Бала ойыныны тілі» ата-аналар мен балалара арналан курс бадарламасы

 

Бірлескен ойын іс-рекеті	ысаша мазмны
1. анекей танысайы	Ата-аналары серіктестерімен, таныстарымен кездескенде таныс емес адамдармен балаа танысуды йрету. Трлі жадайларды мысала ала отырып оамда мінез-лы ережелерімен таныстыру. Адамдара деген мейірімді арым-атынасты трбиелеу.
2. Кілді жне айылы суреттер	Баламен бірге бояу мен ылалам кмегімен зіні кіл кйін тсті датар арылы крсету.
3. ол жуыш Мойдодырды кеестері	Ертегі кейіпкеріні атынан баланы жеке бас тазалы гигиенасымен таныстыру: олды сабындап жуу, ол мен бетті слгімен рататып срту, тісті тазалау, ас ішкеннен со слгілерді пайдалану жне т.б.
4. Бауырымды да киінуге йретемін	Балаа зіне ызмет крсетуге йрету: киім заттарын белгілі бір тізбекпен кию, киім мен ая киімді киіп шешу, заттарды арнайы орына бктеп ою, стелді аса дайындауа кмектесу, ас ішіп боланнан кейін стелді стін жинауа кмектесу жне т.б.
5. Ойыншытар туралы гімелер	Баламен бірге сйікті ойыншытарыны тсін, клемін, олар андай материалдан жасаланын жне олармен андай рекеттер орындауа болатынын айту.
6. Мен серуендеймін жне барлыын байаймын	Баламен серуендеу кезінде йді маындаы оршаандара назар аудару, табиаттаы згерістерді байау, маусым бойынша адамдарды киінуін баылау, жануарлар мен старды мінез-лытарын, сімдік лемі андай жадайда екенінін баылау.
7. Кілді сандар	оршаан орта жадайында заттарды трлі санын анытау. Санау дерісін ызыты жне кілді ойын ретінде ткізу. Табиатта тастар, глдер, ааштар, шырша мен емен жаатарын жне баса заттарды санау. Затты топтарды алай салыстыру керектігін, ай заттарды аз немесе кп екендігін крсету, орнату.
8. Кзгі сурет	Баламен бірге бояуларды жне ылаламны кмегімен сурет трінде кзгі жапыратарды тсуін бейнелеу.
9. Мені кілді добым	Доппен ойында трлі жаттыуларды орындау: допты латырып, айта тосып алу, жерге, абыраа ру, алыса латыру, нысанаа дл тигізу жне т.б. жаттыулар.
10. Адамдарды сапа трызу	Балаларды заттарды клемімен таныстыру: заттар биіктігі бойынша трлі болады. Балаа адамдарды бойыны зындытары бойынша сапа трызуды сыну. р сайын бойы зын адамды (денені) тадай отырып, оларды бойыны зынынан бастап ысасына дейін сапа трызу керек. Салыстыруда бір затты екінші затты жанына ою дісін олданыыз.
11.Серуендеп жріп барлыын байаймын (араыздар, бізді ала безендірілген)	Туан аласын мерекеге дайындауда сырты згерісіне: йлер мен кшелер, саябатар мен парктер алай безендірілгеніне, осыан ала трындарыны алай уананына баланы назарын аудару.
12. Сйікті ертегілер	Баламен бірге оны сйікті жне таныс ертегілерді мазмндау, кітаптардаы суреттерді арап, ертегі кейіпкерлерін жне оларды іс рекеттерін тану. Ертегіден шаын ойылым ою, мысалы, «Телпек». Костюмдер мен декорация элементтерін ою арылы ертегі кітапбына деген ызыушылыын оятуа болады.
13. Сиырлы себет	Балаа ккністер мен жемістерді дмін кріп, оларды дмі мен сырты трі бойынша танып, атауларын атауа сыну. Бірге ккністі жне жемісті салаттар жасау. Ккністер бау-башаны жиектерінде, ал жемістер башаны ааштарында сетіні туралы тсінік беру.
14. Мейірімді сздер	Балаа заттарды, объектілерді жне былыстарды сипаттаанда мейірімді жне кркем сздерді олдануын крсету, мысалы, ызыл кре кн шуаы алтындай жарырап тр.
15. Бір ине, екі ине (кірпі)	Табии жне ны жо заттардан ойыншыты алай жасауа болатынын крсету, мысалы кірпі слбасын жасау: сазды блігін домалатып, стіне пісте абытарын оямыз.
16. Квадраттар мен шеберлермен байланысты ойындар	Баламен бірге трлі пішінді жне трлі тсті квадраттар мен шеберлерді арау. Баламен бірге геометриялы пішін ойындарын ойнау. Трлі тсті квадраттарды (немесе шебердерді) барлыын жинауа болады. Бір лшемдегі трлі пішіндерді бір атара алмастырып, орналастыруа болады.
17. Кілді ызыл тілді ледері	Балаа тілмен ойнауды крсету: мылжы болу (ауызда тілді оа,сола жне жоары, тмен жылжыту), тадай тарту, тілді шыарып аспана арай ктеру, ерінді, тісті жалау жне т.б.
18.уып жет	ашып тыылу ойынын ойнайы.
19. Жуан жне жіішке	Баламен бірге трлі лшемді заттарды арау. Бір затты трлі алыдыы болатынын крсету. Салыстыруда бір затты екіншісіні стіне ою дісін пайдалану.
20. Достармызды шаырып, онатарды ктеміз	Ас зірлеп, дос-онатарымызды ктіп аламыз. Оларды бірге жасалан жемісті жне ккністі салаттармен она етеміз, стелге дастархан жаямыз. Баланы оамда мінез-лы ережелерімен таныстыру. онажайлы дадыларын дамыту.
