Немесе мгілік махаббат жыры

Сзі: А.Сапышев.

ні: Т.Рахимов

зілхан:

Аралап алыс асырларымды,

Жайнатып білім жасыл баымды.

Жргенде тапан, жрегім мені,

Халима сені асыл жарымды.

Кзінен нрлы крдім де шуа,

Саынып сйдім сезімім тулап.

Ертіс боп толып, тебірендім тере,

Махаббат маан берді де уат.

Халима:

Жетелеп арман мраттарымды,

Асаан шата жыра таымда.

зекем сені жректен сйдім.

Жанымнан нрлы сыр атарылды

латан кетпей дауысы мды,

рлады Семей таы сырымды.

Кн сайын сені сатынып тостым,

Жрегім зге танысын кімді.

айырмасы: (дуэт, ыз-жігіт)

Мен шін жалыз,

Сен туан асыл ен,

Махаббат мгі,

Мен саан мірдей,

ашы ем.

зілхан:

Бір нді шырап тоысан нді,

Соты да бзды соыс дауылы.

ртенді жасты, от болды лаулап,

Ерлік деп жазды жорыта жырды.

Халима:

Кп крдік біздер мір атпарын,

асірет, мды айы шатарын.

Соыстан аман жеткізді саан,

зіні жазан тірі хаттарын.

айырмасы: (ыз-жігіт)

31 наурыз, 2006 жыл, Семей.

ХАЛИМАА ХАТ

леі: зілхан Нршайыов

уені: Атоты Райымлованікі

Дниені бар ызыы

Махаббатсыз толмайды екен.

Жаны сйген жардан арты,

Ешбір байлы болмайды екен, Халима!

Шын махаббат жректегі

Ешашанда солмайды екен.

анша ызы крсе даы

Жарды орны толмайды екен, Халима!

Махаббат — нр, алтын суле,

Жарыраан жат екен.

Махаббатпен мір сру

лшеуі жо баыт екен, Халима!

Халимажан, жрегімді

Бала кннен етті мекен.

Сеніменен ткен жылдар

ол жетпейтін жма екен, Халима!

Жалыз алып, жер ортада,

Не тындырам, енді не етем?

Жер жастанып жыыланша,

Бір зіді жырлап тем, Халима!

16.02.2006 ж.

АЙРАН, ХАЛИМА АПА!

Алматы вокзалына ая баса салысымен, "алай барсам екен, кіммін деймін?" деген ой екі кн туан-туыстар арасында жрсем де, трсам да ойымнан шыпай ойды. шінші кні нар туекел деп телефон сотым. Ары жатан "лу" деген зімізге жасы таныс жмса дауыс естілгенде жрегім дір ете алып, тамаыма бір ксік келгендей болды. Басыма зі де нзік, даусы да нзік, жрек, тла бойы, мінезі жмса жаратылан адам "кндей кркіреген" Бауыржан аамызбен алай сйлесіп, сйлесіп ана оймай, "Аиат пен аыз" атты кнды тарихи дниені мірге келген зілхан аамызды батыр емес деп кім айтар деген ой келді.

зімні айдан келгенімді, денсаулыы, уаыты болса жолыым келетінін айттым. з-аа: "келе ой" дегенде, "сау болыыз, рахметті" айта сала далаа атып шыып, аула ішін ары-бері кезіп кеттім. асымдаы адамдар а-та, ре тран брі "саан не болды?" дейді ой, баяы. Мені рі обалжып, рі уананнан сз айтуа мршам жо. айта-айта саата араймын. Кездесуге лі бес сааттай уаыт бар.

