, сот рамына кімдерді енетіні жне сот отырысы залында іс жргізуге атысушыларды айсысы келіп отыраны туралы хабарламасымен ашылады. Істі арауды уаыты жне орны туралы тиісінше хабардар етілген шаым (наразылы) берген адамны болмауы сот отырысын жаластыру мумкіндігін теріске шыармайды. Прокурорды адаалау сатысыны сот отырысына атысуы міндетті.
Млімделген наразылытар мен тініштер шешілгеннен кейін сот тындауды жаластыру туралы не оны кейінге алдыру туралы шешім абылдайды. Сот істі тындауды жаластыру туралы шешім абылдаан кезде траалы етуші адаалау шаымын (наразылыын) берген процеске атысушыа сз береді. Егер мндай атысушылар бірнешеу болса, огнда олар здері сынан сз сйлеу кезектілігін сотты назарына салады. Егер олар зара келісімге келе алмаса, онда сз сйлеу кезегін сот белгілейді.
Шаым (наразылы) беруші адам, з пікірі бойынша, шаым жасап отыран шешімні засыз, негізсіз, ділетсіз болып табылатыны туралы дйектері мен длелдемелерін айтып береді. Онан со траалы етуші процесті зге атысушыларына сз береді.
Егер шаымды оранушы тарап берген болса, онда алашы сзді оны кілдері болып табылатын процеске атысушьшар алады. Оларды сз сйлеу тртібі здеріні ол жеткізген уадаластыа сйкес ондай уадаласты болмаан жадайда сотты шешімімен белгіленеді.
Егер шаымды (наразылыты) айыптаушы тарап берген болса, онда оны кілдері бірінші болып сз алады, онан кейін траалы етуші сзді процесті баса атысушыларына береді.
3.Істі адаалау тртібімен арауды нтижесінде сот ылмысты іс жргізу кодексіні 370 жне 373-баптарыны талаптарын сатай отырып кеесу блмесінде мынадай шешімдерді бірін абылдайды:
1) шаымды (наразылыты) анааттандырусыз алдырады не істі сот адаалауы тртібімен айта араудан бас тарту туралы аулы шыарады;
2)апелляциялы жне адаалау сатыларыны кімі мен аулысын згертеді;
3)кімні жне барлы бдан кейінгі шешімдерді кшін жояды жне істі жаадан сот арауына жібереді;
4)кімні жне кейінгі барлы аулыларды кшін жояды жне істі кысартады;
5) сотты кімін згертіп немесе оны згеріссіз алдыра отырып апелляциялы жне адаалау тртібімен шыарылан аулыларды кшін жояды;
6) апелляциялы сатыдаы сотты кімі мен аулысын згеріссіз алдыра отырып адаалау сатысы шешімдеріні кшін жояды.
Сонымен атар, сотты адаалау шаымдарын берген тлалара, сондай-а іс бойынша барлы сотталан тлалара атысты (оларды жадайын нашарлатпайтын болса) толы клемде сот кіміні зандылыын, негізділігі мен ділеттілігін тексеруге міндетті екендігін естен шыармаан жн.
Істі адаалау тртібімен арау кезінде кімні кшін жоюа немесе оны згертуге істі аппеляциялы тртіппен арау кезінде кімні кшін жоюа немесе оны згертуге себеп болатын азастан Республикасы ылмыстык іс жргізу кодексіні 412-бабында крсетілген мн-жайлар негіз болып табылады.
4.Бірінші, апелляциялы жне адаалау сатыларындаы соттарды аулыларыны кші жойылуа немесе згертілуге жатады:
- егер осы аулымен бірінші сатыдаы сот засыз жне негізсіз шешім абылдаан;
-не алдыы аулыларды немесе іс бойынша кімні жоарыда тран сот засыз жне негізсіз кшін жойан немесе згерткен деп танылса;
- не егер істі жоары тран сотта аралуы кезінде абылданатын шешімні дрыстыына сер еткен немесе сер етуі ммкін болан зады елеулі бзуа жол берілсе (ІЖК 467-бабы 8-тарма).
