Андаы глюкозаны дейгейін реттейтін гормондар
Ж: йы безіні екі гормоны бар: инсулин мен глюкагон. Бл былыстарды барлыында ерекше ызмет атарады. Инсулин пнт дегейін тмендетеді, ал глюкагон оан арама-арсы сер етіп ант дегейін ктереді. Азада инсулин жо болса жне жетіспесе, ан рамындаы глюкоза млшері кбейеді (гипергликемия) жне кп млшерде зрмен бірге блініп шыады (глюкозурия). Глюкозамен бірге азадан су кп блінеді жне сырат адам сусамырлыа , ашаратыа шырайды. Глюкозаны жоалту салдарынан ордаы зат гликоген кп шыын болады. Майлар мен белоктар ыдырап блінеді. Бл дертті ант диабеті деп атайды. Глюкозаны азаны жасушалары пайдалану нтижесінде оны андаы дегейлі мдшері алыптан тмендесе, бауырдаы гликоген глюкозаа айналып ана тседі, лпаларды траты оректенуі амтамасыз етіледі. ан рамындаы глюкоза млшері 3,3ммоль\л. Диабет дерті кезінде зр рамында азот млшері кбейеді, май ышылдары аяына дейін тотыпайды, зат алмасуды кетонды денелер кбейеді, ол жадай ацидоза сотырады.
Тіпті кпшілік ауруларды шыаран демінде ацетонны иісі сезіледі. ан айналысыны бзылуына байланысты мндай ауруларда тері аурулары, ызыл иек аурулары, гангренаоай дамиды. Глюкагон бауырда фосфорилаза жмысын активтендіреді., ал фосфорилаза глюкогенді глюкозаа ыдыратады. Сйтіп, ан рамында глюкозаны концентрациясы артады.
24 Кальций мен фосфор алмасуыны реттелуіндегі гормондар мен витаминдерді рлі
Ж: Д друмені (антимешелдік) – мешелді немесе аылшын ауруыны алдын алатын фактор. Бл ааны ерекше заымдануы орын алатын балаларды ауруы, оны алаш рет Англияда 1650жылы Ф.Глиссон сипаттады.
Д друмені кальцитриол гормонын тзеді, кальций мен фосфорды ішекте сіірілуін, сйектен мобилизациясын, бйректереабсорбциясын реттей отырып, оларды азада алмасуына сер етеді. сер ету механизмі Д 1,25-дигидроксивитамині арнайы ауызды синтезін белсендіру болып табылады, ол ішекте кальцийді, фосфорды жне цитратты сіірілуін амтамасыз етеді, сондай-а фосфор-кальций алмасуын реттеуге атысады.
Мешел кезінде ішекте кальций, фосфор, цитратты сіірілуі бзылады. Бл оларды андаы млшеріні тмендеуіне алып келеді. Оны нтижесінде сйектен кальций фосфор жуылады, сйек сыныш, майыса болады.
25 Простогландиндер рылысы, тзілу жолдары, маызы.
Простогландин терминін Эйлер енгізген болатын. Ен алгаш олар адам урыындаы суйыктыктан табыла,.казіргі кезде ПГ барлы ткандерде синтезделетіні млім. Олар кажет кезде те аз млшерде синтезделініп тез ыдырайды. Кан агымында кездеспейді жне ткандерде жиналмайы. Сондыктан да буларды гормондарга жаткызады.барлык простогландиндерді ізашарлара толык каныкпаан май кышкылы арахидон кывшкылы болып табылады.простогландиндер барлык клеткаларда (эритроциттерден баска) синтезделеді, ас корыту жолыны тегісбулшык еттеріне , репродуктивті жне респираторлы ткандерге , кан тамырлар тонусына сер етеді, гормондардын сер ету механизміне катысады. Яни АТф синтезін регуляциялау аркылы биологиялы сер корсетеді.Тробоксан А ми, кокбауыр кпе буйрек тіндерінде тромбоциттерде кабыну гранумаларында тромбоксасинтетаза жолымен синтезделеді. Булар тромбоциттер тузілуіне агрегацияына сер етеді. Барлы простогландиндер ішіндегі ен кушті кан тамыр тарылтатын сер корсетеді. Простоликин кан тамыр эндотелиінде журек булшы еті жатыр тіні жне ток ішек шырышында синтезделеді. Олар тромбоксинга карама карсы сер, яни кан тамыр тегіс булшы еттерін босансытып тромбоциттер дезагрегациясын шакырады. Кандагы тромбаксан простоциклин катынасы фагоциторлы статустык мні бар. Тромбоцит агрегациясы--- тромбоз, дезагрегация---уремия. Простогландиндер кушті физиологиялык сері биологиялы процестерді реттеуі аркасында мед.перепараттар ретінде кеінен олданылады.
