Жалпы білім беретін мектептерді оыту дерісінде интерактивтік рылыларды олдануды ерекшеліктері

Шыармашылы жмыс жасауа атысу, оушыларды танымды дегейін, шыармашылы беоыту тсілін пайдалану лкен нтижеге ол жеткізуге ммкіндік береді. лтты лт етіп, оны лемдік дегейге ктеретін –дарынды да талантты рпа. ылыми ізденіске р малім оушыны зі тадап, ортаа тартуа ыпал етеді. рбір стаз алдындаы міндет -зі оытатын пнінен ккірегінде суле бар, талантты шкіртті тани біліп, оушы дарынын ашып,оан баыт-бадар беріп, оны дамыта білу. Оларды баулып, аморлыа алып трбиелеу -орта шара. Оушы бойындаы дарынын ыраылыпен кре білу-малім шін аса ажетті асиет. Ол шін р малім зі ізденіп, ерінбей ебектеніп, баланы ерекше абілеттерін байауда кнделікті сабата, трбие жмысында, йірме жмысында оушыны збей баылап, бала бойындаы дарындылыты немесе жйелі білім алуа абілетті тланы анытайды. Сол тланы пнге деген ызыушылыын туызып, танымды іс-рекетті алыптастыру шін интеракоыту рдісін пайдалану ажет. Интерактивтік оыту – бл, е алдымен оушы мен малімні арым-атынасы тікелей жзеге асатын схбаттасып оыту болып табылады. Апаратты оамны негізгі талабы – оушылара апаратты білім негіздерін беру, логикалы рылымды ойлау абілеттерін дамыту, апаратты технологияны зіндік даму мен оны іске асыру ралы ретінде пайдалану дадыларын алыптастырып, апаратты оама бейімдеу. Олай болса, апаратты бірліктерді білімге айналуы лемні жйелік – апаратты бейнесін оушыларды шыармашылы абілеттері мен ндылы бадарларын дамыту арылы алыптастыруды кздейтін, адамны дниетанымыны рамдас блігі болып табылатын интеллектуалды дамуды алыптастыруды бір жолы. Интерактивтік оыту – бл танымды рекетті арнаулы йымдастыру формасы. Ол толы айындалан жне масатын алдын-ала болжауа болатын оыту трі. Осындай масаттарды бірі о.

Ерекше ажеттіліктері бар балаларды оытуда АКТ олдануды кмегімен андай баыттар іске асады?ату мселелеріні реттелуін на солар амтамасыз етуі тиіс.

АКТ олдану мен бастауыш сынып малімдеріні апаратты біліктілігін дамыту – білім беру мекемелеріні тжірибесіне заманауи білім беру технологияларын ендіру болып табылады. Заманауи АКТ мына жайттара септігін тигізеді:

· дамуы алыпты жне ммкіндігі шектеулі оушыларды апаратты біліктілігін дамыту;

· баса пндерді апаратты орында АКТ-ны олданылуын арастыру барысында, пндік сабатарда АКТ олдану барысында пнаралы байланыстарды жзеге асыру;

· оу, танымды, коммуникативті уждемелерді (пнге деген, арым-атынас жасауа деген ызыушылы, зін зі тану мен зін зі баалауды жоарылату) дамыту;

· оушыларды таным рекетін белсенді ету;

· з бетімен жмыс жасау абілетін дамыту;

· оушыны з кшіне деген сенімін ныайту;

· оушыларды шыармашылы дарындылыын дамыту;

· баалау абілетін дамыту т.б.

АКТ ралдарын тадауды басты рі негізгі станымдары – оларды жас ерекшелік дегейге, шектеулі ммкіндіктерге жне инклюзивті білім беру масаттарына сйкестігі. Бл тсіл бастауыш сынып малімдеріне барынша отайды АКТ ралдарын анытау мен пайдалану дадыларын дамыту шін пайдалы негіз болады. АКТ ралдарыны сйкестігіні жалпы аспектілері инклюзивті білім беру жадайында олдануа бден лайыты

АКТ ралдарын олдануды сипаттамасын алай арастырса та, брібір малімні рлі ерекше. Малім бала шін пайдалы рі ажетті компьютерлік бадарламалар мен АКТ ралдарын тадап, тадалан материалды сыни саралап, техникалы ралдармен саналы трде зара рекет етеді.

АКТ ралдарын олдану нтижелері – оушылар мен педагогтарды жан-жаты дамуы, оыту дерісін жоары дістемелік дегейде йымдастыру, білімні сапасы мен тиімділігін жоарылату.

