Психикалы дамуында кешеуілдеуі бар балаларды сипаттамасы

«Психикалы дамудаы кешеуілдеу» ымы орталы жйке жйесіні органикалы жеткіліксіздігі лсіз крінетін балалара атысты олданылады. Бл балаларды есту, кру, тірек-имыл аппаратыны, тілді крделі бзылулары жо, оларды аыл-ойыны дамуы алыпты. Сонымен атар оларды кпшілігінде полиморфты клиникалы симптоматика байалады: крделі рекет-ылы формаларыны жетілмеуі, тез болдыру негізінде масатты баытталан іс-рекетті жетілмеуі, жмыс істеу абілетіні бзылуы, энцефалопатиялы бзылулар. Дамудаы кешеуілдеулер ртрлі себептермен шарттас болуы ммкін: ОЖЖ рса ішіндегі заымданулар, босану кезіндегі жеіл жарааттар, ерте босану, бала міріні алашы кезедеріндегі жпалы аурулар, басада біратар зияндарды сері. Психикалы дамудаы кешеуілдеуді бірнеше топтастырылуы бар, нерлым кеінен тараан К.С.Лебединскаяны топтастыруы, этиопатогенетикалы баыт негізінде жасалан. Осы топтастыруа сйкес ПДК негізгі трт нсасы ажыратылады:

- конституционалды сипатта пайда болан психикалы дамуды кешеуілдеуі-йлесімді психикалы жне психофизикалы инфантилизм. Мндай балалар шыармашылыын ойын барысында крсетеді (оу іс-рекетіне араанда, бл іс-рекет нерлым ызыты);

самотогенді генезді психикалы дамудаы кешеуілдеуі жрек, бйрек, эндокринді жйе жне т.б. созылмалы соматикалы сыраттары бар балаларда пайда болады. Мндай балалар ора, жасанша жне жмыса абілеті тмен;

психогенді генездегі психикалы дамудаы кешеуілдеу, психикаа жараат тсіретін факторлар ерте пайда болан кезде жне ол за уаыт сер еткенде баланы нервтік-психикалы саласында траты ауытуларды туындатуы ммкін. Бір балаларда жаымсыз рекетпен агрессивтілік, екінші балаларда жасаншаты, ораты, рей, мутизм (сйлеуден бас тарту) байалады;

церебральді (ми ызметімен байланысты) органикалы генездегі психикалы дамудаы кешеуілдеу, мндай жадайда жетілмегендікті белгілері жне біратар психикалы бзылыстарды ртрлі дегейлері йлеседі. Церебральды органикалы генездегі психикалы дамудаы кешеуілдеу танымды іс-рекетті бзылуыны алашы белгілерімен сипатталып, нерлым траты трі болып келеді жне психикалы дамудыы кешеуілдеуді нерлым крделі формасы болып табылады.

ПДК-і бар балаларда:

зейінні трасыздыы, жмыса абілеттілікті біркелкі болмауы;

іс-рекетті масата баытталуыны жеткіліксіздігі,

эмоция жне ерікті дамымауы;

жалпы апарат жне кзарастар саныны шектеулі болуы;

сздік орыны аз болуы;

аыл-ой іс-рекеті дадыларыны алыптаспауы;

абылдауды баяулыы;

сздік-логикалы операцияларды иындыы;

барлы ес трлеріні бзылуы байалады.

5. Шаршауды алдын-алу, бл шін ртрлі дістерді пайдалану (практикалы жне аыл-ой іс-рекеттерін бір-бірімен алмастырып отыру, дидактикалы материалдармен крнекілік ралдарды жне т.б. олдану).

 

Психикалы дамуында кешеуілдеуі бар балалармен коррекциялы-педагогикалы жмысты жалпы принциптері жне ережелері

1. Ерте коррекция принципі.

2. Психикалы дамуында кешеуілдеуібар балаларды трбиелеу жне оытуда іс-рекет баытын жзеге асыру принципі.

3. Коммуникативті баыттылы принципі.

4. Трбиелеу жне оыту жекелей-дифференциацияланан баыт трысынан жзеге асырылады.

5.Шаршауды алдын-алу, бл шін ртрлі тсілдер олдану (практикалы жне аыл-ой іс-рекетін кезектеу, дидактикалы материалды жне крнекілік ралдарын пайдалану жне т.б.

6.Балаларды танымды іс-рекетін белсендендіретін дістерді пайдалану.

7.Тілді дамыту, оу іс-рекеті дадыларын алыптастыру.

8.Емдік-сауытыру іс-шараларын, логопедиялы сабатарды олдану, оршаан дние туралы білімдерін молайту.

9. Осы категория балаларына деген атынаста ерекше педагогикалы такт крсету.

 

Психикалы дамуында кешеуілдеуі бар балаларды дамыту жне оытуды жекелей бадарламасы