Моторлы іс-рекетті дамуына арналан тапсырмалар
(психикалы дамуы жалпы артта алан жне Дауна синдромы бар балалармен)
1 тапсырма (Шариктермен жмыс)
Баланы алдына стелге бірнеше шариктер ояды. Олардан бірнеше ашытыа орап ойылады. Алдымен шарикты алай домалатан кезде шарик орапа соылу шін тсіндіру жне крсетуі керек. Бастапы кезде балаа кмектеседі, содан кейін з бетінше балаа тапсырманы орындауына жетуіміз керек.
2 тапсырма (Саинамен жмыс)
стелді стінде ааштан жасалан отама жне бірнеше лшемі бойынша біркелкі саиналар жатыр. Балаа бірнен кейін бірін кезекпен осы саиналарды отамаа кигізуді сынады. Алдын ала ересектер осы рекеттерді алай орныдау керектігін крсетеді жне тсіндіреді.
3 тапсырма (Кубиктармен жмыс)
Бала алдына лшемі бірдей кубиктер ойылады.
Бала тсіндіргенен жне крсеткеннен кейін з бетінше кубиктерден пирамида, сосын поезд, йшік, орынды жне т.б. жасау шін біріні стіне бірін ояды.
4 тапсырма (Ааштан жасалан ойыншытармен жмыс)
стелді стінде салынатын ааштан жасалан матрешкалар, мнаралар, ораптар ойылан. Баламен бірге оларды жасылап арап шыу керек, сосын балаа ойыншытар алай ашылатынын, оны алай жинау жне жабу керектігін крсету керек. Балаа крсетіп, тсіндіргеннен кейін зі рекетті орныдауа кірісуі керек:
- 5 саинадан тратын пирамида жинау;
- 4-5 кубиктерден бір лкен кубик жасау;
- 3,5 орынды матрешка жинау.
Тапсырма
А) «Жол» -бірнеше таятарды атарлап жинау
Б) «Кішкентай аша» -бірнеше таяшаларды абыраа жинау
В) «Кішкентай орынды» - 2 кубиктен жасалатын клдене жа татайша
Г) «стел» - орынды сияты; клдене жа татайша бір кубикке ойылады
Д) «оршау» -жа татайшаа перпендикулярлы кірпіштер ойылады.
6 тапсырма (Мозаикамен жмыс)
7 тапсырма (Бауы бар карточкалармен жмыс)
Тапсырма (арындашпен жмыс).
Сенсорлы трбиелеуге арналан тапсырмалар
Тапсырма
стел стінде формасы мен лшемі бойынша бірдей, біра бояумен айыршаланатын заттар: мысалы, 5 шарик ызыл, 3 шарик сары, 2-кк жне т.б. бала алдымен ызылдарын, сосын сары немесе кк шариктерді (бірінші кезде олдау ретінде лгісі трады) алып жинатау керек.
Тапсырма
стел стінде клемі бойынша ерекшеленетін матрешкалар. Бала оларды айсысы лкен, не кіші екенін салыстырып, айтуы керек, оларды су млшеріне арай, сосын керісінше ояды. Содан кейін матрешкаларды бір-біріне салады.
Тапсырма
лгі арылы баланы белгілі бір заттар санын санауа, келуге йрету, мысалы, анша кірпі болса, сонша саыраула келу.
Тапсырма
Карточкада трлі тсті шарлар сынылады. Балалар шара жіпті тадауы керек.
Тапсырма
Балада зат бейнеленген размері кіші карточка, ал ересекте осы зат бейнеленген лшемі лкен карточка.
Ересек «Менде пирамида лкен», ал бала «Менде пирамида кішкентай» жне баса.
Артикуляциялы гимнастика кешені
№1 кешен.
«Терезе» - «бір» дегенде ауызды біра ашу (терезе ашылды), «екі» дегенде ауыз жабылды (терезе жабы).
«Тмсы» - ерін мен тістер жмылан. Кшпен ерінді ттікшені кмегімен тарту. Осылай 5 секунд стап тру.
Астыы жа алдыа шыпауы керек.
Мен пілге еліктеймін.
Ернімді тмсы ылып тартамын
Енді оларды тсіремін
з орнына айтарамын.
«Саат» - Клімсіреу, аузыды ашу. Тіліні шын «бір-екі» дегенде аузыны бір брышынан екіншісіне апару.
Астыы жа ала шыпауы керек.
Бізді уанышты тілдеріміз.
Бшкеге брылады.
Оа арайды, сола арайды.
Кешен.
«Терезе» - «бір» дегенде ауызды біра ашу (терезе ашылды), «екі» дегенде ауыз жабылды (терезе жабы).
«Баа» - тістелген тістерді кштеп ашып, клімсіреу.
Міне баалара найды,
Ернімізді лаымыза дейін тартамыз.
Тартамын, оямын
Бірде-бір шаршамаймын.
«йткеншек» - аузыды ашып, клімсіреу.
«Бір, екі» дегенде кезекпен тілді жоарыа, сосын тмен тістерге тірелу. Астыы жа сол кезде имылсыз болуы керек.
Кешен.
«Крек» - аузыды ашып, клімсіреу.
зын тілді астыы ерінге ою.
5 –ке дейін бір алыпты жадайда стап тру.
Астыы ерінге кш тспеу маызды
жне астыы тістерге тартылмады.
«Баа» - тістелген тістерді кштеп ашып, клімсіреу.
Міне баалара найды,
Ернімізді лаымыза дейін жеткіземіз.
