Ммкіндігі шектеулі балаларды оыту мен леуметтендіру
Инклюзивті білім беруді йымдастыру 4 кезеде жргізіледі:
Мектепке дейінгі йымда балаа консилиум мамандары кешенді динамикалы баылау жасау арылы амтамасыз етіледі. Консилиум рамына директорды бйрыымен дефектолог, логопед, леуметтік педагог, психолог, медбике, дене шынытыру нсаушысы, топ трбиешісі енгізіледі. Мамандар ббекжайа абылданан ммкіндігі шектеулі балалара 2 апта мерзімінде жеке баылау жргізеді.
Жмысты тзетушілік-дамытушылы кезеінде балаа сер ететін шаралар кешенін арастырады. Жетекші рекет трін алыпа келтіру жне жетілдіру, жеке даму кемшіліктерін тзету, яни ммкіндігі шектеулі баламен жеке дамыту, тзету жмыстарын жргізу.
Жмысты мектепке дейінгі білім берушілік кезеі. Балаларды мектепке дейінгі йымда оу іс-рекетін мегеру тсілдеріне йретуді, рбір жас кезеіне тн оларды танымды белсенділігін дамытуды, сондай-а баланы жеке басыны ммкіндіктері мен ерекшеліктерін ескере отырып, топ трбиешілері мектепке оуа даярлауды арастырады.
леуметтік трбие жмысы. леуметтік педагог ммкіндігі шектеулі балаларды йіне барып, ата-анасымен пікірлесіп отбасыны леуметтік жадайын анытайды, яни бала мен отбасыны дербестігін арттыруа, дамуында ауытушылыы бар трбиеленушілерді алыпты дамыан рдастары арасында ерте, толыанды леуметтік кіріктіруге, мектепалды баланы рекеті мен мінезіндегі адамгершілік баыттарыны алыптасуына, ммкіндігі шектеулі баланы жеке басыны асиеттеріне баылау жргізеді.
Инклюзивті білім беру саласын дамытуа арналан баыттар
оамны, жалпы білім беретін мектепке дейінгі йымдарды ммкіндігі шектеулі балаларды абылдауына дайын болуы.
Инклюзивті білім беру идеясын таратуда, шектеулі ммкіндіктері бар балалара толерантты, дрыс арым-атынасты алыптасуына баралы апарат ралдарыны атысуын амтамасыз ету.
Ммкіндігі шектеулі балалармен жмыс істейтін мамандар арасында тжірибе алмасушылыты амтамасыз ету, дрыс тжірибелерді баспалар, баралы апарат ралдары арылы тарату.
Айматарда инклюзивті білім беру мселесі бойынша йлестіру кеесін ру.
Ата-аналар оамдастыыны ммкіндігі шектеулі балаларды білім алуа ыын жне мдделерін іске асыруа жне оны орауа атысуы, оыту рдісіні зіне жне тзету кмегін іске асыруа атысуы;
Инклюзивті білім беруді кпаспектілік мселесіне ылыми зерттеулер ткізу.
Инклюзивті мектепке дейінгі йымда жмыс істеу масатында педагогика ызметкерлерін даярлау;
Педагогикалы ЖОО жне медициналы колледждерде кіші жастаы балалармен жмыс істеу масатында мамандарды даярлау жйесін жасау.
Арнайы (тзету) мекемелері мен жалпы білім беру мекемелері зара сабатастыта жмыс жасау.
Ммкіндігі шектеулі балаларды ерте кезден бастап тзетуді ола алу жйесіні басымдылыын олдау.
Кіші жастаы балаларды дамыту ызметі жйесіні жмысыны нормативті-ыты жне ылыми-практикалы негізін жасау.
Мектепке дейінгі мекемелерде ммкіндігі шектеулі балаларды дамыту рдісіні мониторингін жасау.
Жйке жне дене дамуы бзылан трбиеленушілерге, жанясына кеестік кмек крсету, баласыны оу жне трбие рдісіне ата - анасын атыстыру, йткені, оларда даму ерекшелігіне деген о арым - атынас алыптастыру.