21. Кзгі суреттер	Кз маусымында табиатта жне ауа райында згерістерді байап, кзде андай маусымды былыстар болатынын, маусым бойынша адамдар алай киінетінін, стар мен жануарларды мінез-лытарын жне сімдік лемі андай жадайда екенінін белгілеу. Суреттерге сйене отырып, балаа кз туралы гіме айтуына сынуа болады. арындаштар мен бояуларды кмегімен кз суретін бейнелеуге сыну.
22. Кшік айда трады	Бірге жапсырулар жасауды йренеміз. Тсті ааздарды иып алып, бтін бейне жасаймыз, барлыын жапсырамыз. Мысалы, кшікке арналан йшік.
23. Мен жне мені отбасым айда екенін тауып біл	Отбасы суреттерін араймыз. Суреттерден отбасы мшелерін танып, оларды атауды йрену. Баланы туыстармен таныстыруа болады. Бала шін бір-біріне аморлы крсететін отбасыны бар екені маызды.
24. Бл кім?	Балаларды й жануарлармен жне оларды балаларымен таныстыру (сырты трімен, немен оректенеді, алай дыбыс шыарытыны), ммкіндік болса, тірі объектілерді немесе жануарлар мен оларды балаларын суреттен арау, ледер, ертегілер, гімелер оу, телевизиялы фильмдер мен бейнежазбаларды арау.
25. Зулім й саламыз	Баламен бірге рылыс материалдарымен рылымды ойындар ойнау, трлі беттерде блшектерді орналасуын, рылыс берік болуы шін блшектерді біріні стіне бірін алай оюды жне рылымды ойына деген ызыушылыын сатап алуы жне жаа ойын тріне бру шін рылыспен алай ойнауа болатынын крсету.
26.Дос болайы жне достыымызды адірлейік	Достарды бір-біріне алай кмектесетінін, алай бірге демалатынын немесе жмыс істейтінін крсету. Досты туралы гімелер, ертегілер оуа, телебейнелік видеолар мен фильмдер круге болады.
27. Орман жатын орындары (адар ысы алай дайындалады)	Балаларды жабайы адар мен оларды тлдерімен (сырты трімен, оректенуімен, деттерімен, ыса дайындалауымен) таныстыру, олара тн сипатты жадайларда суреттерін арау. Жануарлар мірі туралы гімелер оуа болады. Телебейнелік фильмдер мен видеоларды арауа болады.
28. Трлі гоеметриялы пішіндерді танып, ата: квадраттар, шеберлер, шбрыштар жне тік тртбрыштар	Балалармен бірге трлі лшемді жне трлі тсті геометриялы пішіндер: квадраттарды, шбрыштарды, шеберлерді арап, атауларын атау. Трлі тсті жне трлі лшемді барлы квадраттарды (немесе барлы шбрыштарды, немесе шеберлерді, немесе барлы тік тртбрыштарды ) жинауа болады. Бір лшемді заттарды бір атара кезекпе-кезек оюа болады.
29. Ызарлы ыс	ыс маусымында табиатта жне ауа райында згерістерді байап, ыста андай маусымды былыстар болатынын, маусым бойынша адамдар алай киінетінін, стар мен жануарларды мінез-лытарын жне сімдік лемі андай жадайда екенінін белгілеу. Суреттерге сйене отырып, балаа ыс туралы гіме айтуына сынуа болады. арындаштар мен бояуларды кмегімен ысты суретін бейнелеуге сыну.
30. Барлыын білгім келеді!	Балаа адамдарды бірдей жне трлі (сырты келбеті, жасы бойынша) болатынын, адамдарды ажеттіліктері (ауаа, жарыа, жылуа, ас ішуге, ораныса) болатынын, тірі адам трлі сезімдер мен эмоцияларды сезетінін крсету.
31. Белбеуді тап	Баланы ені бойынша трлі заттарды лшемімен таныстыру. Балаа ені трлі белбеулерді тадауа кмектесу. Салыстыруда бір затты екінші затты стіне ою дісін пайдалану.
32. Бл ашан болады?	Балаа тулік бірліктерін сипатты белгілері бойынша анытауа йрету. Суреттерді крсетіп «Бл ашан болады?» сраын ою керек, ал бала болса: бл таерте (кндіз, кешке, тнде) болады деп жауап беруі тиіс.
33. Танып атауларын ата! (бізді аулаа андай стар шып келеді)	старды баылап, олар (сырты трі, деттері жне оректенуі) туралы гімелер айту. старды мірі туралы гімелер оып беруге болады. Телебейнелік фильмдер мен видеоларды круге болады.
34. Бадаршам сабатары	Балаа бадаршамды крсету, оны сигналдары нені білдіретіні жне жргіншілер блігінде мінез-лы ережелері туралы тсіндіру. Бадаршам жне жолда жру ережелеріне байланысты ледер мен гімелер оу.
35. Бізді йдегі аылды заттар	Балаларды йдегі трмысты техникалармен жмыс істеуге баулу. йде ересектерді ебегін жеілдетуге кмектесетін техникалар мен машиналар туралы айту.
36. Жолмен жруге йренеміз	Баламен бірге жол бліктерін арау: жргінші блігі машиналара, ал тротуарлар жаяу жргіншілерге арналан. Балалара жолды ай блігінен туге болатынын жне ту шін андай жол белгілері («Жаяу жргіншілер» белгісі, бадаршам, жолдаы а ара жолатар) бар екендігін крсету.