АКТ ралдарын саба стінде пайдалану тсілдері рилы жне былайша жзеге асырыла алады:

· апаратты материалдарды мультимедиялы формада крсету (иллюстрациялар, бейнезінділер, дыбыс жазбалары, презентациялар т.б.);

· объектілер, былыстар мен дерістерді интерактивті тртіппен зерттеу (интерактивті лгілер, виртуалды лабораториялар, жаратылыстану циклындаы пндер шін растырушылар);

· АКТ ралдарын олдана отырып, бірлескен жобалы рекетті йымдастыру з бетімен зерттеу жасауа, з бетімен шыармашылы рекет дадыларын алыптастыруа, презентативті дадылар мен шеберлікті дамытуа ммкіндік береді;

· электронды ралдарды жаратылыстану эксперименттерін жргізу, эксперимент нтижелерін дей мен есеп дайындауда олдану;

· жаттыу, шыармашылы жне зерттеушілік мселелерді шешу;

· апаратты-іздеу рекеттеріні дадыларын алыптастыру, объективті жне шапша баалауды жзеге асыру жне т.б. [1].

Мгедектер мен осымша функцияларды орындауа абілетті оушыларды оытуда пайдаланылатын АКТ ралдарыны негізгі типтері мыналар:

· стандартты технолгиялар, айталы, ммкіндігі шектеулі тлалар шін осымша ендірілген функциялары бар компьютерлер;

· альтернативті форматтар, айталы, сйлеуші HTML, DAISY (Digital Accessibility Information System – электронды олжетімді апаратты жйе) сйлеуші кітабы, сондай-а «тменгі технологилы» форматтар, мселен Брайл жйесі мліметтерді олжетімді форматтары;

· осымша технологиялар: есту аппараттары, экраннан оу ралы, арнайы ммкіндіктері бар клавиатуралар т.б.

42. Инклюзивті білім беру жадайындаы бастауыш сынып малімдеріні ксіби дайынды мселесіМектепке дейінгі жне жалпы орта білім, жалпы осымша білім беретін йымдарыны инклюзивті білім беру саласында біліктілігін жоарылатан педагогтарыны лесі 2014 жылдан бері р жыл сайын 20%-а ктеріліп келетінін кріп отырмыз. Инклюзивті білім беру жадайында білім алушыларды дамуына з лесін осан педагогтарды дайындау мен дамыту сіресе, бізді елімізде кн тртібіне ткір ойылып отыр. Мндай педагогты дайындау шін педагогикалы білім беру жйесін жаарту керек. Ендеше, бастауыш сынып малімдеріні дайындыын жоарылатьу шін андай білім мен біліктіліктер ажет? С.И.Сабельникованы жалпыа бірдей білім беретін мекемелерді педагогтарын инклюзивті білім беру жадайында жмыс істеуге дайындау бойынша кзарасын арастырып крелік [3]. Педагогтарды ксіби жне тлалы дайындыы шін мынадай психология-педагогикалы білімдер ажет:

Ø инклюзивті білім дегеніміз не, оны дстрлі білім формасынан айырмашылыы неде екендігін тсіну;

Ø инклюзивті білім беру ортасында балаларды жас ерекшеліктері мен тлалы дамуы, психологиялы задылытары туралы білу;

Ø ауытушылыы бар жне алыпты дамып келе жатан балаларды бірлесіп оыту шін оу дерісін дидактикалы жобалау мен психологиялы тсілдерін білу;

Ø білім беру ортасыны субъектілері (топ ішіндегі рбір оушылармен, ата-аналармен, ріптес-малімдермен, мамандармен, басшылармен) арасындаы педагогикалы зара байланысты ртрлі тсілдерін жзеге асыру абілеті.

