Пайдаланылан дебиеттер 2 страница

Ендігі бір малімге керекті нрсе, сабаты трін ажырата білу. Саба екі трге блінеді: 1)дстрлі саба, 2)дстрлі емес саба.

Оытуды дстрлі дісіндегі масат: малім білім беруі ажет. Бл жерде малім тсіндіреді, сйлейді, белсенеді. Ал оушылар тыдайды, тапсырманы орындайды. Оытуды басым трі + тсіндіру. Тек біржаты атынас. Малім жеке оушылармен де жмыс істеуі ммкін. Дстрлі саба кезедері: а)й тапсырмасын срау, тексеру; )жаа сабаты тсіндіру; б)оушыны баалау; в)йге тапсырма беру.

Яни, дстрлі дісте оушы аса кп белсенділік крсетпейді. Ал енді дстрлі емес, алыптан тыс саба дегеніміз не? Дстрлі емес сабатар: 1)пікірсайыс, 2)саяхат сабаы, 3)ойын, концерт сабаы, 4)сот сабаы, 5)конференция саба, 6)семинар саба, 7)сахналы саба, 8)баспасз сабаы, 9)дріс саба, 10)дебат саба т.б.

Оытуды дстрлі емес дісінде немесе тріндегі масат – оушыны дады мен білімге олын жеткізу. Сабаты бл трінде оушыны зара белсенділігі артады. Бл жерде жмыс топты не жымды болуы ммкін. Сондытан, малім баыттаушы. Малім жмысты тапсырманы орындалуына арай йымдастырады. Оушыларды танымдылы белсенділігін арттырып отырады. рбір сабата оушылар сратара жауап іздеп, белсенді рекет жасайды. Сабаты дстрлі емес трін тадаанда малім тмендегі мселелерді ескергені жн.

Сабата берілетін тапсырманы оушыларды абілетіне арай тадау
Тапсырманы орындауа ажетті материалды ресурстарды аншалыты жетімділігін ескеру
Егер топа блу керек болса, оны рамын анытау
Берілген тапсырманы орындау кезінде оушыа иынды келтіретін мселелерді анытау
Баалау дісін тадау

Малім шін е басты назар аударатын мселе – сабаты дісі. Оыту рдісінде сан мыдаан дістер бар. Сол дісті технологиядан ажырата білуіміз керек. Бл кнде малімдер жаа технологияларды з сабатарында пайдаланып та жр. Кейде сол технологияларды орынсыз олданып, сабата зі кздеген масатына жете алмай жрген малімдер де кездеседі. Сонымен, діс дегеніміз – малімні белгілі бір масата жетудегі іс-рекеті, тсілі. Ал технология дегеніміз – кптеген дістерді жиынтыы. Сзіміз тсініктірек болуы шін, кз алдымыза лкен бір рылысты елестетіп крейік. Сол рылысты салу шін кптеген кірпіш керек. Ал сол кірпіштерді дрыс аламаса, ол лап алуы ммкін. Ол шін білгір маман басаруы керек. Міне, бізді технологиямыз да осы іспеттес. Малім – басарушы ретінде дістерді тиімді пайдалана білмесе, ол технологияны тсінбегені. Ондай жадайда малім масатына жете алмайды. йткені, малімге сабаты жоспары белгілі. Енді, жоарыдаы дстрлі, дстрлі емес сабатарды еске тсірейік. Соы кездері оыту рдісіне интерактивті дістер кбірек олданылып жр. Оны, сіресе, алыптан тыс сабатарда пайдаланан тиімді. Ала ойан масата жету шін малім ай дісті ашан жне алай олдану керектігін алдын ала жоспарлап отыруы керек.

Сонымен дісті трлерін еске тсірейік:

сра-жауап дісі
оушыны логикалы абілетін арттыру
баяндау (дріс)
ойын элементтері
топты, жымды
дегейлеп оыту
ой озау
ой орыту
іскерлік ойындар
танымды ойындар арылы оушыны белсенділігін арттыру
оушыны шыармашылы абілетін арттыру т.б.

Жас мамана е ажетті дниені бірі – сабаты трлерін ажырату. Олар тмендегідей:

1. жаа білімді мегерту

айталау сабаы

2. білімді тексеру жне баалау

3. орытындылау (жйелеу)

4. аралас (комбинацияланан)саба

Сонымен, жаа білімді мегерту сабаыны басты масаты – жаа

сабаты жан-жаты тсіндіру. Бл кезде баса сттерді клемі азаяды. Тек жаа саба жайлы толы апарат беріледі. Тере, тиянаты білімні негізін йрету болып табылады. Оны кезедеріне мыналар жатады:

1. йымдастыру

2. жаа материалды йретуге дайынды

3. жаа материалды тсіндіру

4. жаа материалдар бойынша тсінігін бекіту, пысытау

осы бойынша оушы білімін баалау

5. й тапсырмасын беру

Ал айталау сабаында брыны ткен сабатардан алан білімдерін

тередету, еске сатаандарын натылау, мытуа жол бермеу, оушы біліміндегі олылытарды жою басты масат болып табылады.

