Ебек орау шараларын жоспарлау жне аржыландыру.
Ксіпорындардаы ебекті ауіпсіздендіруді жоарлату, ебек жадайын жасарту шараларын аржыландыру р кездеде проблема болатын. детте, олар шін аржы соы кезекте ана блінеді де, олар бірінші атарда тран шаралара да жетпейді. Сонымен бірге ауыр жмыстарда жне зиянды мен ауіпті ндірістік жадайда ебек етушілерге жеілдіктер мен темаы тлеуде ірі аражат жмсалады. Зерттеу берілімдері бойынша ол аржы ебекті орау шараларына жарататын шыыннан трт есе асады екен. Ебек жадайын жасарту жне ебекті орау шараларын аржыландыру мемлекеттік бюджеттін арымтатынан, жергілікті бюджеттерден жне бюджет кздерінен тыс зада белгіленген, басада нормативті-ыты актілермен жне жергілікті з-зін басару органдардын актілерімен белгіленуі бойынша.Ол шін ебек орауа арналан арнайы ор рылады, олар ш дегейде алыптасан: ебекті орау мемлекеттік оры, ауматы оры жне ксіпорынны ебекті орау оры. Сонымен бірге, оамды йымдарда сол масатта орларды руыда арастырылады.Ксіпорын оры зіні жеке аржысынан рыладыда жымды келісім шартта белгіленеді, жне жмыс беруші мен ебек жымыны ебекті орау бойынша келісімдерімен.Айматы орлар сол айматы аржысынан аржы блу есебінен рылады, сонымен бірге ксіпорынны ебекті орау орыны аржысыны бліктерінен рылады, олар осы аймата орналасан болады.Осыан жеке тлаларды жне ндірісті ауіпсіздігін ктеруде мдделі йымдарды ерікті салымдарыда кіреді.шінші дегей- ол ебекті ораудаы мемлекеттік ор.Р- ны орынан аржы блуден басада, ксіпорындарды аржысыны блігі жне ерікті салымдар мен бірге мемелекеттік ора ебекті орау бойынша задылыты бзан шін жмыс берушілерге жне ксіпорынны лауазымды ызметкерлеріне жктелген айыпплдар да егізіледі, сонымен бірге Р- ны леуметтік сатандыру орынанда шегерулер кіреді, мнда уаытша ебекке абілетсіздікті(ауруына байланысты демалыс), санатарлы- курортты емделулер т.б. тленеді.Жаржыландыру мына тмендегі есеп арасында да жргізілуі ммкін:
-ебек задылыын бзудаы тлем- аы аржысыны есебінен беру жне блу Р- ны кіметіні абылдаан заы бойынша:
-жеке тлаларын жне ксіпорындарды ерікті салымдары есебінен.Сонымен атар, йымды- ыты нысандарына туелсіз ебек жадайын жасарту жне ебекті орау шараларын аржыландыру ксіпорындарда нім ндіру шыындарынан 0,2 – дан кем емес соманы клемінде жзеге асырылады, ал эксплуатациялы іс- рекеттерді жргізетін йымдарда – эксплуатациялы шыындар соммасыны 0,7 –дан кем емес клемінде жзеге асырылады. Экономика салаларында, йымдарда жне оны айматарында ебекті орау оры за тарматарына сйкес рылады.Ебекті орау орды аржылары баса масаттарда жмсалуына тыйым салынады. ор аржысын таайындалды емес олданатын ксіпорындар жаратылан аржыны теуі ажет жне мемлекеттік ебекті орау орына айып пл тлейдіТжірибеде ебекті орау орларыны рылу жадайлары жне оны олдану жымды келісімдер жне келісім шарттармен белгіленеді- атап айтанда, ебекті орау бойынша келісімдермен, мнда сондай орларды аржыларын олдану баыттары аныталады жне ебекті орау жне ебек жадайын жасарту бойынша аны бір шараларды аржыландыру млшері аныталады, олар белгіленген дегейден жоары болуы ммкін жне ксіпорынны немесе экономика салаларды аржы ммкіндіктеріне байланысты.