азіргі уаытта инклюзивті білім беруді дамытудаы наты факторлар: объективті жне субъективті иындытар болып блінеді.
Субъективті иындытар: стандартты процедураларды зірленбегендігі ммкіндігі шектеулі балаларды оу дрежесін немі адаалау масатында білімді мониторинг жргізу шін индикаторларды жотыы жне аза тілінде оу дістемелік ралдарды аздыы. Оу трбие процесін йымдастыруда трбиеші педагогтарды арнайы білімдеріні болмауы жне мамандар тарапынан траты кеесті аздыы. Сонымен атар мектепке дейінгі йыма келетін ммкіндігі шектеулі балалара арнайы клікті болмауы. Ммкіндігі шектеулі балаларды жеке проблемаларыны болуы, яни оларды ауырып алуы, мектепке дейінгі йыма траты атыспауы.
Объективті иындытар: материалды техникалы базаны тмен болуы. Ммкіндігі шектеулі балаларды оыту процесінде жеке дара тіл табуды иындыы. Мамандара арналан кабинеттерді жетіспеушілігі. Ммкіндігі шектеулі балалармен жмыс істейтін трбиешілерге біліктілігін арттыру курстарыны дайы жргізілмеуі. аза тілінде оытатын педагог-дефектологтарды жетіспеушілігі, ауылды айматарда арнайы мекемелер шін тифлопедагогтар мен сурдопедагогтар, логопедтер саныны жетіспеушілігі крделі мселе болып алады.
Инклюзивтік білім беруді шешу жолдары
Мгедектік мселені оамда тсіну;
атарластарымен арым- атынас;
Толыанды білім беру;
оама кіріктіру жне бейімделу;
Мгедек емес балаларды тсінуге, пікірлесуге трбиелеу.
Даму ммкіндігі шектеулі балаларды ерте тексеру жне тзету- педагогикалы олдау крсету мекемелеріні кптеп ашылуы;
балаа міндетті психологты- педагогикалы жетелеу жргізіп, жалпы білім беру рдісімен кіріктіру;
р бала шін кіріктіруді ммкін жне ажетті трін анытау.
Даму ммкіндігі шектеулі жандарды ерте анытап, кешенді кмек крсету.
Даму ммкіндігі шектеулі балаларды мектепке даярлау.
Ерекше сраныса ие балаларды анааттандыру масатында жалпы типте білім беру мекемелерін техникалы рал- жабдытармен толытыру.
Инклюзивті білім беруді дамыту рдісінде оамды мекемелерде ата- аналарды атыстыру.
Мектепке дейінгі йымдарды білім беру ортасы баланы білім беру рдісіне осылуын жне р трбиеленушіні ммкіндігіне арай пайдалы тадауына ммкіндік жасайды.
1 нсау: Ммкіндігі шектеулі балалар инклюзивтік білім алуда логопед, дефектолог, дене шынытыру нсаушысы, психологтан жылды жоспарларына сйкес кнні ІІ жартысында зімен жасты балалармен атынасады (сурет салу, жапсыру т.б.). жне мамандардан оу-трбие жне танымды-педагогикалы кмек алады.
ІІ нсау: Даму ммкіндігі шектеулі балалар жалпы топта трбиешілерді йымдастырылан оу іс-рекеттеріне атынасып «Алашы адам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз» бадарламалары бойынша білім алады.
ІІІ нсау: Даму ммкіндігі шектеулі балалар ббекжайды міріне белсене атысады: іс-шаралар мен ойын-сауытара зге балалармен бірігіп атысуы,ертегілер мен концерттерді жыммен круі олар шін шынайы мереке. Осындай шаралара атыстыру арылы балалар жымда мір сріп, рбыларымен арым-атынаса тсуге йренеді. Егер бала осы сатыдан тсе, мектепте оан едуір оайыра болады. Е бастысы, бл балалар болашата жалызсырамай, здерімен жасты балалармен бірге тлім-трбие алуды жаластырады.
