Ауіпті жне зиянды ндірістік факторларды жіктелуі.

Quot;Ебек орау" пніні масаты мен мселелері.

«Ебек орау» пні ндірістік ауіптіліктер мен ксіби ауруларды анытайтын, жазатайым оиаларды, ксіби ауруларды, апаттар мен рттерді жою масатымен лсіздендіру мен алдын алуды жетілдіретін леуметтік-техникалы ылым болып табылады.Ебек орау – бл занамалы жне ыты актілерді, олара сйкес леуметтік-ыты, техникалы, санитарлы-гигиеналы, йымдастырушылы, рт ауіпсіздік, электрлік ауіпсіздік жне емдік-сауытыру шаралары мен адамны ебек рдісінде денсаулыын сатау мен жмыса абілеттілігін амтамасыз ететін ралдар жйесі. Курсты дістемелік негізі – ебек жадайыны, технологиялы рдістерді, апатты жадайларды пайда болу, ауіпті факторларды пайда болу, зиянды ндірістік заттарды блінуі ммкіндігі трысынан араандаы аппараттар мен жабдытарды ылыми талдауы. Осындай талдау негізінде ндірісті ауіпті айматары, ммкін болатын апатты жадайлар аныталады жне оларды ескерту мен салдарларын азайту бойынша шаралар жасалады.Ебек орау ылыми пн ретінде алаш рет КСРО-да леуметтік-ыты, техникалы жне медициналы ылымдарды негізінде пайда болды. Оны зерттелуіні негізгі объектісі болып адам мен ебек рдісі, ндірістік орта, адамны нерксіптік жабдытармен зара атынасы, ндіріс пен ебекті йымдастыру, технологиялы рдістер табылады

Келесі тсініктерге анытама берііз: ауіпсіздік техникасы, ндірістік

санитария, ауіпті ндірістік фактор, ндірістегі стсіз жадай, жараат,

ебекті ауіпсіздігі, ндірістік ондырылар жне рдістерді ауіпсіздігі,

Ауіпті айма, жеке жне жымды орау ралдары, ксіби аурулар, рт

Жарылыс ауіпсіздігі, ебек занамасы, ауіпсіз ашыты.

ауіпсіздік техникасы – ауіпті ндірістік факторларды жмыскерлерге деген серіні алдын алатын техникалы ралдар мен йымды шаралар жйесі.

ндірістік санитария – зиянды ндірістік факторларды жмыскерлерге деген серін азайтатын немесе жоятын техникалы ралдар мен йымды шаралар жйесі.

ауіпті ндірістік фактор – белгілі бір жадайдаы жмыскерге сері жараата немесе баса да денсаулыты крт нашарлауына алып келетін фактор.

Зиянды ндірістік фактор – белгілі бір жадайдаы жмыскерге сері ауруа немесе жмыса абілеттілікті тмендеуіне алып келетін фактор.

ндірістегі стсіз жадай – ауіпті ндірістік факторды жмыскерге ебек міндеттерін орындау кезіндегі немесе жмыс басшысыны тапсырмаларын орындау кезіндегі сері.

Жараат (грек тілінен аударанда – рана) – сырты орта факторы серінен туындайтын адамны тіндері мен мшелеріні бтіндігі мен ызметіні бзылуымен жретін заымдалуы.

Ебек ауіпсіздігі – ауіпті жне зиянды ндірістік факторларды жмыскерлерге деген сері болмайтын кездегі ебек жадайы.

ндірістік жабды пен рдісті ауіпсіздігі – ндірістік жабдыты немесе рдісті нормативтік-техникалы жаттамамен бекітілген жадайлардаы ебек ауіпсіздік талаптарына сйкестігін сатау асиеті.

ауіпті айма– ауіпті немесе зиянды ндірістік факторды жмыскерге деген сері ммкін болатын кеістік.

Жеке жне жымды ораныс ралдары бір, екі жне одан кп жмыскерлерді орауа арналан (ауіпті жне зиянды ндірістік факторларды серін азайту немесе алдын алу).

Ксіби аурулар зиянды ебек жадайыны серінен туындайды.

рт немесе жарылыс ауіпсіздігі – рт пен жарылыстарды жою мен профилактикасына, оларды серін шектеуге баытталан йымды жне техникалы ралдар жйесі.

Ебек занамасы – бл алыпты ебек жадайын амтамасыз етуге атысты ебек занамасыны блігі.

ауіпсіз ашыты – жмыскерді ауіпсіздікпен амтамасыз етуге ажетті жмыскер мен ауіптілік кзі арасындаы аз рсат етілген ашыты.

ауіпті жне зиянды ндірістік факторларды жіктелуі.

Кптеген ндіріс орындарында кездесетін негізгі зиянды факторлар келесілер болып келеді: жмыс аймаындаы ауа газдылыы мен шадылыыны артуы; жмыс аймаындаы ауаны немесе ондырыларды бетіні температурасыны жоары немесе тмен болуы; жмыс аймаындаы ауаны ылалдыы мен жылдамдыыны артуы тмендеуі; шу дегейіні артуы; діріл дегейіні артуы; ртрлі электромагниттік сулелерді дегейіні артуы; табии жарытыболмауы немесе жеткіліксіздігі мен жмыс айматарыны жарытандыруыны дрыс болмауы жне т.б.. Білім рамында келесі тйіндік мселелерді айындауа болады:

• адам ауіпсіздігі мен денсаулыына сер ететін жалпы ережелер (терминдерді, анытамаларды, лшем бірліктерді, туелділіктерді, білгені факторларды лшемі мен ораныс шараларын есептеу шін ажет);

• факторлар лшемін анытауа арналан аспаптар, лшеу дістері;

• нормативтік жаттар мен арастырылатын факторды нормалану принциптері;

• орану ралдары, дістері мен принциптері.

Зиянды факторларды саны мен млшері ндірістік рдісті тріне байланысты. Зиянды заттар ауіптілік дрежесі бойынша 4 класса блінеді: I –ттенше ауіпті (ШРК 0,1 мг/м³дейін); II – жоары ауіпті (ШРК 0,1 ден 1 мг/м³ дейін); III – орташа ауіпті (ШРК1 ден 10 мг/м³ дейін); IV – ауіптілігі аз (ШРК >10 мг/м³ ). Тиімді ебек жадайларын амтамасыз ету шін жмыс орындарында санитарлы-гигиеналы жадайларды амтамасыз етуге сонымен атар ндірістік жарааттану мен ксіби ауруа шалдыу атерін тмендетуге ммкіндік беретін ндірістік санитария мселелеріні маызы кп. Инженер ауіпсіз ебек жадайларын йымдастыру бойынша зіне жктелген ызметтерді жасы орындау шін жоарыда аталан мселелерді зектілігін райтын негізгі ережелерді білуі керек.