Оулыа электронды осымшамен жмыс жасау.

Компьютерлiк оыту жйелерiнi бiр формасы электронды оулы болып табылады. Электронды оулы деп з бетiмен немесе оытушыны атысуымен оу курсын немесе оны бiр блiмiн компьютердi кмегiмен мегерудi амтамасыз ететiн программалы - дiстемелiк кешендi айтады.

Электронды оулы бiрiншi кезекте басылымдарды толытыратын, жаа апарат сынатын жне бiлiм алушыны алан бiлiмдерi мен дадыларын шектеп тестiлеуге баытталуы керек.

Электронды оулы з алдына мультимедиалы нiмдi бiлдiредi, ол з бетiмен бiлiм алу режимiнде жне оытушы бiлiм алушы шiн арапайым нсаушыдан кеесшiге ауысатын режимде де оушыларды тиiмдi бiлiммен амтамасыз етуi керек. Бл айтыландардан оулы здiксiз, р адам бойынша бiлiм беру режимiн амтамасыз етуi керектiгi шыады. Курсты рбiр мтiндiк зiндiсi практикалы жаттыулар жне баылау – тестiлеу сабатарымен жаласуы керек.

Электронды оу ралы (ЭО)-оулыты толыымен немесе жартылай ауыстыратын немесе толытыратын жне берiлген трдегi басылым ретiнде бекiтiлген электронды басылым.

Электронды оулыты ру барысында кейбiр принциптер мен Апаратты жйенi белгiлерiне жгiнiуiмiз керек:

1. Кванттау принципi: Мазмны бойынша тйы, клемi минимальдi модульдерден тратын материалды блiмдерге блiнуi.

2. Толыты принципi: рбiр модульдердi рамында келесi компоненттер болуы тиiс.

§ Тоериялы ядро;

§ Тоерия бойынша баылау сратар;

§ Мысалдар;

§ зiндiк жмысы бойынша есептер мен жаттыуларды шешу;

§ Барлы модульдер шiн баылау сратары жауаптарымен;

§ Баылау жмысы;

§ Контекстiк анытама;

§ Тарихи тсiнiктемелер;

3. Крнекi принципi: рбiр модуль коллекциялы кадрлардан оларды iшiнде минимум текст жне визуалдардан рылуы керек.

4.Тарматалу принципi:пайдаланушыны баса бiр модульге ту шiн, рбiр модуль гипертексттiк сiлтеулермен баса модульдермен байланысуы керек.

5.Реттеу принципi:оушыларды дербес кадрларды ауыстыруды жне экран бетiне кез келген мысалдарды шаыруа ммкiндiгi бар.

6.Бейiмделу принципi:пайдаланушы оу барысында электронды оулыа бейiмделуi керек

7.Компьютерлiк олдау принципi: кез келген мезетте пайдаланушы компьютерлiк олдау ала алады.

8.Жинатылы принципi: электронды оулы форматтарда орындалуы керек.

57. Шашыратыш, йыш ралдарымен жмыс.Paint (Paintbrush) – Windows жйесіні стандартты бадарламалар тобына кіретін арапайым нктелік графикалы редактор. Paint зіні ммкіндіктері жаынан ксіби графикалы редактордан біршама тмендеу боланымен ол едуір крделі рі тартымды, трлі-тсті жне а-ара суреттерді, схемаларды, сызбаларды даярлауа ммкіндік береді. Бл редакторды игеру онша иын емес, оны рамында сурет салу, сызу жне оларды ндеуге арналан стандартты арапайым ралдар жиыны бар, дайындалан бейнелер файлдарды ке тараан графикалы форматында саталады. Редакторды іске осу шін Іске осу Бадарламалар Стандартты Paint мірлер тізбегін орындаса, экранда бадарламаны терезесі пайда болады. Paint графикалы редакторыны ралдарымен жмыс жасау дістемесін арастырайы. ралдар татасы арапайым суретшіні ралдарыны жиынына сас болып келеді. Мндаы рбір ралды ызметіне тоталайы. ралдар татасыны тменгі жаындаы терезедегі да трлеріне сйкес жасайды. Шашыратыш аспабын бейнелеуді наты формасы ажет емес жадайларда, яни ттін, блттар, ааштар жне т.б. салуда пайдаланан тиімді. йышСуретті тйы контурына негізгі тсті яды. Егер де контур тйы болмаса, онда барлы бос аймаа яды.

