ЕТ ТІНДЕРІ» ТАЫРЫБЫНА АРНАЛАН КЕЙС-МАТЕРИАЛДАРЫНА ОСЫМША
1.Білуге керекті, білім дегейін тексеретін сратар мен есептер:
· Тегіс салалы, клдене-жола аа жне жректі ет абыындаы ет тіндеріні шыу тегі.
· Осы аталмыш ет тіндеріні рылыс ызметін атаратын бірлігін атаыз.
· Блшыет мше, осыан байланысты негізгі рамды элементтерін атаыз.
· Ет талшытарыны клдене жолатарын немен байланыстырасыз.
· Миофибриллдаы жиырылыш ызметін атаратын негізгі белоктарын атаыз. Бларды андай белок жіпшелері алыптастырады.
· L-жйесіні ызметтерін атаыз.
· Ет талшытарыны рамындаы «триада» не «штік» болып саналатын компоненттері.
· Тез немесе шапша жне баяу озалыса келетін талшытарды ерекшеліктері.
· Жректі аалы клдене-жола ет тіндеріні морфологиялы ерекшеліктері.
· Клдене- жола ет тініні эмбриональді гистогенезіні негізгі сатылары.
· Клдене- жола ет тініні репаративті гистогенезіні негізгі сатылары: тегіс салалы ет жасушаларыны ызметтерін атаыз.
· Миоциттерді сыртындаы андай морфологиялы рылымы бір жасушадан келесі бір жасушаа те тез импулсьті беруге септігін тигізеді.
2.Баылау есептері:
1.Екі гистологиялы препарат берілген. Бірінші препаратта оксифилді боялан, талшытары мен кптеген ядролары талшыты абыыны астында крінсе, ал екіншісінде ет жасушасы жіп трізді, ядросы таяша пішінді болып жасуша ортасында орналасан. Осы тіндерді айсысы?
2.Ет тіндеріні екі электронды микросуреттері берілген. Бірінші суретте те аны паралель орналасан миофибрилдерінде A мен L дискілері крінеді, ал миофибриллалар арасында митохондриялар тізбектерімен тйіршіксіз эндоплазмалы тор крінеді. Ал, екінші суретте митохондриялар мен эндоплазмалы тор боланмен , миофибриллаларында A мен L дискілері крінбейді. Бл суреттердегі ет тіндеріні трлерін атаыз.
3.Препараттарда мыналар крінеді:
а) гематоксилин-эозинмен боялан оксифилді талшытарды саркоплазмасыны астында кптеген ядролары крінеді. б) бл препаратта гематоксилин-эозинмен боялан-тсі оксифильді біра ядросы ортасында жне «талшыты» сегменттерге бліп жатан перделері крінеді. Осы аталан ет тіні трлерін атаыз. (254-263 беттер)
4.Берілген электронды микросуреттен ет талшыыны шетіндегі плазмолеммасы мен базальді мембрана арасында шаын ана жасууша крінеді. Осы жасушаны ызметін анытап атын атаыз.
5.Мына тіндерді анытаыз.а)тегіс болып орналасанжасушалар , бріде базальді мембранамен тысталан.
б)екіншілерінде біра базальді мембранаа
6.Екі элекетронды микросурет тер берілген. а) бірінші суретте жасушалар те тыыз орналасып, бір-бірімен десмосомалар арылы байланысса, ал екінші суретте де тыыз байланысан, арларында базальді мембрана болады, біра байланысы нексустар арылы жзеге асады. Осы суреттегі жасущшалар андай тінге атысты екенін анытаыз?
7.Ет тінін гематоксилин-эозинмен бояанда клдене жолатары крінеді. Ал жректі ет тінін андай ерекшеліктеріне ажыратуа болады?
8.Электронды микросуретті бірінен клдене жола етінен: жіішке миофиламенттері Z,A дискісіне жылжып жаындааны соншалыты саркомерде I дискісі тіпті крінбейді, ал екінші суреттегі саркомерлерінде I дискісі те жалпа, аны крінеді.Осы екі суреттен ет талшытарыны функционалді жадайларын анытаыз.
9.Ет тіндеріні регенерациясын крсететін екі препарат сынылан. Бірінші препаратта зынша созылан, ттікше трізді ірі рылым жасы крінеді, сонымен атар бларды рамында тізбектесе орналасан бірнеше ядроларыны бар екені белгілі болды. Ал, екінші препаратта пішіні жалпа фибробласттара сас жасушалар жиынтыы болатыны байалады.Осы препараттарды айсы клдене-жола ет тініні регенерациясына атысады.