26 Сек тканіндегі зат алмасу ерекшеліктері.Минералды жолдары.Сек тканіні рамында секті згешелік ызметтері мен рылымды йымдастыын амтамасыз етуге ажетті белоктар коллаген, альбуминдер мен гликопротеиндер бар.Сек коллагеніне лизинді жне оксилизинді алдытарды бос топтарыны кп млшері,сонымен атар молекулаа теріс заряд беретін моноаминотканіні аминышылдарды кп млшерде болуы тн.Баса днекер тканіні коллагенімен салыстыранда,сек коллагенінде органикалы фосфаттар болады жне метабалитикалы жоары белсенділігі мен ерекшеленеді, бл белсенділікті дегейі бауыр коллагеніні метаболитикалы белсенділігімен те болады.Минералды заттарды жинаталуы тек коллагенді талшытарды арасында ана емес, тікелей оны зіндеде жреді де, кристалдар тзеді жне сол арылы коллаген секті механикалы асиеттерін анытайды.Секті тканні альбуминдері коллагенді емес белоктарды негізгі блігін райды жне иммунологиялы асиеттері бойынша ан сарысуыны альбуминдеріне сас болады.Секті альбуминдері гормондарды ,минералды жне баса да заттарды ан аымыны секке жеткізілуін амтамсыз етеді.Азада сек тканіні немі айта рылуы жріп жатады.Сек седі,жетіледі жне біратар жылдар аралыында динамикалы тепе-тедік жадайда болады.Сек тканіні минерализациясы жктілікті 6-шы аптасында басталады.Сектер 18 жаса дейін арынды седі,18 жастан 40 жаса дейін процесс тееледі,ал 40- 50 жастан кейін сек тканіні резорбциясы секті тзілу процесінен басым болады.Сек тканіні айта тзілу процесі шін органикалы негізгі коллагенді фибриллалар синтезделуі жне олар минерализациялануы ажет.Осы процесстерді барлыындада остеобласттар негізгі рол атарады.Олар коллагенді,,гликогенді ,гликанларды жне гликопротеидтерді синтездейді.Коллаген синтезі шін С витамині болуы ажет.Баса тканьдер сияты ,сек тканінде секті алыпты ызметін амтамасыз ететін кптеген ферменттер бар.Сек тканінде Кребс цикліні кмірсулы,белокты энергетикалы жне басада алмасуларды ферменттері аныталан. Минералды заттарды негізінен калций мен фосфаттарды,сйек ткані азаны ішкі ортасыны гомеостазын сатауа атысады.Сйек тканіні кп блігі клеткааралы матрикс, ал аздаан блігі клеткалы элементтер трінде болады.Сйек тканіі барлы компоненттері немі жаарып жне айта рылып отырады,сйекті органикалы жне минералды заттары немі ыдырап жне синтезделіп отырады.Сйек тканіні клеткаларыны ішінде остеобластар басым болады.Остеобластарда клеткалара тн барлы компоненттер болады жне коллаген,гликопротеиндер мен глюкозаамингликандарды синтезіні кшті аппаратымен ерекшеленеді.