Таырып 9. Халыа емдеу-профилактикалы кмекті йымдастыру станымдары.

Масаты: Студенттер халыа емдеу-профилактикалы кмекті йымдастыруды станымдарын білулері тиіс.

Бгінгі тада денсаулы сатау саласыны тиімді лгісін іздестіру барысында, барлы елдер, тіпті мемлекеттік-саяси жйелер толыымен арсы болан жерлерді зі де бір-біріне арай бет брып келе жатандыын айырыша сеніммен айтуа болады. оамды-саяси жне леуметтік-экономикалы рылымдарды наты міндеттеріне байланысты денсаулы сатау йымдары мен органдары жмысыны дістері мен нысандары згертілуде, біра денсаулы сатауды йымдастыруды станымдары траты болуы тиіс, олар:

- медициналы кмек алудаы азаматтарды леуметтік тедігі мен ділеттілігі;

- денсаулы сатау саласында мемлекеттік кепілдікті амтамасыз ету жне азаматтарды ытарын сатау;

- оамды жне жеке денсаулыты сатау мен ныайту шін мемлекетті, жмыс берушіні жне азаматтарды орта жауапкершілігі;

- халыты медициналы кмек ажеттілігіне анааттанушылыы;

- халыты леуметтік жне мліктік жадайларына атыссыз медициналы кмекке олжетімділігі;

- денаулыты орау аясындаы азаматтарды ажеттілігіне денсаулы сатау жйесіні айырымдылыы: беделін сыйлау немесе рметтеу; автономияны болуы мен амтамасыз етілуі; жеке апаратты пиялыыны саталуы; зара тсіністікпен;

- медициналы кмек сапасы;

- медициналы кмек крсетудегі уаытылы, жйелілік жне сабатасты;

- денсаулы сатау ресурстарын пайдаланудаы тиімділік;

- мемлекеттік медициналы-экономикалы стандарта сйкес медициналы кмек крсетуді азіргі дегейі;

- денсаулы сатау жйесіні алдын-алу баыты;

- халыты санитарлы - эпидемиологиялы салауаттылыпен амтамасыз ету;

- азаматтарды денсаулыын орау аясындаы мемлекетік реттеу жне мемлекеттік баылау;

- сектораралы зара рекеттестік.

азастан Республикасыны денсаулы сатау жйесі мемелекеттік жне мемлекеттік емес денсаулы сатау секторларынан трады.

Денсаулы сатауды мемлекеттік секторы мемлекеттік меншік ыына негізделген денсаулы сатау саласындаы мемлекеттік органдардан, денсаулы сатау йымдарынан, ылыми йымдар мен денсаулы сатау саласындаы білім беру йымдарынан трады.

Денсаулы сатауды мемлекеттік емес секторы жеке меншік ыына негізделген денсаулы сатау йымдарынан, ылыми йымдар мен денсаулы сатау саласындаы білім беру йымдарынан сонымен атар, жеке меншікпен айналысатын жне де жеке медициналы тжірибемен айналысатын физикалы тлалардан трады.

Денсаулы сатау жйесіні ызметін мемлекеттік реттеу мен мемлекеттік баылауды денсаулы сатау аясындаы зыретті орган - азастан Республикасыны денсаулы сатау министрлігі жзеге асырады.

азастан Республикасыны «Денсаулы сатау жйесі туралы» заына сйкес мемлекет азаматтарды кепілдейді:

1) кепілді клемде тегін медициналы кмек алу:

2) біріншілік медициналы-санитарлы кмек алуа тедей ммкіндік;

3) мемлекетік жне жеке емдеу йымдарында сонымен атар, жеке медициналы тжірибемен айналысатын физикалы тлалардан аылы медициналы кмек алу;

4) санитарлы-эпидемиологиялы салауаттылы;

5) дрілік заттармен, медициналы жне санитарлы-гигиеналы трыда таайындалан бйымдармен амтамсыз ету;

6) біркелкі медициналы стандарт бойынша тегін жне (немесе) аылы негізде крсетілетін медициналы кмекті сапасы, мазмны мен клемі;

7) медициналы жне дрігерлік кмек крсетудегі, фармацевтикалы ндіріс жне жзеге асырудаы ксіпкерлік іс бостандыына ыы.

