Кернеулерді шоырлынуы

Клдене имасы айнымалы сырытарды есептелуі имасы траты сырытарды есептелуімен бірдей жргізіледі. Клдене ималарында тек ана біралыпты таралан тік кернеулер орын алады, ал бойлы ималар кернеуден бос деп есептеледі.

Сырыты имасы кенет згеретін жадайда (ойы, уыс, тесік жне т.б. асында), кернеулерді таралуы арапайым созылуа сйкес болмайды (13.1 сурет). арапайым созылу кезінде орын алатын кернеулерді біралыпты таралу заынан лдене иманы кенет згеретін орныны асында ауытуы кернеулерді шоырлануы деп аталады. Кернеулерді шоырлануы келесі арылы білінеді:

а) клдене ималарда таралуы біралыпты емес, олар има згеретін орныны асында е лкен мндеріне ие болады;

б) клдене жне бойлы ималарында да, да болады.

Шоырландырыштардаы кернеулерді таралу заын анытау шін серпімділік теориясыны дістері мен тжірибелік дістер олданылады. детте теориялы шоырлану коэффициентін анытайды =_max/₀, ол имадаы е лкен кернеу номинал ₀=F/A_нетто кернеуден неше есе арты екенін крсетеді. мндері анытамаларда беріледі (ол тек ана шоырландырышты геометриясына туелді).

коэффициентін білу блшекті беріктікке есептеу шін жеткіліксіз болады. Егер материал Гук заына ирауа дейін баынып тратын болса, онда берік-тігі есе тмедейтін бола-тын еді; біра практикада – -дан аз есе тмендейді. Сондытан тжірибелік трде тиімді шоырлану коэффициенті аныталады, ол шоырландырышы бар лгіні беріктік шегі шоырландырышсыз лгіні беріктік шегінен неше есе аз болатынын крсе-теді k = _б/_бш. Пластикалы материалдан жасалан сырыты статикалы жктеме жадайында беріктігін есептеу кезінде кернеулер шоырлануы ескерілмейді, яни k =1 алынады жне беріктік шарты осылай жазылады . Бл пластикалы материалды жк ктеру абілетіні тек иманы барлы нктелеріндегі кернеу _а мніне жеткенде ана жойыла-тынына байланысты. F кші жймендеп скенде максималды кернеу _а мніне жеткеннен кейін, тесікті асындаы кернеулер, аышты шегіні ауданы тілмей се алмайды, ал бойлы талшытар еркін жадайда секілді зара алмайды, йткені олар ысылыы болады. Жктеме суімен бойлы кш те су керек – ол < _т болатын талшытардаы кернеулерді суі арылы орындалады, сонда аышты аймаы, барлы нктелерде =_т болана дейін артады, сонда жалпы аышты орын алады. Сонымен, шекті алпыны шынайы жадайы кернеулер шоырлануыны болмаан жадайдаы алпымен бірдей болады.

Морт материалдар шін кернеулерді шоырлануы блшектерді беріктігін біраз тмендетеді (мысалы, шыны кесу кезінде шыны кескішті алдыран сызыы шоырландырыш болып келеді).