Азіргі электронды есептеуіш техникасыны пайда болуы

Компьютерді сипаттамалары Компьютерлер жіктемесі

Компьютерді маызды сипаттамалары: машина бір уаыт бірлігінде - MIPS, орындайтын операцияларды орташа млшерімен лшенетін тез ркеттілігі;ЭЕМ-де жргізілетін сандарды сынуды трі жэне разрядтылыы; рылыларыны сыйымдылыы жне тез рекеттілігі. Компьютерлерді цифрлык жэне аналогтык деп аталатын негізгі екі тобы белгілі.Компьютерлерді функционалдык кызметі, жмыс німділігі мен лшеміне байланысты жіктеуге болады. азіргі кезде «Сгау» мен «IBM SP2» (АШ) куатты супер- ЭЕМ мысалы ретінде карауа болады. Супер-ЭЕМ температуралык режимді, кейде сумен немесе сйык азотпен суытуды талап етеді.лкен ЭЕМ супер ЭЕМ-ге араанда олжетімді. Олар ариайы орынды, температуралык режимді талап етеді. Мселен, АШ- таы IBM 370 машиналары, ЭЕМ БЖ (ЕС ЭВМ) осы топка жатады.Мини-ЭЕМ 70-жылдарды басында пайда болды. Олар жергілікті желі машиналарын немесе технологиялык рдісті баскару шін пайдаланылады.

ЭЕМ жіктемесі

Микро-ЭЕМ микропроцессорларды пайда болуына сэйкес жасалды. Оларды ішінде кппайдаланушылара арналан, баска кралдара осалкы тіркелген болуы ыктимал. Мысалы, автомобильді ішкі жйесі.

ЭЕМ сипаттамалары

Параметр	Супер ЭЕМ	лкен ЭЕМ	Мини ЭЕМ	Микро ЭЕМ
німдігі, MIPS	1000-100000	10-1000	1-100	1-100
Ішкі жад сыйымдылыы Мбайт	2000-100000	64-10000	4-512	4-256
Сырты жад сыйымдылыы Гбайт	500-5000	50-1000	2-100	05-10
Разрядтылыы, бит	64-118	32-64	16-64	16-64

ЭЕМ атыны зі, яни, электрондык есептеуіш машиналары, осы тсінікті мнін толык бейнелемейді. «Электрондык» сзі элементтік база ретінде электрондык шамдар ымын білдіреді. Осы замандаы ЭЕМ-ді (ЭВМ) микроэлектронды деп атаан дрые болады. «Есептеуіш» сзі есептеуді орындау шін арналан крылыны тсіндіреді, біра ЭЕМ колдануды зерттеу сараптамасы казіргі ЭЕМ уакытты деректерді жіберу, салыстыру, енгізу, шыару жэне т.с.с. операцияларды орындауа жмсайтынын крсетеді.лкен ЭЕМ-ді колдану экономикалык жаынан тиімсіз болан мекемелерде жэне йымдарда тікелей мини ЭЕМ орнатылды. Дербес компьютер микро ЭЕМ-ге жатады жэне жеке колдану машиналары болып табылады. Бл - ртрлі бейіндегі мамандарды жеке ебегіні німділігін бірнеше рет арттыратын кпшілік колданатын жэне мбебап крал-сайман. Дербес компьютер колданушымен схбаттык режимде автономиялык трде жмыс шаын, оны колдану жадайларына да, колданушыны дайынды дегейіне де арнайы талаптар койылмайды.

азіргі электронды есептеуіш техникасыны пайда болуы

XX асырды 30-жылдарында басталан релелік машинаны крастыру ісі басталып, американды математик, физик Говарда Айкенні жетекшілігімен IBM (International Business Machines) фирмасында 1944 жылы Бэббидж идеясын жзеге асыратын «Марк- 1» (зындыы 17 м, салмаы 5 тонна, 75 ООО электронды шам, 3000 механикалык реле, кобейту - 3 секунд, болу - 12 секунд) машинасын іске осумен аякталды. Алайда, релелік машиналарды кп уаыт отпей німділігі мен сенімділігі жоары электронды машиналар алмастырды. Мндай есептеуіш техникасы саласындаы ткерісті АШ, Германия, лыбритания, КСРО елдерінде бір мезгілде жруі физикада электронды шамдарды пайда болуымен байланысты. Бл уаытта электронды шамдар радиотехникада апаратты деу жэне сатау шін жаппай олданылды.