Аиат жне жалан.

Логика элементтері: аиат жне жалан. Мысалы: Ашылып тран кітапты туралы «кітап жабы тр» деп айтылса, онда бл жалан.

Оушылара мына тжырымдарды айсысы аиат, айсысы жалан екенін аныта деген тапсырма беруге болады.

Тапсырма:

1. Тн жарымда кн шыады.

2. 2 + 2 = 4

3. Аптада 6 кн бар.

4. Компьютерден тышан ашып кетті.

Оушылара логикалы есептер беруге болады.

1. Екі ат 40 км жгірді. райсысы анша километр жгірді?

2. Аруна мен Сара апалы-сілілілер. Арунаны ш аасы бар. Ал Сараны да ш аасы бар. Отбасында анша бала бар?

Пікірді теріске шыару дегеніміз – бл бірінші айтылан пікірге маынасы жаынан арама-арсы баса пікір.

Сондытан «Бізде кейде жабыр жаумайды» пікірі «теріске шыару» бола алмайды, йткені оларды екеуі де аиат: жабыр кейде жауады, кейде жаумайды. «Бізде жабыр ешашан жаумайды» теріс пікір болады.

Пікірді теріске шыару шін сздерді екі тобын олдану керек:

1) кейде, кейбір;

2) рашан, ешашан, барлыы, ешкім.

Егер пікірде бірінші топты сздері болса, пікірді теріске шыару шін ол екінші топты арсы маыналы сзімен ауыстырылады.

Мысалы, бірінші топты сздерін екінші топты сздеріне ауыстырып крейік. «Кейде адам ле айтады» - «Адам ешашан ле айтпайды», «айтады» етістігі теріске шыарылып, «кейде» сзін «ешашан» сзіне ауыстырды.

Керісінше, екінші топты сздерін бірінші топты сздеріне ауыстыру. «Барлы стар шады» - «Жо, оларды брі бірдей шпайды» немесе «Кейбір стар шпайды», мнда «емес» маынасындаы теріске шыару «барлы» сзінен тіп, оны «кейбір» сзіне ауыстырды да, етістікті теріске шыарды.

Задылытар.

Задылытар оушы мен оытушыны іс-рекетіні сипатына, оны олданатын ралдарына, оыту дістері жне оу материалыны мазмнына туелді. Оны крініс табуы малімні оыту масатына толытыын сезінеме жне масаты жауап беретін дістері мен ралдарын олдануына туелді.

«Задылы», «за», «принцип» ымдары жне оларды арасындаы байланыс. Оыту теориясы мен практикасын заманауи талаптара сай жетілдіру шін оны теориялы негіздерін райтын ымдар мнін анытау ажет. Мндай ымдара задылы, за, принцип жатады. Задылы кптеген задарды жиынты серіні нтижесі ретінде арастырылады; заа араанда кеірек ым. Сондытан задылытар р трлі байланыстар мен атынастарды, ал за белгілі бір байланыс пен атынасты ана сипаттайды. За табиатта объективті мір среді, ал принциптер мірде жо, оларды зіндік мні жо. Педагогикалы принцип нормативті трде заны мнін сипаттайды. Ол тиісті жадайларда оытуды дрысыра йымдастыруды жолын анытайды. Оыту задылытары оытуды педагогикалы деріс ретіндегі инвариантты сипаттамасын, маызды, траты жне ажетті байланыстарын белгілейді. Сондытан олар оыту принциптерін тжырымдауды теориялы негізі болып табылады. Жеке аланда, задылытар малімдер шін тікелей нсаулар бере алмайды. Принциптер аныталан задылытарды бейнелей отырып, іс-рекет каидаларын категориялар ретінде тжырымдайды, оу дерісін йымдастыруда бастапы бадар рлін атарады. Оыту задылытары оытуды жадайлары мен нтижесі арасындаы маызды жне ажетті байланыстарды бейнелейді, ал оларды негізінде аныталатын принциптер оыту масаттарын жзеге асыруды жалпы стратегиясын анытайды. Мндай стратегияны амал деп атайды. Амал — оыту немесе трбиелеу стратегиясын анытайтын принциптерді жиынтыы.

