Кмелетке толмаандарды ісін сотта арауды ерекшеліктері

Кмелетке толмаандарды ісін сотта карау сотты алашы сатысында, сот тындауы кезінде сот отырысына атысушылармен аралады. Бл сатыда сот Р КДЖК-ні 307-бабына сйкес кмелетке толмаандарды ісін ысартуа жне олара трбиелік мндегі іс-шаралар олдануа ылы.

Басты сот талылауыны отырысына кмелетке толмаан сотталушыларды ата-аналары мен зге де занды кілдері келуі тиіс. Олардын сот тергеуінде длелдерді зерттеуге атысуа, айатар беруге, длелдер келтіруге, тінімдер мен арсылы білдіруге, сотты іс-рекеттері мен шешімдеріне шаымдар жасауа, істі апелляциялы тртіппен араушы сотты отырысына атысуа жне шаымдара тсіндірмелер беруге ыы бар. Крсетілген ытар олара сот талылауыны даярлы блігінде тсіндірілуі тиіс.

Занды кілдер сот отырысыны залында бкіл сот талылауы бойы болады. ажет жадайда олардан сот кугерлер ретінде жауап алынуы ммкін. Зады кіл сотты длелді аулысымен, егер оны іс-рекеті кмелетке толмаан сотталушыны мдделеріне залал келтіреді немесе істі объективті арауа кедергі келтіруге баытталан деп санайтын негіздер болса, сот талылауына атысудан шеттетілуі ммкін. Бл жадайда кмелетке толмаан сотталушыны баса занды кілі жіберіледі.

Кмелетке толмаан сотталушыны занды кіліні келмеуі, егер сот оны атысуы ажет деп таппаса, істі арауды тотатпайды.

Іске ораушыны атысуы міндетті. Кмелетке толмаан сотталушыны занды кілі ораушы немесе азаматгы жауапкер ретінде іске атысуа тартылан болса, ол процеске аталан атысушыларды ыына ие жне мідеттерін орындайды (Р ІЖК 492-бап).

ораушыны немесе занды кілді тініші бойынша, сондай-а зіні бастамашылыы бойынша сот тараптарды пікірін ескере отырып зіні аулысымен кмелетке толмаан сотталушыны оан теріс сер етуі ммкін мн-жайларды зерттеу уаытында сот отырысыны залынан шыаруа ылы.

Кмелетке толмаан сотталушы сот отырысыны залына айтып оралан со траалы етуші оан оны болмаан кезінде ткен талылауды мазмнын ажетті клем мен нысанда хабарлайды жне кмелетке толмаана зіні жо кезінде жауап алынан адамдара сра ою ммкіндігін береді (Р КДЖК 493-бап).

Кмелетке толмаана кім шыару кезінде сот Р ІЖК 371-бабында аталан мселелерменен бірге бас бостандыынан айыруа байланысты жо шартты соттау, жаза таайындау туралы жне Р ылмысты кодексіні 80, 81, 82-баптарында кзделген жадайларда жазадан босату туралы мселені талылауа міндетті.

Бас бостандыынан айыруа байланысты жо шартты соттау, жаза шараларын олдану, кмелетке толмаандара арналан арнаулы трбие беру немесе емдеу мекемесіне орналастыру не трбиелік ыпал етуді мжбрлеу шараларын олдану жадайларында сот бл туралы мамандандырылан мемлекетгік органа хабарлайды жне оан сотталушыны мінез-лына баылау жасауды жзеге асыруды жктейді (Р ІЖК 494-бап).

Соында, егер кішігірім немесе орташа ауырлытаы ылмыс туралы іс бойынша осы ылмысты жасаан кмелетке толмаан ылмысты жаза шарасын олданусыз тзелуі ммкін деп танылса, сот айыптау кімін шыара отырып, кмелетке толмаан сотталушыны жазадан босатуа жне оан азастан Республикасы ылмысты Кодексіні 82-бабында кзделген трбиелік ыпал етуді мжбрлеу шараларын олдануа ылы. кімні кшірмесі мамандандырылан мемлекеттік органа жіберіледі (Р ІЖК 495-бап).

 

3.Артышылытары мен ылмысты ізге тсуден иммунитеттері бар адамдар — блар сот процесінде ерекше адамдар, азастан Республикасыны Президенті, азастан Республикасы Парламентіні депутаттары, азастан Республикасы Бас Прокуроры, судьялар блар жнінде Р ІЖК-ні 53-тарауында айтылан.

Иммунитет, латын тілінен алынан — аударанда андай да бір міндеттен босату деген маына береді. С.И.Ожеговты сздігінде иммунитет сзі кейбір адамдара жалпы задара баынбайтын ерекше за деген маына берілген, ал дипломатиялы иммунитет дегеніміз жеке басына, ызмет орнына, й-млкіне ол суа болмайды дегенді білдіреді. «Привилегия» - айрыкша ы, жеілдік.

Иммунитеттері жне айрыша ыы бар адамдара ылмысты ізге тсу бойынша іс жргізуді ерекше тртібі мына адамдара жргізіледі:

—азастан Республикасы Парламентіні Мжіліс жне Сенат депутаттарына;

—азастан Республикасы Конституциялы Кеесіні Траасы мен мшелеріне;

- азастан Республикасыны ылмысты жйедегі барлы судьялара;

- азакстан Республикасыны Бас Прокурорына;

— шетел азаматтарыны кейбір категорияларына.