Алашы ЭЕМ АШ-та 1945-1946 жылдары ENIAC деген атаумен (ол «Electronic Numerical Integrator and Calculator» сздеріні бастапы ріптерінен кралан, аудармасы «электронды-сандык интегратор мен есептеуіш») аталып, іске осылды. Ол 30-жылдары басталан Джордж Атанасовты жмысын жаластыран Джон Моучли мен Преспер Эккерт басшылыымен растырылды. Бл машина зындыгы 26 м, салмаы 35 тонна, осу - 1/5000 сек, блу - 1/300 сек, онды санау жйесі 10-разрядты сандар, басты иындыы - бадарламаларды енгізу, 40 татадан трды, онда 18000 электронды шам, 1500 реле болан. Оны электр энергиясын ттыну уаты 150 кВт рады, ал бл кішігірім зауытты амтамасыз етуге жарамды болатын.

Электрондык есептеуіш техникасын растырумен лыбританияда математик, алгоритмдер теориясы мен кодтау теориясына лкен лес осан Аллана Тьюринг айналысты. 1936 жылы А. Тьюрингті алгоритмдік эмбебап есептеу рылысы бойынша теориялы жмысы жртшылыа жарияланса, 1944 жылы «Колосс» машинасы іске осылды.

Бірнеше елде атар ЭЕМ-ы дниеге келгенімен, барлы растырушыларды машина жадында бадарламаны саталмауы мен ол бадарламаларды сырты крылыларды кмегімен теруді иындыы толандырды.

Электронды есептеуіш техникасыны теориясы мен практикасын жасауды алашы кезеінде американдык математик Джон фон Нейманны оскан лесі зор. Ол ЭЕМ-ні классикалы архитектурасына айналан «фон Нейман аидаларын» сынды. Компьютерді архитектурасы Джон фон Нейман сынан каидаларды басшылыа алып крылан жне бл аидалар лі кнге дейін з кшін жойан жо.

•Екілік кодтау каидасы: ЭЕМ-дегі барлы млімет екілік санау дісімен кодталады.

• Бадарламалы басару агидасы: бадарлама автоматты трде бірінен кейін бірі орындалатын командалар жиынтыынан трады жне бл командаларды процессор алдын ала белгіленген нсау бойынша орындайды.

•Біртекті жад каидасы: есептеуге ажетті деректер мен бадарлама жадты бір жерінде сатаулы трады.

•Адрестеу каидасы:компьютерді жады райсысы нмірленген яшытардан трады, процессор кез келген мезетте кез келген яшыпен байланыса алады.

Ол ЭЕМ-ні классикалы архитектурасына айналан «фон Нейман каидалары» деп аталды. Басты аидаларды бірі бадарламаларды машина жадына енгізіліп, саталуы болып табылады. Мндай бадарлама машина жадында саталатын алашкы ЭЕМ – EDSAC 1949

КСРО-да КЭСМ (кіші электронды санау машинасы) 1951 жылы Сергей Александрович Лебедевті басшылыымен жасалды. ораныс, арышты зерттеулерде, ылыми-техникалы зерттеулерде ерекше орынды 60-жылдары жасалан 6-моделдегі ЭСМ( лкен электрондык санау машинасы) за уакыт падаланылды. Бдан баса «Минск», «Урал», М-20, «Мир» , т.б. ЭЕМ сериялары И. С. Брук мен М. А. Карцев, Б. И. Рамеев, В. М. Глушков, Ю. А. Базилевский жне баска информатиктерді жетекшілігімен жасалды.

1958 жылы американды Джек Килби интегралды схеманы крастырды. Ол азіргі компьютерлерде де пайдаланылады.