Тартамын, оямын
Бірде-бір шаршамаймын
«Ттікше» - ауызды ашып, тілді ттікшемен орау
Осы ттікшнге за уаыт рлеу
Тілді ттікшеге осамыз –
Сыбызыа сайды
Сыбызысыз біз жасай аламыз.
Кешен.
«Терезе» - «бір» дегенде ауызды біра ашу (терезе ашылды), «екі» дегенде ауыз жабылды (терезе жабы).
«Трубка» - ауызды ашып, тілді трубкамен орау
Осы ттікшеге за уаыт рлеу
Тілді ттікшеге осамыз –
Сыбызыа сайды
Сыбызысыз біз жасай аламыз.
«Тіс тазалаймыз» ауызыызды ашып, клімсіреіз.
Тілді шымен ішкі жаынан тменгі тістерді оа-сола тіл имылымен «тазалаймыз».
Астыы жа сол кезде имылдамау керек.
Тістеріді тазала, тістеріді тазала
Сыртынан да, жне ішінен де
Олар ауырмау шін
Кешен.
«Терезе» - «бір» дегенде ауызды біра ашу (терезе ашылды), «екі» дегенде ауыз жабылды (терезе жабы).
«апа» - клген кезде еріндерімізді созамыз.
Тістелген тістерді астыы жне стігі атарын крсетеміз.
Тістерді йде тыып, жабамыз.
«Шарик» - Беттерімізді рлейміз, еріндерімізді жмылан.
Барлы суды жинаймыз.
Барлы суларды шыарамыз.
Кешен.
«Терезе» - «бір» дегенде ауызды біра ашу (терезе ашылды), «екі» дегенде ауыз жабылды (терезе жабы).
«Бетімізді торситамыз» - Бір уаытта екі бірдей бетімізді рлейміз.
О жне сол жа беттерімізді алмастыра отырып рлейміз.
«Ары» - астыы иекті тсіріп жне еріндері жабылан кйде бетті ауыз уысына тартамыз.
Кешен.
«Терезе» - «бір» дегенде ауызды біра ашу (терезе ашылды), «екі» дегенде ауыз жабылды (терезе жабы).
«Крек» - аузыды ашып, клімсіреу.
зын тілді астыы ерінге ою.
5–ке дейін бір алыпты жадайда стап тру.
Астыы ерінге кш тстпеу маызды.
жне астыы тістерге тартылмады.
«Тіс тазалаймыз» ауызыызды ашып, клімсіреіз.
Тілді шымен ішкі жаынан тменгі тістерді оа-сола тіл имылымен «тазалаймыз».
Астыы жа сол кезде имылдамау керек.
Тістеріді тазала, тістеріді тазала
Сыртынан да, жне ішінен де
Олар ауырмау шін
Кешен.
«Терезе» - «бір» дегенде ауызды біра ашу (терезе ашылды), «екі» дегенде ауыз жабылды (терезе жабы).
«Ттікше» - ауызды ашып, тілді ттікшемен орау
Осы ттікшеге за уаыт рлеу
Тілді ттікшеге осамыз –
Сыбызыа сайды
Сыбызысыз біз жасай аламыз.
«Шарик» - Бетімізге рлейміз,
Ернімізді жмамыз.
Барлы суды жинаймыз.
Барлы суларды шашамыз.
Сауса ойындары
АЙЫ
Екі алааныыз абыраа ойылан жне осылан «ожау сияты», лкен саусатарым алаанымда ысылан
Кішкентай айы зенде жзіп келеді,
айы балаларды серуенге апарады.
ЗЕН МЕН БАЛЫ
1. зен –босаы ол буындарыны иректі, толынды имылдары.
2. Балы – тзу алаандар бір-біріне ысыы жабысан. Саусатар «зінен» жатара баытталан.
Бір-біріне жабысан алаандарды оа жне сола балыты йыршыы имылын келтіріп озау.
ПАРОХОД
Алаан екі осылан «ожау сияты», барлы саусатар, лкенінен басасы «зіне» баытталан, ал лкен саусатар жоары ктерілген жне осылан, ол «быр».
Пароход зен бойлап жзіп келеді,
Пеш сияты мржасынан ттіні шыады.
ТУЛАР
Алаандарыызды з алдарыа орналастыру. Бір уаытта имылдарды тапапен бірге алаандарды жіберу жне ктеру.
Егер бала мны жеіл орындаса, онда жаттыуларды алаандарыызды саусатарыызды бкпей ктеру жне тсіруді сынуа болады.
Мені олыммен ту стап трмын
Барлы балалара былаймын!
ШАРИКТЕР
Екі олымызды саусатары «Шкіммен» жиналан жне штары бір-біріне тиелген.
«Шарды рлейміз»: саусатардан олыда доп немесе шар стаандаы алып андай болады, сондай имыл жасау.
«Шар жарылды»: саусатар бастапы алпына келеді.
КІРПІ
Алаандарды бір-біріне брыштап оямыз. Бір олды саусатарынан екінші олды саусатары арасына орналастыру. Тзу саусатармен имылдаду.
Кішкентай тікенек кірпі,
Ол не деген жасы!
«МЕНІ ОЛДАРЫМДА»
1. «Мені олдарымды» олды жуанын келтіріп, алаандарды римтді ысылау.
Ах, су екеш су!
немі таза болып жреміз!
2. «олымыздаы суды сілкілейміз»: саусатар ждыры етіп тйіп, сосын кшпен саусатарды суды сілкілеген болып, тзету.
Оа шаш, сола – шаш!
Бізді денеміз дымыл болсын!
3. «олымызды сртеміз»: кезек-кезек рбір олды энергиялы имылмен срткенді келтіру:
Мамы орамалмен,
олымызды тазалап сртеміз.