37. Жасыл шырша	Шыршаны безендіру, шыршаны айнала ойындар ойнау, кіл ктеру, сурет салу, жапсыру, жаа жылды таырыптарда мсіндеу, гімелер мен ледер оу.
38. Бтатар басына жерге ар бршіктері жауады	Трлі ар кшкініні суреттерін, трлі лкедегі ыс табиатыны кріністерін арау, сурет салу, жапсыру, ыс таырыбында мсіндеу, ледер мен гімелер оу, фильмдер кру.
39. Серуендеп барлыын байаймын	Баламен бірге клемді мейрамдар жне серуендерге атысу. Балаа ала мерекеге алай безендірілгенін, осы кні барлы адамдар бірдей, осы мерекелік кндері андай мерекелер тойланып жатандыы туралы айту.
40. Біз жріп келеміз (машина бізді кшеде жріп келеді)	Баланы кліктермен таныстыру. Машиналарды (жеіл, таайындалуы бойынша жк машиналар) ерекшеліктерін, машинаны негізгі бліктерін тсіндіру. Жргізуші мамандыы туралы армандау.
41. Бл не?	Баламен бірге оршаан орта заттарын зерттеу жне арау. Оларды зерттеу мысалы, бл доп, ол домала,ызыл тсті, атты, резекеден жасалан, онымен осылай ойнауа болады. Заттарды жалпы асиеттері мен таайындалуы бойынша топтау (мысалы: бір материалдан жасалан заттар, немесе барлы киім кешек, ая киім, жиаз заттары жне т.б.).
42. Кім не істейді?	Дкенге, поштаа, дрігерге, рылыса саяхата шыу. Баланы трлі маманды иелерімен таныстыру. Саяхат кезінде балаа адамдар ебегі жне ебекті жеілдетуге арналан машиналар туралы айтып отыру.
43. Не шін? (уаыт бірліктері)	Балаа уаыт бірліктері бойынша бадарлануын йрету. Адам міріні таы, кешкі, тнгі жне кндізгі уаыт бірліктері айын сипатталан суреттерін круге болады.
44. Кктем келді	алада серуендеу кезінде табиатта жне ауа райында згерістерді байап, кктемде андай маусымды былыстар болатынын, маусым бойынша адамдар алай киінетінін, стар мен жануарларды мінез-лытарын жне сімдік лемі андай жадайда екенінін белгілеу. Суреттерге сйене отырып, балаа кктем туралы гіме айтуына сынуа болады. арындаштар мен бояуларды кмегімен кктемні суретін бейнелеуге сыну.
45. Тбешікке теппешек саламыз	Баланы трлі зындыты заттарды лшемдерімен таныстыру. Алдын-ала сіз салан тбешікке баланы назарын аудару. Баламен тбешікке теппешек салуа аылдасу немесе келісу. Пластиналарды рбір тадаан сайын зынын тадау. Салыстыруда бір затты екіншісіні стіне ою дісін пайдалану. Бала зіні тжірибесінде теппешек берік болуы шін оны астына е зын пластина ою керектігіне кзі жетсін. Содан кейін тбешік пен теппешекте ойнау.
46. Анама арналан моншатар	Балаа жапсыруды алай орындауа болатынын крсету. Ересектер мен балалара тсті ааздар домала пішіндерді июа йрету. Мысалы, моншатар, жне олардан бірттас бейне руа (жіпте керулі моншатар, жіпті арындашты кмегімен салуа) болады, содан кейін жапсыру керек.
47. Сен йде жалыз боланда	Баламен трлі жадайларда, йде жалыз аланда оны мінез-лытары туралы гімелесу жне осындай жадайларда мінез лы нсаларын крсету. Аталан жадайларды суреттерін арастыруа болады, иын жадайларда адамдарды мінез-лытары туралы гімелер оып беруге болады.
48. айытар	Баламен ааздан рылымды ойындар ойнау, айы немесе пилотка шыу шін аазды алай бктеу керектігін крсету. рылыма деген ызыушылыын сатап алу шін ойынмен ойнауа болады, мысалы, айыты суа жіберуге болады, пилотканы басына киіп алуына болады.
49. ааз бетіндегі сия тамшылары	Баланы сия тамшылары сурет салу техникасымен таныстыру. Балаа сия тамшыларына осымша блшектерді салу арылы жандандыруа болатынын крсету.
50. Жазы суреттер	Балаа жаз маусымында табиатта жне ауа райында згерістерді байауа кмектесу, жазда андай былыстар болатынын, маусым бойынша адамдарды киімін, жазда сімдіктер алай гл салатыны, жануарлар мен стар жне оларды тлдеріні мінез-лытары туралы айту. ылалам мен бояуларды кмегімен жаз мезгіліні суретін салуа сыну.
51. шады, секіреді жне жоралайды	Баламен бірге жндіктерді (сырты трі, мінез лытары, алай озалады) арастырамыз. Ммкіндік болса тірі объектілерді немесе жндіктерді суреттерден арау. ледер, гімелер, ертегілер оуа жне видеолар мен телефильмдер круге болады.
52. Жазы баша	Баланы башада, аулада жмыс істеуге баулу. Егер мндай ммкіндік болмаса, терезе алдына баша отырызу. Бл балаа сімдіктерді дамуымен, суге ажетті жадайларымен, сімдікті алай кту ережелерімен таныстырады.
53. Бл ашан болады?	Баланы жыл мезгілдері бойынша бадарлануына, жыл мезгілдеріні сипатты белгілері бойынша анытауына кмектесу. Суреттерді крсетіп «Бл ашан болады?» сраын ою керек, ал бала: бл жазда (ыста, кзде, кктемде) болады деп жауап беру керек.