79. Ебек орау келісім шарт. Ебекті орау келісім шарты жмыс беруші мен жмысшылар кілдеріні арасында р бір жылы жасалады. Ебекті орау келісім шарт - ол ебек жадайын жасарту бойынша жоспарлау жне шараларды жргізу міндеттемелерін амтитын ыты акт. Шартта амтылатын ережелер:- ебек жадайы жне тлемі, жмыс жне демалу режимі туралы;-баа суі жне инфляция дегейіні нтижесінен ебекті тлем аысын реттеу механизмі туралы;- ебек жадайы бойынша темаы тлеу туралы;- ндірісте жмысшыларды денсаулыын орау жне экологиялы ауіпсіздікті амтамасыздандыру;- жмысшыларды жне отбасы мшелерін леуметтік орау бойынша арнайы шаралар туралы.Келісім шарт екі жаты ол ою кнінен немесе келісім бойынша кннен бастап кшіне енеді. Оны олдану мерзімі ш жылдан аспауы ажет.Келісім шарта згертулер жне осымшаларды осу екі жаты келісімі бойынша рылады. Келісім шартты орындалуы екі жатан немесе оларды таайындалан кілдері баылайды. Шартта амтылатын ережелер. Ебекті орау келісім шарты жмыс беруші мен жмысшылар кілдеріні арасында р бір жылы жасалады. Ебекті орау келісім шарт - ол ебек жадайын жасарту бойынша жоспарлау жне шараларды жргізу міндеттемелерін амтитын ыты акт. Шартта амтылатын ережелер:- ебек жадайы жне тлемі, жмыс жне демалу режимі туралы;-баа суі жне инфляция дегейіні нтижесінен ебекті тлем аысын реттеу механизмі туралы;- ебек жадайы бойынша темаы тлеу туралы;- ндірісте жмысшыларды денсаулыын орау жне экологиялы ауіпсіздікті амтамасыздандыру;- жмысшыларды жне отбасы мшелерін леуметтік орау бойынша арнайы шаралар туралы.Келісім шарт екі жаты ол ою кнінен немесе келісім бойынша кннен бастап кшіне енеді. Оны олдану мерзімі ш жылдан аспауы ажет.Келісім шарта згертулер жне осымшаларды осу екі жаты келісімі бойынша рылады. Келісім шартты орындалуы екі жатан немесе оларды таайындалан кілдері баылайды.
80. Ебек орау бойынша шараларды аржыландыру. Ксіпорындардаы ебекті ауіпсіздендіруді жоарлату, ебек жадайын жасарту шараларын аржыландыру р кездеде проблема болатын. детте, олар шін аржы соы кезекте ана блінеді де, олар бірінші атарда тран шаралара да жетпейді. Сонымен бірге ауыр жмыстарда жне зиянды мен ауіпті ндірістік жадайда ебек етушілерге жеілдіктер мен темаы тлеуде ірі аражат жмсалады. Зерттеу берілімдері бойынша ол аржы ебекті орау шараларына жарататын шыыннан трт есе асады екен. Ебек жадайын жасарту жне ебекті орау шараларын аржыландыру мемлекеттік бюджеттін арымтатынан, жергілікті бюджеттерден жне бюджет кздерінен тыс зада белгіленген, басада нормативті-ыты актілермен жне жергілікті з-зін басару органдардын актілерімен белгіленуі бойынша.Ол шін ебек орауа арналан арнайы ор рылады, олар ш дегейде алыптасан: ебекті орау мемлекеттік оры, ауматы оры жне ксіпорынны ебекті орау оры. Сонымен бірге, оамды йымдарда сол масатта орларды руыда арастырылады.Ксіпорын оры зіні жеке аржысынан рыладыда жымды келісім шартта белгіленеді, жне жмыс беруші мен ебек жымыны ебекті орау бойынша келісімдерімен.Айматы орлар сол айматы аржысынан аржы блу есебінен рылады, сонымен бірге ксіпорынны ебекті орау орыны аржысыны бліктерінен рылады, олар осы аймата орналасан болады.Осыан жеке тлаларды жне ндірісті ауіпсіздігін ктеруде мделі йымдарды ерікті салымдарыда кіреді.шінші дегей- ол ебекті ораудаы мемлекеттік ор.Р- ны орынан аржы блуден басада, ксіпорындарды аржысыны блігі жне ерікті салымдар мен бірге мемелекеттік ора ебекті орау бойынша задылыты бзан шін жмыс берушілерге жне ксіпорынны лауазымды ызметкерлеріне жктелген айыпплдар да егізіледі, сонымен бірге Р- ны леуметтік сатандыру орынанда шегерулер кіреді, мнда уаытша ебекке абілетсіздікті(ауруына байланысты демалыс), санатарлы- курортты емделулер т.