Ойыма 2001 жылы шілде айында (соы кндері) естіген аралы хабар оралды. Ол Халима апамызды Халы жазушысы .Нршайыовты жан-жары, аламдас серігі, мір бойы жазушыны нды дниелерді келуіне зор лес осан, лы Отан соысыны ардагеріні дниеден ткендігі туралы еді. Кз алдыма суреті анда-санда жазушы жарыны жанынан крінетін аба, мейрімді жзінен нр тгіліп тратын а шашты, жа нді (ешандай бояу, косметикасыз) талдырмаш денелі йел елестеді. Жетпісінші жылдары "Махаббат, ызы мол жылдар" романын жастанып жатып неше айтара оып, сол кезден бастап сйікті жазушымыза айналан зілхан аамызды енді не кйге тсті екен, сыарынан айрылан аудай болды-ау, сексенді алымдаан, зіні денсаулыы жо з-аамыза дай уат бере кр деп, шын ниетімізбен тіледік. олдан келер еш айран жо болса да, мы шаырым ашытыта жатып барлы жерлес оырмандар атынан азанама жазсам ба деп те ойладым, лде жеделхат жіберсем бе деп ойланып-толанып жргенде, уаыт шіркін сынаптай сырып те берді. Тіршілікті кйбеімен (сол жазда шешеміз дние салды), бір жаынан арапайым, мен сияты оырманны сзі менсіз де артыымен жетіп-артылатын шыар деген жасанша, тартыншатыты кесірінен, ккейдегі жбату сзді зімізді сйікті жазушымыза айта алмадым. Сйтіп жргенде, баса жаа оныс аударып кеттік. Біра, мен алайда Алматыа барып, айткен кнде жазушымен кездесуім керек деп, зімні алдыма масат ойдым. Сол масатым бгін орындалатын сияты. И, ст, деп айтан уаытында жрегім атша тулап, есікті оырауын бастым. Аырын ана ашылан есікті ары жаынан жазушыны жылы жзі жар еткенде сасанымнан: "аа, бл мен ой" деппін. алай амандасып, тргі йге алай ткенімді білмей алдым. Неге дейсіз ой. Біріншіден, лы жазушыны есікті зі ашуы. Екіншіден, олымды жп-жмса алаанымен аялай амандасаны. шіншіден, мені бір ескі таныс-туысындай арсы алып, трге шыараны. Тртіншіден, мен ойлайтын ататы жазушыны йі кірсе шыысыз керемет шыар деп, олай емес, кдімгі кп птерлі арапайым йді бірі, неге екенін айдам, зіді баурап, жайбараат бір кйге ендіретін сезімге тап боландаймын. Жазушыны бетіне араан сайын жаныма бір жайдарылы, бойыма айраттылы пен сабырлы жиандай болдым. Артынан ойласам, ол Халима апамыз бен з-аамызды арапайымдылыы мен даран кілдерінен, тла бойларынан зімізге дарып, сосын оырманын шаырандай болатын асиеттері екен ой.

зімді таныстыра келе олына 1992 жылы автограф жазып берген кітабын сындым. зі 70 жаса толанда ел жаа баран сапарында сол кездегі "албаау" совхозыны директоры Мусин Дйсеназы бауырымызды йымдастыруымен болан кездесуде жазушыны гімесіне тнті боланбыз. асында Халима апамыз бар, сол кездесу лі кнге есімде ой, содан біраз гіме айтып еске тсірдік, зімні алан серімді айттым. зілхан аа риза болып алды. О, ажап, баанадай емес, жазушыны йі зімні кнде келіп жрген йіме айналандай. "Жасыда жатты жо" деген осы екен-ау деп жан-жатыма арадым. абыра толан портрет-фотосуреттер, альбом, кітап деген мым срелерге симай тр. Ортаа ойылан лкен столды асты-сті толан олжазба, папкілер, ртрлі сувенирлерден басасыны бріне жазушыны ке залы тарлы етіп трандай. Жазушыны йіндегі е нды байлытар да осы заттар. лы лама М.уезовтен бастап небір жасы мен жайсадарды, Елбасы Нрааны жанында тран з-аамыз не деген баытты деген ойда отыран мені кзіме бірнеше жерде р кезенен тсіріліп, лкейтілген Халима апамызды суретін кріп кілім босап оя берді. Аа, дедім кз жасымды жма отырып, е басты шаруам сізге кіл айту, "ештен кеш жасы" дегендей, кешігіп барып кіл айтаныма кешірім тінемін. йтеуір жбату сздерімді азаи дстрмен жеткізіп айтан болып жатырмын. Аамызды жзін бір ст м басандай болды. Сол бір сті з кеме сап кеткендей, рі Халима апамызды еске алып, мен де мая тмен арадым. Жалпы бл адамны кескін-келбетінде кеме бір састы бар. (Оны "Дидарда" жарияланан "ке туралы сзде" айтанмын. 03.04.1998 ж.) алия келінні олынан ішкен шайдан кейін кілім жадырап, жазушымен болан р таырыптаы ысаша (бар жоы бір жарым сааттай) гіме мені міріме сарылмас уат йандай болды. Кше шамдары жанып, араы да тсе бастады. оштасып трып, з-аамыза, бала-шаасына саулы тіледім. Жазушы аамыз зіні "Мгілік махаббат жыры" кітабын сынып трып: "Бл ітабым Халима апаа арналан. Биыл баспадан Нртай Сабильянов бауырымызды демеушілігі арасында шыты. дейі келіп слем бергеніе рахмет" деді. Мен уананымнан кітапты кеудеме басып, жазушыны бетінен сйіп, рахмет, аа, рахмет! дей бердім.