1. Оыту задылытары жне оларды жіктелуі. Дидактиканы міндеттеріні бірі — оыту задылыктарын анытау болып табылады. Оыту задылыктарын анытау оытуды педагогикалы тжырымдамасын райтын стратегиялы идеяларды тжырымдауа ммкіндік береді. азіргі кезде аныталан идеялар:
— оыту мен трбиелеуді рухани бай, жалпы адами кндылыктар мен моральды мегерген, жан-жаты жэне йлесімді дамыан, жемісті жэне німді іс-рекетке абілетті дербес тланы алыптастыруа багыттылыы;
— тланы алыптастыруды басты шарты ретінде оу-танымды, ізденістік, шыгармашылы іс-эрекеттерді йымдастыру бірлігі;
— окытуды тэрбиені арнайы тэсілі ретінде арастыруды талап ететін оыту мен тэрбиені органикалы бірлігі, сондай-а оан да-мытушы жэне трбиелеуші сипат беру;
— мазмнды, эдістерді, ралдарды отайландыру, уаыт пен кшті аз жмсап, е кп тиімділік алып келетін эдістерді тадап алуа баытталу.
Оыту дерісіне атысты задылытар сырты жне ішкі болып блінеді.

2. Сырты задылытар оытуды элеуметтік-экономикалы, саяси ситуациялармен, мдениет дегейімен, белгілі бір типтегі тлаа деген оам ажеттілігімен жэне білім беру дегейлерімен байланыстылыын сипаттайды. Ал ішкі задылытар оыту дерісіні масаты, мазмны, дістері, ралдары, формалары арасындаы байланыстара атысты аныталады. Басаша айтанда, бл саба беру, оу жне оып-йренетін материал арасындаы байланыстар. Сонымен бірге оыту дерісінде байалатын задылытарды жалпы жне наты задылытар деп те блуге болады. з эрекетімен жйені толы амтитын задылытар — жалпы, ал тек жйені жекелеген компоненттеріне атысты задылытар жеке, наты болып табылады.

3. Оытуды жалпы задылытары:
1. Оыту масаттарыны задылыы
Окытуды масаты: а) оамны даму дегейі мен аркынына; б) оамны ажеттіліктері мен ммкіндіктеріне; в) педагогика ылымы мен практикасыны даму дегейі мен ммкіндіктеріне байланысты.
2. Оыту мазмныны задылыы
Оыту мазмны (білім беру): а) оамды ажеттіліктер мен оыту масаттарына; б) леуметтік жне ылыми-техникалык прогресс арынына; в) оушыларды жас ерекшеліктері ммкіндіктеріне; г) оыту теориясы мен практикасын дамыту дегейіне; д) оу мекемелеріні материалды-техникалы жне экономикалы ммкіндіктеріне байланысты.
3. Оыту сапасыны задылыы
Окытуды рбір кезеіні тиімділігі: а) алдыы кезе німділігі мен онда ол жеткізген нэтижелерге; б) оып-йренетін материал сипаты мен клеміне; в) оытушыларды йымдастыру-педагогикалы серлеріне; г) оушыларды зара даярлыына; д) оыту уаытына байланысты.
4. Окыту дістеріні задылыы
Дидактикалы эдістерді тиімділігі: а) дістерді олдану білімдері мен дадыларына; б) оыту масаттарына; в) оыту мазмнына; г) оушы жасына; д) оушыларды оу ммкіндіктеріне; е) материалды-техникалы амтамасыз етуге; ж) оу дерісін йымдастыруа байланысты.
5. Оытуды басару задылыы
Окыту німділігі: а) кері байланысты аркындылыына; б) тзетуші серлерді негізділігіне байланысты.
6. Оытуды ынталандыру задылыы
Окыту німділігі: а) оытуды ішкі стимулдарына (мотивтеріне); б) сырты (оамды, экономикалы, педагогикалы) стимулдара байланысты.

