Метаболизмдік синдром. Этиопатогенезі. ауіп факторы.Диагностикасы.
Метаболикалы синдром немесе морбидті семіздік.Дене массасыны индексі (ИМТ)- дене массасыны бойына атынасыны дрежесін анытау жне оны баалау. Салма жетіспеушілік,алыпты немесе арты болуын баалау.Дене массасыны индексі мына формула бойынша есептеледі: 
m,-килограммдаы дене массасы,-бой зындыы.ВОЗ рекомендациясына сйкес ересек адамдарды дене массасыны индексіні крсеткіштеріні келесі интерпретациясы жасалынды:
19 кг/м2-а дейін-салма жетіспеушілігі
19-24,9 кг/м2 – алыпты салма
25-29,9 кг/м2-арты салма
30 кг/м2-ден жоары- семіздік
Шаымдары жне анамнез
Арты салма: Буындардаы ауырсыну- жамбас,тізе,тізе-ая басы буындарында. Жргенде ентігуді пайда болуы.Жрген кезде жрек соуы, А жоарылауы, кеуде торында ауырсыну.Фертильді жастаы йелдерде менструальді циклді бзылуы. Бедеулік.Анамнез:осымша аурулары(артериальді гипертония,ант диабеті 2ші тип,артропатия.Семіздікті дамуына отбасылы биімділік ,аз имылдайтын мір салты
Таматану режиміні бзылуы,стресс
Физикальді тексеру: дене салмаын лшеу,бойын лшеу,дене салмаыны индексін анытау,кеуде клеткасыны клемін лшеу, бел клемін лшеу,Лабораторлы тексеру.
Таблица №4. Метаболикалы синдром диагностикасыны критерииі
| Лабораторлы зерттеу критериі | Крсеткіш |
| Триацилглицерин (глицеринні крделі эфирі жне жоары май ышылы-ТАГ)дегейіні жоарылауы немесе ЛПНП (липопротейдсіз)фракциясыны жоарылауы | 1,7 ммоль/л- ге те немесе кп немесе липидті бзылыстара спецификалы ем |
| Холестерин дегейіні тмендеуі. Жоары тыыздыты липопротеидтерді тмендеуі | Ер адамдарда 1,03ммоль/л-ден кем йел адамдарда 1,29ммоль/л-ден кем Немесе липидті бзылыстара спецификалы ем |
| Плазма глюкозасыны жоарылауы | Ашарына ан плазмасындаы глюкоза 5,6 ммоль/л –ге те немесе кп немесе алдын ала диагностикаланан ант диабеті 2тип Егер ан плазмасындаы глюкоза ашарына 5,6 ммоль/л ден кем болса,глюкозаа толеранттылы тесті жргізіледі. |
Инструментальды зерттеулер:
Бауыр УДЗ-сы – майлы гепатоз тріндегі бауырдаы дистрофиялы згерістерді анытау шін;Бауыр УДЗ-сы – т абындаы конкременттерді табу ммкін болатын симультанды оперативті емді анытау шін;ЭФГДС – ГЭРА мен/немесе ДТЖ аныта шін.
Арнайы мамандар консультациясына крсеткіштер:
· Жалпы соматикалы жадайын натылау масатында терапевт/кардиолог консультациясы;
· Эндокринді аурулара байланысты семіздікті жоа шыару масатында эндокринолог консультациясы;
· Анамнезінде басынан ткерген бас-ми жарааты, нейроэндокринді аурулары бар науастар шін невропатолог/нейрохирург консультациясы;
· Офтальмолог консультациясы артериальды гипертензиясы, бас ми ісігі бар, бас-ми жарааты салдары бар науастара сынылады;
· Гинеколог консультациясы фертильдігі бзылысында, поликистозды аналы бездер синдромы белгілері болса сынылады;
· еш ызметі бзылысы ( уаытты блек бліктерінде компульсивті тама абылдау приступтары, тою сезіміні болмауы, арыны ашпауынсыз кп млшерде тама абылдау, эмоциональды дискомфорт жадайында, тнде тама ішумен йы бзылысы таы анорексиямен бірігуімен) бар науастара психотерапевт консультациясы сынылады;Генетикалы синдромдар белгілері болса генетик консультациясы.
Амбулаторлы дрежеде жргізілетін негізгі (міндетті) диагностикалы зерттеулер:
ЖА,ЖЗА,Коагулограмма ( протромбиндік уаыт, фибриноген, АЧТВ, МНО);
Биохимиялы ан анализі (мочевина, креатинин, жалпы белок, АлАТ, АсАТ, глюкоза, жалпы билирубин, ТЖЛП, ТТЛП, холестерин, тимол сынамасы, сілтілі фосфатаза);
Гликемиялы профиль;ЭКГ;УДЗ ГДЗ;
Эндокринолог консультациясы;Гепатолог консультациясы;Терапевт консультациясы;
Амбулаторлы дрежеде жргізілетін осымша диагностикалы зерттеулер:
ТС анытау;Бас ми КТ-сы;аланша безі УДЗ-сы;
Ем масаты:
Максимальды траты ( 5жылдан аз емес) жне біртіндеп салма азайтуа (аптасына 0,5-1кг –нан кп емес) жету
Метаболизм крсеткіштеріні масаттты сандарына жету:
· А 130/85мм сын.ба-нан тмен немесе те;
· Ашарына гликемия 5,6ммоль/л-ден аз немесе те;
· шглицеридтер 1,7ммоль/л –ден аз немесе те;
· ТЖЛП 1,03ммоль/л-ден кп ер адамдарда жне 1,29ммоль/л-ден кп йелдерде;
· Жалпы холестерин 5,2ммоль/л-ден аз немесе те.