 

Пайдаланылан дебиеттер тізімі:

 

1. А.С. Галанов. Психическое и физическое развитие

ребенка от 3 до 5 лет. М.: 2003г.

2. А.К. Бондаренко. «Дидактические игры в детском саду». М.: «Просвещение», 1997г.

3. А.К. Бондаренко., А.Матусик. «Воспитание детей в игре». М.: «Просвещение», 1996 г.

4. О.В. Мариничева., Н.В. Елкина. «Учим детей наблюдать и рассказывать». Ярославль: Академия развития, 2002 г.

5. В.П. Новикова. «Математика в детском саду». М.: Мозаика – Синтез, 2002 г.

6. Т.С. Комарова., А.В. Антонова., М.Б. Зацепина. «Программа эстетического воспитания дошкольников». М.: 2005 г.

7. Л.И. Егоренков. Экологическое воспитание дошкольников и младших школьников. М.: 2001г.

8. М.В. Ильина. Тренируем внимание и память. М.: 2005 г.

9. Н.И. Касабуцкий., Г. Н. Скобелев. Давайте поиграем. М.: «Просвещение», 1997 г.

10. Л.Н. Галигузова., Е.О. Смирнова. Ступени общения: от года до семи лет. М.: Просвещение, 1992 г.

11. О.М. Дьяченко., Е.Л. Агеева. Чего на свете не бывает. М.: Просвещение, 1991г.