4. Ал жекелеген наты задылытар оу дерісіні жекелеген компоненттеріне арай аныталады.
1. Дидактикалы компоненттер
рамы: оыту масаты, мазмны, трлері, дістері, ралдары, тсілдері.
Дидактикалы задылытар:
— окыту нтижесі (белгілі бір шекте) оыту затыына тура пропорционал;
— берілген клемдегі білім, біліктерді мегерілу тиімділігі малім тудыран оу ситуациясы сипатына байланысты т.с.с.
2. Гносеологиялы компоненттер оушыларды малім жетекшілігімен объективті шындыты, табиат пен оамды жне зіне атысты фактілер мен задарды танып-білуі аспектісімен аныталады
Гносеологиялы задылытар:
— оыту нтижесі (белгілі бір шекте) оушыларды оки білуіне тура пропорционал;
— окушыларды аыл-ойыны дамуы мегерілген зара байланысты білім, білік, жасампазды іс-рекет тжірибесі клеміне тура пропорционал (И.Я. Лернер) т.с.с.
3. Психологиялы компонент оыту дерісіндегі оушыларды іс-рекетіні ішкі психикалы жаына басымырак атысты.
Психологиялы задылытар:
— оыту німділігі (белгілі бір шекте) оушыларды оу іс-рекетіне ызыгушылытарына тура пропорционал;
— наты оу материалын мегеру нтижесі оушыларды наты білім, біліктерді мегеруі абілеттілігіне, оларды жекелеген бейімділіктеріне байланысты.
4. Кибернетикалы аспект оу дерісіндегі р трлі байланыстарды, апараттар аынын, е бастысы — акпараттарды мегеруін басаруды бейнелейді.
Кибернетикалы задылытар:
— оыту тиімділігі (белгілі бір шекте) кері байланыс жиілігі мен клеміне тура пропорционал;
— білім сапасы баылауды тиімділігіне байланысты.
5. леуметтік компонент оу дерісіне атысушылар арасындаы атынастарды амтиды. Мнда леуметтік зара байланыстар -баыттылы, оытуды леуметтік маыздылыы т.с.с. бейнеленеді.
леуметтік задылытар:
— индивидті дамуы ол тікелей немесе жанама арым-атынаста болатын барлы баска индивидтерді дамуымен байланысты;
— дидактогения (малімні оушылара дрекі атынасы) ттастай аланда рбір оушыны, сыныпты, жекелей аланда жеке оушыны оыту тиімділігін томендетеді.
6. йымдастыру компоненті оу дерісін интеллектуалды ебек аспектісінде бейнелейді. Оан: оку дерісін жне малім ебегін йымдастыру, материалдык-техникалы жабдытау, ынталандыру, німділік, рентабельділік мселелері жатады жне т.с.с.

5. йымдастыру задылытары:
— оыту тиімділігі йымдастыруа байланысты. Тек оушыларда оуа ажеттілікті дамытып, танымды ызыушылыты алыптастыратын, анааттану сезіміне жеткізетін, танымды белсенділігін ынталандыратын йымдастыру ана дрыс.
— окыту нтижесі (белгілі бір шекте) оушыларды жмыс істеу абілеттілігіне тура пропорционал т.с.с.