Ббектерге трбие алу шін, еліктейтін дрыс лгі ажет.
Бір нрсені дрыс жасау шін, бірнеше рет айталап крсетуге болады,біра ол мны зімен жасты балалар жасаанын бір рет кріп, есіне сатап, кргенін айталап жасай алады.
мірдегі трлі жадайлара даму ммкіндіктері шектеулі балаларды физикалы жне леуметтік бейімделуіне, мірге деген штарлыы жне дертпен кресуі - оршаан ортаа меншікті ажеттілік тйсігімен байланысты.
Балаларды сапалы біліммен амтамасыз ету- леммен байланыстаы бгеттерді жойылуына жне оамда шоырлануына себепкер болады.
Мемлекеттік бадарламаларды масаты біріншіден, мектепке дейінгі трбие мен оытуды трлі бадарламаларына те рсат алуын амтамасыз ету, екіншіден, даму ммкіндіктері шектелген балалара те ол жетімділігіне жадайлар жасау.
- Ммкіндігі шектеулі балаларды трбиелеуде оамны о кзарасын алыптастыру;
- Мектепке дейінгі йыма атынасуа ммкіндігі шектеулі балаларды жеткізетін клікті болмауы;
- Олара оыту мен трбие беру рдісі арылы ол жетімді білім берілуде, алайда мемлекеттік тілде оу дістемелік ралдарды жетіспейтіндігі зекті мселелерді бірі болып отыр;
Бізді ммкіндігі шектеулі балалар да зге балалардай балабашалара атысуы керектігіне кзіміз жетті.
Олар зге балалардай балабашаа толыымен тселіп кетуі ммкін емес шыар. Ол оып немесе санап йренбес, дегенмен ол мірдегі баса да маызды дербес дадыларды иемденеді.
Біз, балалар шін, бала з рекетіні атысы мен керектігін сезінетіндей, жадай жасауымыз керек.
Мемлекетімізді рбір азаматы – лтты ндылытарымыз, р баласы елімізді ертеі екенін ескерсек рбір ммкіндігі шектеулі балаларды сапалы білім алып, азамат болып алыптасуына жадай жасау бізді міндетіміз.
Ммкіндігі шектеулі жандара деген мемлекет тарапынан крсетілетін кмек етек жинап, ел болалы толастама емес. Дегенмен бл рине мндай жадайда азды, лі де болса ойланарлы жадай. Десек те, даму ммкіндігі шектеулі жандар шін ел тарапынан блінетін кмек пен аморлы шектелмесе екен деген ойдамын. Бл жандар ондай мірді тадап алмаса керек. Ммкіндігі шектеулі балалардан болашата олдарынан іс келетін саналы азаматтар мен азаматшалар шыпасына кім кепіл?
Ммкіндігі шектеулі жандарды озалыс ммкіндігі шектелгенімен, жан - дние кеістігі аясыны тарылып, кйзеліске шырауына жол бермеу - белгілі бір йымдарды міндеті ана емес, оршаан ортаны, алы бараны басты парызы.
Малім ызметі
Апаратты технологияны олдану малім шін тиімді: Оушыны білімін ыса уаытта баалай алады. Білім сапасын арттыра алады. Оушыны білімін кез келген уаытта баалай алады.
Яни педагогті АКТ зіреттілігі дегеніміз - компьютер мен ондаы бадарламалармен жмыс жасау, оларды функциялары мен ммкіндіктерін толы мегерумен атар, оларды з ызметіндегі тиімді олдана алу ммкіндіктері.
Демек, жаа апаратты технологиялы діс – тсілдерді пайдалану білім сапасын арттыруды бірден – бір жолы. Оыту рдісінде оушыларды білім орын молайтуа, белсенділігін арттыруа, шыармашылы абілеттерін жетілдіруге кмегі бар.Ізденген стаздан ана шыармашыл, дарынды шкіртті шыары аны.