Алматыдан шыпай жатып бастап оыан кітапты йге келген со бас алмастан ои отырып, Халима апамызды автормен бірге жотаумен болдым. Бл кітапты жыламай оу ммкін емес. Не деген ажап туынды дниеге келген десеізші! ш блім, бірнеше тараулардан тратын мндай жан тебірентер кітапты мен брын оыан жо шыармын. Ашаршылы жылында бар туандарынан айрылып жетім алан аршадай Халима ызды кейін азата осындай йел затыны бар екенін білсін деп Алла Таала тірі алдыран шыар. Егер Халима анамызды .Нршайыовтай жазушы жары болмаса, шйкедей ана ананы бойындаы осынша асиетті білер ме едік, білмес пе едік?! ркімні з ата-анасы, з баласы зіне ой, біра, дл Халима ападан, зілхан аамыздан туан балалар не деген баытты!

"Халима" атты бірінші блімдегі жиырма сзі, екінші "Халимаа хат" бліміндегі а ле лгісімен жазылан саыныш саздары, "Халиманы еске алу" бліміндегі ртрлі хаттар, естеліктер, лебіздер, автографтар, кіл айтулар брі де жеке кітапшаа лайы дниелер. р блімін оыан сайын бар дниені мытып, ішкі сезімі Халима апамен бірге ілесіп кете береді. Осы адамны дниеге келіп, ткенге дейін асында болан, дмдес, аралас, дос, туыстарды атарында бір стке бірге болмаанына кіне армандайсы. айран, Халима апа! Мен сізді бір адамны басында жиналан асиеттеріізбен таныса отырып, егер баса бір адам айтса сенбес едім деп ойлаймын. (Сізді зат мар, жылтыраа уес емес екенііз зііз жиан дниеден крініп тр). зілхан аамызды "Махаббат, ызы мол жылдарынан" жас кезімде ыздара арналан сздерін, махаббат туралы авторды ойларын кшіріп алан едім. Балаларыма арнап "Мгілік махаббат жырынан" да жазайын десем кітапты тгелге жуы кшіру керек сияты. Сондытан балаларыма алдырар мені бойтмар сиетім осы кітап болар. йткені бл кітап тнып тран трбие мектебі. Онда жастара айтар тртіптілік, инабат-сезімділік, досты, айырымдылы (азіргі кезеде жетпей жаатын) бір тбе болса, йелдер мен ер азаматтара айтылып, длелденіп отыран ттас дние жатыр. айран, Халима апа! Шйкедей болып, он томды кітапа арау болар асиетті алай ана ктеріп жрдііз екен. Сізді бойыыздаы асиеттерді штен бірі дарыан йел заты зіне шын анамын дер. зілхан аа бірінші сзін "Халима екеуміз 54 жыл бірге мір срдік" деп бастайды. Мен айтар едім 63 жыл бірге мір срдііздер деп. йткені 9 жыл бір-бірілеріізге ашы болып осылдыыздар, 9 жыл бірге болмасаыздар да жректерііз, жан-тндерііз "Халима, зілхан" деп соумен болды.