Медикаментозды емес ем тактикасы (режим, диета, жне т.б.)
42. ан айналу жеткіліксіздігі. Этиопатогенезі. Классификациясы. Диагностикасы.Медикаментозды жне и медикаментозды емес терапия принциптері.
Созылмалы жрек жетіспеушілігі (СЖЖ) – алашында физикалы жктемеде, кейін тыныштыта жрек ан тамыр жйесі организмі оттегіге ажеттілігін амтамасыз ете алмайтын патологиялы жадайы.СЖЖ-ге кенеттен немесе біртіндеп пайда болатын симптомдарды жне кріністерді ршу эпизодтары тн (ентікпе, аятардаы ісік, жалпы лсіздік, кпелердегі сырылдаржрек шы соысыны ыысуы мен мойындыры веналарыны ысымыны артуы).
| Класс I | Физикалы жктеме шектелмеген.деттегі физикалы жктемеде шаршаашты, ентікпе немесе ЖСЖ- жиілеуі жо |
| Класс II | Физикалы жктемені шамалы шектелуі.Тынышты кйде пациент зін жасы сезінеді.деттегі физикалы жктемеде шаршаашты, ентікпе немесе ЖСЖ- жиілеуі бар. |
| Класс III | Физикалы жктемені айын шектелуі.Пациент зін тек тынышты кйде жасы сезінеді.Аздаан физикалы жктеме шаршаашты, ентікпе немесе ЖСЖ- жиілеуіні пайда болуына келеді. |
| Класс IV | Кез келген кде дискомфорт.СЖЖ симптомдары тыныштыта да пайда болып, жктемеде ршиді. |
Шаымдары мен анамнезі:
СЖЖ-не кдік туатын шаымдар (ентікпе, физикалы жктемеде тахикардия, аятарды симметриялы ісінуі)
Анамнез жинаанда келесі мліметтерді ескеру ажет:
1. СЖЖ-не келуі ммкін себептерді болуы (АГ, гиперхолестеринемия, сіресе отбасылы, конституционалды-алиментарлы немесе дисгормоналды семіздік).
2. Миокард дисфункциясына е жиі алып келетін ауруларды болуы (ЖИА, АГ, жрек ааулары, СОА, Д).
3. АГ, ЖИА, ритм бзылыстары еміні эффективтілігі.
4. Пациентті мір-салты (мысалы, алкогольді шектен тыс олдану).
5. Тлалы, психосоциалды факторлар (интеллек дегейі, отбасындаы жадай, ауаттылыы, емделуге деген жеке штарлыы) емні сапасына сер ете алады.СЖЖ диагнозын ою шін екі негізгі критерийлер ажет:
| Ентігу (аздап ентігуден тншыуа дейін)Тез шаршау ,жрек соысы,жтел ,ортопное . | кпеде сйыты жиналу(сырылдар, рентгенография )Перифериялы ісіктер ,тахикардия (>90-100 соы/мин)вена ісінуі ,гепатомегалия ,галоп ритмі,кардиомегалия | ЭКГ ,кеуде клеткасыны рентгенографиясы ,систолалы дисфункциясы, (жиырылуды тмендеуі) Диастолалы дисфункциясы -(допплер –ЭхоКГ,ДЗЛА лаюы ) |
Электрокардиография .Кеуде уысы азаларыны рентгенографиясы ,Эхокардиография , (ЭхоКГ), Кеуде уысы азаларыны рентгенографиясы,еш арылы ЭхоКГ ,Стресс-ЭхоКГ,ЭКГ туліктік мониторингі, (Холтер мониторингі ),Магнитті резонансты томография .Радиоизотопты методтар,Коронарография ,Жктемелік тесттер ,Алтыминутты жрісті дистанциясын анытау .
осымша шаралар:
1.Туліктік протеинурияны анытау масатында Зимницкий бойынша зр талдауы.2.Сарысулы темірді ,трансферинді ,ферритінді анытау . ИФА :ЦМВИ , Эбштейн –Бар вирусы ,хламидиялар ,микоплазмалар ,уреаплазма,описторхилар,лямблиялар.4. ПЦР: ЦМВИ , Эбштейн –Бар вирусы,хламидиялар,микоплазмалар,уреаплазма,описторхилар,лямблиялар.ан тазалыына талдау .анды гемокультураа зертттеу.7.СМАД.8. ЯМРТ контрастсыз бір ауматы зерттеу.Полисомнография .
1) Емдеу тсілі:
1.Диета ,2.Физикалы белсенділік режимі .3.Психологиялы реабилитация ,дрігер баылауын йымдастыру ,СЖЖ ауруларына арналан мектептер.4.Медикаментозды терапия .5.Электрофизиолгиялы терапия .6. Хирургиялы ,механикалы емдеу дістері.