адаалау сатысындаы сот істі араан кезде бірінші, апелляциялы жне адаалау сатыларындаы соттарды аулылары, егер осы аулымен бірінші сатыдаы сот засыз жне негізсіз шешім абылдаан не алдыы аулыларды немесе іс бойынша кімні жоарыда тран сот засыз жне негізсіз кшін жойлан немесе згерткен деп танылса, не егер істі жоары тран сотта аралуы кезінде абылданатын шешімні дрыстыына сер еткен немесе сер етуі ммкін болан занды елеулі бзуа жол берілсе, кші жойылуа немесе згертілуге жатады.
адаалау тртібімен сот кіміні немесе аулысыны кші жойылан со іс жалпы тртіппен аралуа жатады.
Істі тиісінше бірінші, апелляциялы адаалау сатысындаы сот араан кезінде жазаны кшейтуге немесе мейлінше ауыр ылмыс туралы занды олдануа, егер алашы кімні немесе аулыны адаалау тртібімен жазаны жмсатыына орай немесе нерлым ауыр ылмыс туралы зады олдану кажеттігіне байланысты кші жойылан, сондай-а егер кімні кші жойылан со істі жаадан тексеру кезінде айыпталушыны баса да нерлым ауыр ылмыстар жасаандыын айатайтын жадаяттар аныталатын жадайда ана жол беріледі. Бірінші сатыдаы сотты шыаран кіміне істі жаадан талылау кезінде шаым жасалуы жне жалпы тртіппен наразылы білдірілуі ммкін.
Сондай-а адаалау сатысындаы сотты бірінші сатыдаы сот талылауыны пні болмаан фактілерді анытауа не длелденген деп санауа ыы жо.
Сонымен атар, адаалау сатысындаы сотты істі жаа талылауына жіберілген жадайда айыптауды длелденгендігі немесе длелденбегендігі туралы, длелдемелерді анытыы туралы немесе бір длелдемелерді басаларынан басымдыы туралы, бірінші сатыдаы сотты кылмысты осы немесе зге ылмысты занды олдануы туралы жне жазалау шарасы туралы мселелерді алдын ала шешіп оюа ыы жо.
адаалау сатысындаы сотты аулысы осы Кодексте апелляциялы аулы шін белгіленген талаптара сйкес келуі тиіс. адаалау сатысындаы сотты аулысына іс бойынша шешім абылдаан барлы сот трешілері (судьялар) ол ояды.
5.адаалау тртібімен сот кіміні немесе аулысыны кші жойылан со іс жалпы тртіппен аралуа жатады.
Істі тиісінше бірінші, апелляциялы адаалау сатысындаы сот араан кезінде жазаны кшейтуге немесе мейлінше ауыр ылмыс туралы занды олдануа, егер алашы кімні немесе аулыны адаалау тртібімен жазаны жмсатыына орай немесе нерлым ауыр ылмыс туралы зады олдану кажетгігіне байланысты кші жойылан, сондай-а егер кімні кші жойылан со істі жаадан тексеру кезінде айыпталушыны баса да нерлым ауыр ылмыстар жасаандыын айатайтын жадаяттар аныталатын жадайда ана жол беріледі. Бірінші сатыдаы сотты шыаран кіміне істі жаадан талылау кезінде шаым жасалуы жне жалпы тртіппен наразылы білдірілуі ммкін (Р ІЖК 469-бабы).
Апелляциялы тртіппен немесе адаалау тртібімен брыны кім мен аулыны кші жойылуына байланысты шыарылан айталама кімге немесе аулыа шаым, наразылы сотты бірінші кіміні немесе аулысыны кшіні жойылу себептеріне арамастан жалпы негіздерде млімделуі (енгізілуі) ммкін (Р ІЖК 470-бабы).
зін-зі баылау сратары:
1. адаалау ндірісін озау тртібі.
2. адаалау тртібінде арсылы беру ыы бар тулалар шебері.
3. адаалау саты саттарыны шешімдеріні трлері мен мазмны. кімді жою немесе згерту негіздері.
4. Сотта адаалау шаымдарын алдын ала арауды тртібі мен мерзімдері.
5. Тексеру жргізу шін соттан істі сратып алу. Шаымды алдын ала арау барысында абылданатын шешімдерді трлері. Шаымды алдын ала арауды іс жргізу салдары. Сот укімдерін, аулыларын орындауды тотата труды негіздері мен тртіптері.
6. адаалау сатысьшда істі арау тртібі.
7. адаалау сатылы сотты отырысына атысушылар, оларды ытары мен міндеттері.