10.Ет талшытарыны клдене кесіндісінен дайындалан микросуреттерден, бір жуан миофиламентті сыртында 6 жіішке миофиламенттерді крінетіні кесінді миофибриллді ай дискісіні аймаынан (блігінен) алынан.
3. Баылау тесттері:
1. Кптеген мшелері мен ан тамырларыны рамында болатын тегіс салалы ет тініні шыу тегі:
a. мезенхима
b. эктодерма
c. энтодерма
d. нерв ттігі
e. мезодерманы сомиттері
2. Мезенхимадан пайда болан тегіс салалы ет тініні жасушаларыны пішіні:
a. куб трізді
b. призмалы
c. пирамида трізді
d. жіп трізді
e. алмрт пішіндес
3. Тегіс салалы ет тініні жасушасыны ай рылымында кальцийді ионы болады:
a. митохондрияда
b. актин филаменттерінде
c. миозин филаменттерінде
d. Гольджи комплексінде
e. тйіршіксіз эндоплазмалы торыны кпіршіктерінде
4. Тегіс салалы ет тініні жасуша плазмалеммасымен актин филаменттері не арылы байланысады:
a. тыыз денешіктері
b. митохондриялары
c. лизосомалары
d. тйіршікті эндоплазмалы торды апшытары
e. тегіс эндоплазмалы торды ттікшелері
5. Тегіс салалы ет жасушаларынан кршілес жасушалара нерв импульсі не арылы беріледі:
a. десмосомалар
b. интердигитациялар
c. нексустар
d. адгезиялы белдеулер
e. тыыз байланыстар арылы
6. Ет тінінен дайындалан препаратта кптеген ет талшытарыны плазмоллемасыны астында кптеген ядролары бар екені крінеді. Осы берілген препараттаы ет тіні мыналарды айсысына жатады:
a. клдене-жолаты аа ет тіні
b. мшелер мен тамырларды абырасындаы ет тіні
c. жректі ет тіні
d. миоэпителий
e. кзді нейральді ет тіні
7. аа ет тініндегі миосателлитоциттерді пішіні жне орналасан жері:
a. куб трізді, днекер тінімен оршалан
b. призмалы, базальді мембрананы стінде, ет талшытарымен оршалан
c. жалпа, ет талшытарыны плазмолеммасы мен базальді мембрананы арасында орналасан
d. шар трізді, плазмолемманы астында орналасан
e. пирамида трізді, ет талшытарыны ішінде орналасан
8. Электронды микросуретте ет талшыыны шеткі бір блігінде органеллалары аз, пішіні жалпа ет талшыыны базальді мембранасы мен плазмолеммасыны арасында орналасан шаын ана жасуша крінеді. Осы жасушаны анытаыз?
a. фибробласт
b. миосателлитоцит
c. май жасушасы
d. плазмоцит
e. гистиоцит
9. Клдене- жолаты ет талшытарыны регенерациясы мыналарды айсысы арылы жзеге асады:
a. сарколеммасы
b. миосателлитоциттері
c. саркоплазмасы
d. саркоплазмалы торы
e. миофибриллдері арылы
10. Клдене-жолаты ет талшытарыны оректенуі мыналарды айсысы арылы жреді:
a. ядролары мен жалпы ызмет атаратын органеллалары арылы
b. фибриллалары
c. телофрагма мен мезофрагмалары
d. сарколеммасы
e. штігі
1.1 Негізгі дебиеттер:
· Афанасьев Ю. И., Юрина Н. А., Гистология. М., 2004. 253-268 б.
· Улумбеков Э. Г., Челышев Ю. А., Гистология (введение в патологию). Казань, 2001, 167-192б.
· Абильдинов Р.Б., Аяпова Ж.О., Юй Р.И. Атлас по гистологии, цитологии и эмбриологии «Эффект» Алматы, 2006, 165-178б.
· Юй Р.И., Абильдинов Р.Б. Атлас гистологических препаратов по гистологии, цитологии и эмбриологии 2012, 89-94б.
1.2 осымша дебиеттер:
· Волкова О. В., Елецкий Ю. К., Дубовая Т. К., Гистология, цитология и эмбриология: Атлас. М., 1996, 87-105б.
· Быков В.Л. Цитология и общая гистология Сотис. С-П., 2000, 402-432б.
· Кузнецов С.Л., Пугачев М.К. Лекции по гистологии, цитологии и эмбриологии. Москва, 2004, 110-120б.
- Юй Р. И., Наумова Л. И., Калинина М. С. и др. Гистология-1 бойынша тесттер жинаы, 323-337б.