Бірлескен педагогика малімдерді дайынды дегейін анытау шін ксіби біліктілік деген ымды ендірді А.К.Маркова, В.И.Кашницкий, Л.А. Петровская, В.А.Сластенин жне т.б.). Бл ым педагогтарды педагогикалы іс-рекеттерді жзеге асыруа деген теориялы жне практикалы дайындыыны бірлігін крсетіп, оларды ксібилігін сипаттайды [4]. Білім берудегі педагог – білім алушыларына тек білім мен шеберлік беріп оймай, оны тласын айындайтын ндылы трбиелейтін тла. Педагог тласы инклюзивті білім беруді басты мселесі танылады. Педагог жоары мдениетке, рухани тратылыа жне ксіби біліктілікке ие болуы тиіс. Педагог тласы мен оны басару стиліні икемділігіне білім алушы топтарды ішіндегі психоэмоционалды атмосфера туелді, оыту ортасы рылып, олайлы коммуникация, серіктестік пен ынтыматасты станымдары жзеге асырылады. Инклюзия идеологиясын ендіре отырып оытушы жоары рухани станымдарды басшылыа алып отыруы керек. Ол адамгершілік асиеттерін, толеранттылы, мейірімділік, жасылы, инабаттылы, сабыр мен «алыпты емес» адамдара деген рметке ие болуы керек. Инклюзивті топ педагогы білім алушыларыны дене, интеллектуалды, эмоционалды жне рухани денсаулыына жауапты екендігін мытпауы тиіс. Сондытан педагог ртрлі білім алу шін олайлы микроклиматты тудыра алады. Ол – діл болуы тиіс, білім алушыларды бліп-жармай барлыына бірдей арап, оларды з кшіне деген сенімі мен зіне деген рметін ныайтып, кш-жігерлерін жетілдіруге ммкіндік жасауы тиіс. Мндай асиеттерді бірлігі малімге зіні басты миссиясын атаруа кмектеседі: шінші мыжылды адамыны интеллектуалды жне рухани лемін алыптастыру. Жол нсаушы жне «саналы, мгілік пен жасылы» жаршысыболан Малімні мндай жоары миссиясын тек зі адамгершілігі жоары рі саналы азамат ана орындай алма. Фантаст Герберт Уэллс басып алушылара да, мемлекетке де кпшілікті болмысын згертпеуі керек, тек малім ана жаа иялдар тудырып, адамзатты жасырын кштерін аша алатынын айтады. ылым мен білім білім беру, мдени жне философиялы дниетанымды толы бейнелеуі керек. Слулы пен Керемет ымын жоалтан жне соыстарды озаушы кшіне дейін жетіп алан ылым – есепмар рі тым зімшіл бола тседі. Былай делінген: «Интеллект – даналыа апаратын есік». Ал даналы дниетанымды жоа шыара алмайды, себебі ол – толыандылы, бірбтіндік пен синтез. Сондытан, холистикалы (грек тілінен аударанда: holos – толы, бтін; аылшын тілінен аударанда: holy – асиетті) дниетаным кееюі шін бірбтін білім ажет. Бтін – бірлік – шті шіншісіні сомасы. Сол шін, А.Эйнштейнні жазаны бізге арналан секілді: «ай жерде болмасын,мегеру деген – бастан кешіруге айналуы тиіс. Бл станым, ммкін, мектепті болаша реформасыны міріне енеді». Инклюзивті білім беру жадайында педагогика мен психология, медицина ылымдары мен физиология бойынша мселелерде білікті, зерттеушілік аыл-ойы мен дарыны бар, жоары мдениетті, кез келген пнді шеберлікпен игере алан, рине, балаларды бір-бірінен ойы, денсаулыы мен мінез-лына арай айырмашылыы бар боланына арамастан, жасы кретін педагог айтарлы те жоары бааланады. лы педагог саналан Я.А.Коменскийді ойынша, сіп келе жатан бала тек мейірімді жан бар ортада ана білім алып, трбиеленуі тиіс. Ол: «Кім ылымда табыса жетіп, біра жасы асиеттерде артта алан болса, ол табысты емес, керісінше, те ателеседі» – деп жазады. Адам баласыны табиаты у бастан-а мейірімді, сондытан, Я.А.Коменский: «адама сырттан ештеені осуды керегі жо, біра зіні бойындаы асиетті дамытып, анытауы ажет»– деген пікір айтады. Инклюзивті педагогика – аиатында, адамгершілік педагогикасы. Инклюзивті мектептерді болуы тек мгедек балалара ана емес, алыпты дамып келе жатан балалара да о ыпал ететінін айта кету керек. Ммкіндігі шектеулі рбыларына кмектесе отырып, алыпты дамып келе жатан балалар білім беру жне леуметтік іс-рекеттерге белсенді атысып оймай, адамгершілікті мірлік сабатарын да алып отырады. Бл о тжірибе леуметтік саналылыты, адамдар арасында айырмашылыты болмауы, зін зі рметтеу мен зін зі баалау, з станымдарын алыптастыру, е соысы, шынайы досты пен аморлыты суінен крінеді. Шетелдік жне отанды тжірибелерге талдау жасай отырып, біз педагогтарды инклюзивті білім беру саласындаы біліктілігін крсететін ксіби крсеткіштер тобын белгілеп крсеттік:

Е алдымен, алымдар мен практиктер кмегімен азастан Республикасындаы инклюзивті білім беретін педагогтара атысты мемлекеттік кадрлы саясатты тжырымдамаларыны заманауи талаптарын жасау ажетті. Тжірибеге педагогикалы мамандытарды педагогикалы кадрларын дайындау мен дамыту бойынша жааша рдістер механизмін ендіру керек. Инклюзивті білім беру – шын мнінде, болашаа апаратын тамаша жол, мнда кез келген адам зі шін жне оам шін білім алып, алан білімі негізінде міріні жааша сипаттарын жасап, білімін кнделікті мірде олданып, арман-тілектерін шынайы мірде олданып, жер бетіндегі зі секілді адамдара кмек бере алады. Апаратты оам мселелері бойынша жоары дегейде ткен Бкіллемдік кездесу апаратты жне коммуникативті технологияларды білімні барлы сатыларында, адами ресурстарды оыту мен дамытуда (станымдар Декларациясы: 30) олдануды сынады. Кшбасшылар білім беру жйесіні мселелеріне реформалар мен згерістер енгізуіне арай, АКТ-ды олдану оушылара жеке тлалы асиеттері мен білімді игеру стилдеріне сйкес білім алуы шін басты компонент рі ммкіндік ретінде танылып отыр. рі арай Акт туралы акт пайдалану туралы айтасындаргой ол 10шы срата бар жауабы.