Тіршілікті негізгі рылымды дегейлері, оларды райсысыны ерекшеліктері

«Тіршілік» ымыны анытамасы те кп. Филологтар оларды саны орта есеппен бес жзге жуы деп длелдейді. Бл тек биологиялы термин емес. Философия немесе діни айындама трысынан да тіршілік анытамасы жептеуір кп. Е дрыс анытаманы бірін Фридрих Энгельс былай деп сынан: «Тіршілік дегеніміз - нруызды денелерді мір сру жолы...». ылымда кні бгінге дейін бірде-бір «бейнруызды тіршілік» формасы табылан жо. Тек иялшыл жазушылар шыармасынан ана «плазмалы адамдар» немесе «кремнийлі быжы» кейпінде кездестіруге болады.

Шындыына келсек, тіршілік ететін азаларды барлыы жасушалардан трады, оларды ра масса рамыны 80%-ы нруыз. Оны стіне нруыздарды химиялы рамы, асиеттеріні алуан трлілігінде шек жо, сондай-а тірі азаны райсысында сирек шырасады. Олар химиялы ізденістерді ажетті баытта туін амтамасыз етеді жне бл ізденістері жеке жасушаларда да, бірттас азаларда да баыланады. Нруыз немесе крделі нруыздар оспасы зінен-зі ешандай тірілік (живое) асиет крсетпейді. Жасушалар нруызы, сондай-а азалар тірі жйеден тысары кез келген зге химиялы зат трізді тіршілік алпында алады. Е алдымен тіршілік дегеніміз - бл тіршілік иесіні з рылымды жаратылымын белгілі жоары дегейде олдай алуы. Бл асиет сырты ортадан алынан зат есебінде дамып, кбейеді. Мысалы, кристалдар да ерітінділерден белгілі молекулаларды тартып алып, се алады. Айырмашылыы - кристалдар бір типті заттардан трады жне сол затты рылыс материалы ретінде ттынады, демек химиялы згерту жзеге аспайды. Сондай-а энергия шыындалмайды.

Тірі азалар біржасушалы арапайым немесе кпжасушалы аза боланына арамастан, Жердегі ерекше биологиялы жйе болып есептеледі. Тірі азалар микроскоппен ана крінетін бактериялардан бастап, те зор сторектілерге дейінгілерден рылысы жне млшері бойынша ерекшеленеді. Жйе ретіндегі рбір аза зара байланысты жне зара рекеттесетін кптеген алашы заттардан трады. Азаны алашы заттары: жасушалар, лпалар жне мшелер. Олар тек бірімен-бірі зара рекеттесіп, здігінен рпа беретін жне дамитын тірілік асиеттеріне тн бірттас аза тзеді.

Азіргі жаратылыстану концепциялары» пні мен оны леуметтік маызына тоталыыз. ылыми дниетануды ерекшліктерін атаыз

Жаратылыстану — адамзатты рухани мдениетіні айырысыз рамдас блігі. Оны азіргі заманы негізгі ылыми аидаларын, дниеге кзарасты жне методологиялы пайымдауларын білу кез келген ызмет саласындаы мамандар шін ажетті мдени даярлыты бір трі болып табылады. азіргі кезде білімні жеке салалары — жаратылыстану, леуметтік, гуманитарлы жне техникалы ылымдар бір-бірінен байланыссыз з алдына табиат, оам жне адам жайлы бірттас ылыми білім бере алмайды, дниені бірттас ылыми бейнесін алыптастыра алмайды. Дниені е жалпы задылытары туралы ылым деп саналатын философия да жаратылыстану ылымдарыны кмегінсіз зі ана бл міндетті орындай алмайды. Философиялы дниеге кзарасты зі де табиат туралы ылымдар ашан ылыми жаалытарды бірттас білімге біріктіруші дниені бірттас жаратылыстану-ылыми бейнесіне (крінісіне) сйенуі тиіс.
азіргі заманы ылымны дамуыны маызды бір задылыы — ылыми білімдерді интеграциясы (бірігуі) мен дифференциациясы (жіктелуі) болып отыр.
Табиатты танып білу баран сайын адам мен оамды танып білумен штасып келеді. Сйтіп, мны брі білім беру саласында гуманитарлы жоары оу орындарына "азіргі жаратылыстану концепциялары" деген жаа оу пнін енгізу ажеттігін тудырды.
азіргі жаратылыстану концепциялары" курсында табиатты танып білуді дниеге кзарасты жне методологиялы проблемаларын оу студенттерді дниеге ылыми козкарасын жне теориялы ойын алыптастыруа, жаратылыстану-ылыми білімдерін здеріні болаша мамандыына байланысты ызметінде методологиялы жетекші ретінде олдана білу абілетін алыптастыруа кмектесуі тиіс.
"азіргі жаратылыстану концепциялары" оу пніні жалпы мазмны туралы ксіптік жоары білім беруді Мемлекеттік білім стандартында (лшемінде-авт.) былай делінген: жаратылыстану жне гуманитарлы мдениеттер, оларды зара бірлігі, ылыми дісі, ылыми танымны ерекшелігі мен рылымы, ылымны даму логикасы мен задылытары.
"азіргі жаратылыстану концепциялары" пнін оытуды ажеттілігіні таы бір кезек кттірмейтін себебі бар. Ол — соы кезде бізді елімізде трліше ылыма жат жалан білімдерді баран сайын ке етек алуы. Оларды атарына астрологияны, магияны (сиырлыты), эзотерикалы, мистикалы жне баса жалан мазмнды ілімдерді жатызуа болады. Соы 10-12 жылды ішінде ол жалан ілімдер біртіндеп, біра айтарлытай табанды трде адамдарды санасынан жаратылыстану-ылыми тсініктерді ыыстырып, оларды орнын жалан аидалармен, діни уаыздармен толтыруда.