азастан Республикасында келесі медициналы ызмет трлері жзеге асырылады: 1) медициналы кмек; 2) санитарлы авиация; 3) санитарлы-гигиеналы жне эпидемияа арсы; 4) салауатты мір салтын насихаттау; 5) шипа-жайлы; 6) халы медицинасы (емшілік); 7) ан ю ызметі; 8) сотты медицина; 9) дрілік заттарды пайдалану саласында; 10) денсаулы сатау сапласындаы ылым; 11) ) денсаулы сатау сапласындаы білім; 12) азастан Республикасыны занамасымен тиым салынбаан баса да ызмет трлері.

Медициналы кмекті негізгі трлері:

1) біріншілік медициналы-санитарлы кмек;

2) біліктендірілген медициналы кмек;

3) мамандандырылан медициналы кмек;

4) жоары мамандандырылан медициналы кмек.

Кепілді клемде тегін медициналы кмек:

1) халыа біріншілік медициналы-санитарлы кмек крсету;

2) жедел жне шыл медициналы кмек крсету;

3) біріншілік медициналы-санитарлы жне денсаулы сатау йымдары мамандарыны жолдамасы бойынша стационарлы медициналы кмек крсету;

4) азастан Республиасыны кіметімен белгіленген тізім бойынша, леуметтік маызды аурулармен жне айналадаылара ауіп туызатын аурулармен ауыратын адамдара медициналы кмек крсету;

5) азастан Республиасыны занамасымен белгіленген, тртіппен абылданан, осымша медициналы кмек трлері.

Біріншілік медициналы-санитарлы кмек (БМСК) –медициналы кмекке жгініп келген азаматтара крсетілетін медициналы кмек амбулаторлы-емханалы йымдардаы медициналы ызметкерлермен жзеге асырылатын, халыты олжетімді, немі жне тегін медициналы кмек трлерімен амтамасыз ететін мемлекеттік ызмет. БМСК-ке кіреді:

1) ке таралан ауруларды жне де жарааттарды, уланулар мен баса да шыл жадайларды диагностикалау жне емдеу;

2) санитарлы - гигиеналы, эпидемияа арсы шаралар жне аруларды алдын-алу;

3) халыты гигиенаа оыту жне трбиелеу, отбасын орау, аналы, келік жне балалы;

4) халыа ауіпсіз сумен амтамасыз ету жне рационалды таматану бойынша тсіндіру жмысын жргізу.

БМСК денсаулы сатау йымдарымен жне мемлекеттік санитарлы-эпидемиологиялы ызметпен амтамасыз етіледі. БМСК трындара амбулаторлы-емханалы, стационар алмастырушы, жедел медициналы кмек трінде крсетіледі.

Біліктендірілген медициналы кмек – мамандандырылан диагностика дістерін, емдеуді жне крделі медициналы технологияларды пайдалануды талап етпейтін аурулары кезінде, азаматтара крсетілетін дрігерлік медициналы кмек.

Мамандандырылан медициналы кмек –арнайы диагностика дістері мен емдеуді жне де крделі медициналы технологияларды пайдалануды талап ететін аурулары кезінде, азаматтара медициналы йымдармен крсетілетін медициналы кмек.

Мамандандырылан медициналы кмек денсаулы сатауды кп салалы йымдарында амбулаторлы-емханалы немесе стационарлы медициналы кмек трінде крсетіледі.

Жоары мамандандырылан медициналы кмек –айрыша крделі диагностика дістері мен емдеуді, сонымен атар бірегей медициналы технологияларды пайдалануды талап ететін аурулары кезінде, азаматтара медициналы йымдармен крсетілетін медициналы кмек.

Азаматтара медициналы кмек келесі трде крсетілуі ммкін:

1) жедел медициналы кмек;

2) амбулаторлы - емханалы кмек;

3) стационар алмастырушы кмек;

4) стационарлы кмек;

5) санитарлы авиация;

6) шипа-жайлы емдеу.

Сол замен медициналы жне фармацевтикалы ызметкерлерді ыы мен міндеттері регламенттелген.