б. тленеді.Жаржыландыру мына тмендегі есеп арасында да жргізілуі ммкін:-ебек задылыын бзудаы тлем- аы аржысыны есебінен беру жне блу Р- ны кіметіні абылдаан заы бойынша:-жеке тлаларын жне ксіпорындарды ерікті салымдары есебіненСонымен атар, йымды- ыты нысандарына туелсіз ебек жадайын жасарту жне ебекті орау шараларын аржыландыру ксіпорындарда нім ндіру шыындарынан 0,2 – дан кем емес соманы клемінде жзеге асырылады, ал эксплуатациялы іс- рекеттерді жргізетін йымдарда – эксплуатациялы шыындар соммасыны 0,7 –дан кем емес клемінде жзеге асырылады. Экономика салаларында, йымдарда жне оны айматарында ебекті орау оры за тарматарына сйкес рылады.Ебекті орау орды аржылары баса масаттарда жмсалуына тыйым салынады. ор аржысын таайындалды емес олданатын ксіпорындар жаратылан аржыны теуі ажет жне мемлекеттік ебекті орау орына айып пл тлейді.Тжірибеде ебекті орау орларыны рылу жадайлары жне оны олдану жымды келісімдер жне келісім шарттармен белгіленеді- атап айтанда, ебекті орау бойынша келісімдермен, мнда сондай орларды аржыларын олдану баыттары аныталады жне ебекті орау жне ебек жадайын жасарту бойынша аны бір шараларды аржыландыру млшері аныталады, олар белгіленген дегейден жоары болуы ммкін жне ксіпорынны немесе экономика салаларды аржы ммкіндіктеріне байланысты.
81. Ебек орау орыны алыптасуы. Мемлекеттік баылау органдарды задылы талаптарын жне ережелерін орындамауда барлы йымды- ыты трдегі ксіпорындар материалды жауапкершілікті айып пл трінде ткізіледі. Бл айып плдар ебекті ораудаы арнайы ора тседі, ол мемлекеттік жне айматы дегейде рылады да жне ебекті орау шараларына ана жаратылады. Шыын келтірген шін ксіпорындар бір- біріні алдында жауапкершілікті ктереді, атап айтанда, жобалау- конструкторлы йымдар тапсырма берушіге шыын аысын сапасыз ааулы жоба шін тлейді, ндірістік фирмалар ттынушыа айып плды ауіпті німді деп сатаны шін тлейді. Жазаны тек жмысберуші ана емес сонымен бірге ксіпорын ебекшілерде тартады. Ебекті орау бойынша нормативті- актты бзуа олара тртіптік айып салынады, ал кейбір жадайда материалды жне ылмысты жауапкершілікке тартылады. Атап айтанда, зардап шегуші мен жмыс берушіні аралас кінлар жмысшыны шыын тлем клемі оны кінсін байланысты болады. Стсіз оианы нтижесіне лім боланда аралас жауапкершілік болмайды жне айып пл сомасы зияндылыа толыымен тленеді.
82. Халыаралы ебек орау йымы.Мемлекеттік баылау органдарды задылы талаптарын жне ережелерін орындамауда барлы йымды- ыты трдегі ксіпорындар материалды жауапкершілікті айып пл трінде ткізіледі. Бл айып плдар ебекті ораудаы арнайы ора тседі, ол мемлекеттік жне айматы дегейде рылады да жне ебекті орау шараларына ана жаратылады. Шыын келтірген шін ксіпорындар бір- біріні алдында жауапкершілікті ктереді, атап айтанда, жобалау- конструкторлы йымдар тапсырма берушіге шыын аысын сапасыз ааулы жоба шін тлейді, ндірістік фирмалар ттынушыа айып плды ауіпті німді деп сатаны шін тлейді. Жазаны тек жмысберуші ана емес сонымен бірге ксіпорын ебекшілерде тартады. Ебекті орау бойынша нормативті- актты бзуа олара тртіптік айып салынады, ал кейбір жадайда материалды жне ылмысты жауапкершілікке тартылады. Атап айтанда, зардап шегуші мен жмыс берушіні аралас кінлар жмысшыны шыын тлем клемі оны кінсін байланысты болады. Стсіз оианы нтижесіне лім боланда аралас жауапкершілік болмайды жне айып пл сомасы зияндылыа толыымен тленеді.