Ешбір иыншылытара (соыс, ауру-сырау)арамастан, бір-бірлеріізден кз жазан жосыздар.Осы махаббаттарыызды зі бір жыр дастан емес пе?! ыз Жібек пен Тлеген, озы мен Баян, аламан-Мамыр т.б. дастандарды баяыда бала кезімізге йге жиналып лкендер оытатын. XXI тасырды оылатын жыр дастаны осы кітап болатын шыар. зілхан аамызды бас болып трызан, зі айтандай, "Титімдей Тж Махалы" Халима апамызды лутастан ралан А Кмбезі жастарды, жалпы махаббат діретіне бас иген адамдарды баратын, туап ететін жері болар. Халима апамыз да Семей іріні лы Абай жерінен. Туан жері Жрекадырда Халима апамызды еске тсірер ескерткіш трса арты емес. Біз, білмеген-крмеген улие-мбиелерге сиынып жатамыз. Ал азаты арапайым ызы, зілхан аамызша айтанда, лы Отан соысыны жауынгері, малім, сйікті жар, асыл Апа, аяулы же, бізше айтса, адал махаббат иесі, махаббат жырынын кейіпкеріне туап етсек несі айып. Бл да трбие, болашаа алдырар талым. Дл бгінгі кні мндай прозалы поэманы жазан зілхан аамыз бен бл кітапты жары дниеге шыуына себепкер болан, осымен шінші кітабына демеушілік жасаан Нртай Сабильянов бауырымыза мы да бір рахмет! Егер осындай меценат бауырымыз болмаса, біз оыма трай, кре алмай алар едік. алы оырман атынан айтар алысымыз шексіз. з аты айтып трандай, бетінен нры кетпесін, дшпанны сзі тпесін, жолы нрланып, кілі жарын, мірін за болсын, бауырым! "кені ана лы болма, халыны лы бол" деген осы.

рметті зілхан аа! Сіз Халима апамыза ойан лпытаса:

асиеттеп, рметтеп,

Сені махаббатыды.

рпаа лгі болсын деп,

Алаша жайдым атыды –

депсіз. Сіз расында апамызды атын алаша жайдыыз. Орыс, аылшын тіліне аударылар болса, еуропалытара да жайылары даусыз. з-аа, сізге Халима апамыз бірнеше сиет айтан екен. Оны орындадыыз, орындалып та жатыр. алы оырман болып сізге сиет айтымыз келеді. Сіз лмеіз! Сізді лі де айтарыыз баршылы. Халима aпa екеуіізді лтты тлім-трбие берер мірлерііз драматургия саласында, кркем немесе ыса метражды, кп сериялы фильмдерге тсіріп оюа сранып тран дние. Оны жазатын, тсіретін адамдар да баршылы. Сіз соны басы-асында болуыыз керек. Таы бір ой: "Махаббат, ызы мол жылдар", "Мгілік махаббат жыры" шыармаларынан дебиет оулытарына (оушылар, студенттерге) зінділер келтіру керек. Бл жастара, сіресе, семья рып ата-аналы парызды бастан кешіретін жас отау иелеріне трбиесі зор туындылар. Бл, рине, келер кнні гімесі.

айран, Халима aпa!

Кешігіп айтылан азанама — жотауымды абыл алайсыз. Алматыа жол тсер болса, бірінші баратын жерім сізді а кмбезііз болма. Аамызды 14-сзіндегі "Су срасам ст, арта срасам азы, жая срасам жал беретін еді Халима. Жанынан жылу, жрегінен жыр беруші еді маан" деген сзі бізге, барша йел затына сиет-лаат. зііз айтандай, сізді басыыза баранда ран білмесек, Абай бабамызды леін оып, сізді асиеттеріізді айта береміз, жырлай береміз, жырлай береміз...

йткені Халима апамызды жырлайтын асиеттері те кп А ааза жазып жеткізу, бітіру ммкін емес, бітпейді де. Неге екенін айдам, кнделікті бір ст Халима апамызды а кмбезі кзіме елестеп, зілхан аамызды жыр жолдарын айталап жремін.

Сен мені Джакондамсы,

Мгілік ккейден кетпес, Халима!

Кктегі жары жлдызымсы,

сынсам олым жетпес, Халима!

Сен мені Джакондамсы,

шаа симайтын , Халима!

анша жыл тсе де,

" лдіге" имайтын, Халима!