Медициналы жне фармацевтикалы ызметкерлер ылы:

- ксіби айраткерлігін жзеге асыру шін олайлы жадайлармен амтамасыздандырылуа;

- егер мемлекеттік емес денсаулы сатау йымыны жмысшысы болып табылса, бес жылда кемінде бір рет мемлекеттік бюджет немесе жмыс беруші аржысы есебінен, зіні біліктілік дегейін жоарлатуа;

- денсаулы сатау йымдарыны жабылуына немесе штат саныны ысаруына байланысты жмыскерлерді босату жадайларында, мемлекеттік бюджет немесе жмыс беруші аржысы есебінен дайта даярлаудан туге;

- азастан Республикасыны занамасында арастырылан тртіпте, ебек міндеттерін орындауымен байланысты, оны денсаулыына немесе млкіне келтірілген зиянды теу;

- йымдарды немесе азаматтарды меншікті байланыс ралын жне де азаматтарды міріне ауіп тніп тран жадайда жаын жердегі медициналы йымдара жеткізу шін кез-келген клік трін бгетсіз жне тегін пайдалануа;

- азастан Республикасыны занамасына сйкес ызметі кшeпелі сипатта болса кліктік шыыстарын теуге;

- зіні ксіби абыройы мен адір -асиетін орауа.

Мемлекеттік денсаулы сатау йымдарындаы ылыми-педагогикалы кадрларды біліктілігін жоарлату жне айта даярлау мемлекеттік бюждет аржысыны есебінен, жмыс беруші аржысынан, з аржысынан, сонымен атар азастан Республикасыны занамасымен тиым салынбаан баса да аржы кздері есебінен іске асырылады.

Ауылды жерлерде жне ала типіндегі ауылдарда жмыс істейтін, денсаулы сатау секторыны мемлекеттік йымдарындаы медициналы жне фармацевтикалы ызметкерлерге келесі темдер беріледі:

- жергілікті кілетті органдармен аныталан лшемде ызмет аысына осымша аы осу;

- жергілікті кілетті органдармен аныталан лшемде жергілікті бюджет есебінен коммуналды ызмет пен жаармай шыыстарын теу;

- жергілікті кілетті жне орындаушы органдарды шешімі бойынша жеке меншігінде малдары барларды мал азытарымен, мал жаюа жне пішен шабуа арналан жер участкелерімен амтамасыз ету.

Медициналы жне фармацевтикалы ызметкерлер міндетті:

- медициналы кмек крсетуге, азаматтарды денсаулыын ныайтуына жне ауруларыны алдын-алуына жрдемдесуге;

- шыл жадайларда трындара жедел медициналы кмек крсетуге;

- трындар арасында медициналы білім мен салауатты мір салты бойынша гіт-насихатты жмыстар жргізуге;

- ксіби этика талаптарын сатауа, дрігерлік пияны сатауа, азаматтарды аурулары, сырлас жне отбасылы мірі туралы мліметтерді жарияламауа;

- немі ксіби дегейін жоарлатуа.

йлестіру материалы: «Rower Point» бадарламасындаы 10 слайд

дебиеттер:

1. Аканов А.А., Куракбаев К.К., Чен А.Н., Ахметов У.И. Организация здравоохранения Казахстана. – Астана.Алматы, 2006. – 232 с.

2. Конституция Республики Казахстан.

3. Лисицын Ю.П. Общественное здоровье и здравоохранение: Учебник. – 2-е изд., перераб. и доп. – ГЭОТАР-Медиа, 2007. – 512 с.

4. О здравоохранении в Республике Казахстан: Основные законодательные акты. – Алматы: ЮРИСТ, 2004. – 182 с.

5. Сагиндыкова А.Н. Конституционно-правовые проблемы охраны здоровья граждан в Республике Казахстан. – Алматы, 1997. – 167 с.

Баылау сратары:

1. Емделушіні негізгі ытары.

2. Медициналы ызметкерлерді негізгі ытары.

3. Денсаулы сатау жйесіндегі леуметтік ділеттілікке жетуді масаттары.

4. Денсаулы сатау жйесіні айырымдылыына жетуді масаттары.

5. Медициналы кмек сапасы мен олжетімділігін жоарлату баыттары.