Саяси мдениетті рылымы мен функциясы

Адамзатты саяси мдениеті – ерте дуірден бізді заманымыза дейінгі адамзатты саяси ызметіні бар байлыын бойына жинатаан крделі рылым. Аталмыш ызметті йымдастырушы зегі субъект-субъектілік атынастарда билікті алыптастыру мен пайдалану болады. Біра,адамны барлы саяси ызметіні тарихи дамитын негізі, стихиясы мен шынайылыы саяси мдениет болады.Саяси ызмет шін ажетті теориялы идеяларды, кзарастарды, йымдастыру формаларын, принциптер, дістер, ралдар, жріс-трыс актілерін адамзат саяси мдениеттен алан жне алып та жатыр.

Саяси мдениет туралы барынша ке малмат алу масатында оны рылымы мен функциональды мнін арастыру ажет. Осы ретте ртрлі тарихи, леуметтік-тапты, айматы, этникалы, функционалды жне т.б.критериилерді басшылыа ала отырып, адамзатты алыптасан саяси мдениетін рылымдау ммкін болады.

Е алдымен, ескеретін жайт, саяси мдениет – кп атпарлы былыс, онда рилы тарихи абаттар бар. Сондытан рылымдауды тарихи принципіні маыздылыы сзсіз. Ол рбір тарихи кезені саяси мдениетіні фундаментальды ерекшеліктерін амтиды. Осы трыдан саяси мдениетті дстрлі саяси мдениет, л иеленушілік кезедегі, ортаасырдаы, жаа дуірдегі, азіргі кездегі саяси мдениет деп рылымды абаттара блуге болады. Бл абаттар – саяси мдениетті тере ойнауында жатан жарамсыз, атып алан рылымдар емес, рине оларды ішінде тере орда жатандары да жне ызмет етіп отыран саяси мдениетке ыпалын тигізетін, азіргі саяси жадайа сай зектендірілген жне оларда белгілі бір саяси ізденіс жзеге асатындары да бар.

«Саяси практиканы процесс ретіндегі» ымы ке маынада, ттастай аланда оамды организмні шеберіндегі за уаыттар бойы саяси атынастарды негізгі субъектілеріні зара рекеттесулеріні сипаты мен ерекшеліктерін амтиды. Тар маынасында, жекелеген леуметтік жадайларда, акцияларда саяси атынастар субъектілеріні мделеріні жзеге асуын крсетеді.

Саяси практиканы ерекшелігіні зі сонда, ол субъектілерді рекетіні негізінде теді, йткені оларды мдделері саясат сферасында айтарлытай айын белгіленген. Осы мдделерді саяси тсінуде, оларды саяси шынайылы сферасына ауыстыруда саяси мдениет шешуші рлге ие болады. Саяси мдениетті барлы рылымды элементтері, яни идеялар, принциптер, теориялы концепциялар, саяси ызметті йымдастыру формалары, дістері, ралдары здеріні шынайы мні мен крінісін саяси практикада табады.

Сайланбалы кілдік шешуші мнге ие болатын демократиялы оамда бара зіні саяси процестерге атысуы негізінен электорат ретінде жзеге асырады. Электоратты алыптасуы – саяси процесті алыптасуыны мнді аспектісі. Саяси партияларды. сайланбалы мемлекеттік рылымдарды электората туелділігі – саяси шынайылы. Сондытан кіметті алыптасуына, оларды шешім абылдауына, ол шешімдерді жзеге асуына ыпал етуге абілетті барлы кштерді сайлау процесіне атысуын амтамасыз ететін сайлау туралы зады жетілдіре тсу ажет.

Осы жадайда, сайлаулара азаматтарды саналы атынасу дегейін ескерген жн, йткені сайлау – саяси атынастарды барлы субъектілері шін сайлау туралы замен шектелген ерікті ызмет алаы болып табылады.

Саяси леуметтену кезедері, трлері жне агенттері

Саяси леуметтену адам мірінде маызды орын алады. Оны басты кезедері:

Саясилану;

Персонификация;

Идеологизация;

Институционализация.

Саяси леуметтену агенттеріне жататындар:

отбасы;

дос, жолдастар;

мектеп;

БА;

саяси партиялар, оамды йымдар.

Саяси леуметтенуді екі трі бар: тікелей леуметтену жне осалы леуметтену.

Тікелей леуметтену дегеніміз, мемлекетті зі мдделі болып келеді. Ол з азаматтарын зі трбиелеп, оларды саяси леуметтенуін зі адаалайды.

Ал осалы саяси леуметтенуде, бан мемлекет араласпайды, тла з абылеті мен тілегі бойынша сол оамына бейімделіп, сол мемлекетті ндылытарын мегереді.