Оны кезедері мынадай:

1. йымдастыру

2. й тапсырмасын тексеру

3. білімді жан-жаты тексеру

4. оушыны ткен сабата алан білімін пысытау, оушы білімін баалау

5. йге тапсырма

Бекіту сабаында оушыларды танымды біліктері мен дадылары

жетілдіріледі. Сондытан, бл сабата жаттыулар мен айталаулар кбірек орындалуы керек. Бл жерде баяндап тсіндіру емес, ткенді пысытау шін жргізілетін жмыстар болады. Оны кезедері мынадан трады:

1. йымдастыру

2. жаа материалды йренуге дайынды

3. жаа материалды бекітуге арналан тапсырмалар

4. оушыларды баалау

5. йге тапсырма

Білімді тексеру жне баалау сабаындаы масат – оушы біліміні дегейі мен тиянатылыын зерттеу. Бл сабаты топты, жымды етіп интерактивті дістермен жргізген тиімдірек. йткені, білімді тексеруге командалы діспен ту (жалпы сынып бойынша) олайлы болады. Сабаты н бойында ткенді айталап, оушыларды райсысыны аншалыты сабаты мегергендігін білу басты масат болып табылады.

орытындылау (жйелеу) сабаында жалпы білімді жалпылама орыту жреді. Бл типі жаынан білімді тексеру сабаына сас келеді. Біра, бны бір ерекшелігі: рбір тосанны соында жргізіледі. Сондытан бл сабаты орытуды ауымы кеірек болады. Айталы, алдыы типтерде бір немесе екі таырыпты тірегінде болса, сабаты бл трі клемді лкен таырыптар немесе тараулар бойынша жргізіледі. Мысалы, аза тілі бойынша бкіл сз таптарын айталау, тарих пні бойынша бір дуірді айталау, т.б.

Сабаты формалары тмендегіше тзіледі:

сыныптаы саба (жйелі)
зертханалы саба
сараманды жмыс
зіндік жмыстар

Сабаты крнекілігіне техникалы ралдар, кеспе суреттер,

сюжетті суреттер, семантикалы карталар, тірек сызбалар, кестелер, портреттер, кркем шыармалар, газеттер, журналдар, олдан жасалан карточкалар, бейне таспалар мен н таспалар, слайдтар, т.б. жатады. азіргі кезде кейбір мектептерде заман талабына сай компьютерлер мен мультимедиялар да олданылып жр. Малім сабаты таырыбына сай крнекіліктерді іріктеп алдын ала дайындап ояды. Сабаты жоспарына арай ай стінде андай крнекілікті пайдалану керектігін жне оны алай олдану керектігін ескеру керек. Сонда ана сабата оушыны ызытыра, сабаты рлендіре аласыз.

Ал сабаты барысында жоарыда крсетілген сабаты сттерін негізге алуа болады. «Тамызыын тапса, тас та жанады» деген халы даналыы бекер айтылмаан шыар. ысасы, малім р трлі жаа діс-тсілдерді олдана отырып, сабаты н бойында негізгі масатты, оны тйінін естен шыармай рбір стті тиімді пайдалананда ана з масатына жетеді.

аза тілі сабатарында жаа баыттаы діс-тсілдерді пайдалану

аза тілі – бастауыш мектепте оылатын пндерді ішіндегі жетекші басты пн. Бастауыш сыныптарда аза тілінен берілетін іскерлік пен дадылар оушыларды жоары сынып материалын жасы мегеріп, алан білімдерін практикада олдануа негіз болады. Бастауыш сыныптарда аза тілі пнін ткенде жйелілік, бірізділік, сабатасты станымдары берік саталуы ажет. Оушылар білімін жйелі тексеріп, баылап отыру оларды жауапкершілікке, немі жмыс істеуге, масата жетуде табандылыа, иындытан орыпауа баулиды. Сонымен атар, оушылар біліміні тиянатылыын жне тередігін арттырады. Жмысты жеілдету шін білімді тексеруді алуан трлі жолдарын іздестіру – р малімні міндеті.

Сондытан жаа педагогикалы іскерлікті олдануа ерекше мн беріп, пайдаланатын дістерге тоталайы.

1. В.Ф.Шаталовты тірек-сызба нсасы жне зара байланысты бірнеше дегей дісі.

а) Сыныптаы татаа салынан сызба нса арылы сабаты тсіндіру. Мысалы: «Кктем», «Наурыз» таырыптарына тірек сздерді оушыларды зіне жазызу, сосын малім толытырып отырады.

Ааш

бйшешек кктем жылы

я стар

ериді

табиат мейрам

наурыз

теелді лысты

лы кні

) демі салынан сурет немесе плакатты крсету арылы тсіндіру. Балалар суретті кре отырып, соны жазбаша жазады. Оушыларды кру абілеттеріне сер етеді. Мысалы: «Отбасы мшелеріні» суретіне тірек сздер жазу

о ып отыр ата

к ріп отыр отбасы мшелеріні же

суреті

тоып отыр ке

бала

В.В.Фирсовты диффернциялды оыту трі. Материалды блок трінде жеткізу. (2-3 сыныпта «Туан жер») оушыларды микро топтара бліп, абылдау ерекшеліктерін ескерту.
Канаржаевский дісі – жаа сабаты таырыбын жасырып стау арылы оушыны назарын сабаа аудару. Мысалы: 2 сыныпта «Отан!» таырыьы сиырлы тік тртбрыш арылы беріледі.

О	р	ы	н	д	ы
Т	а		т	а
А		а	ш
Н	а	н

Осы жмыс трін суреттер арылы жзеге асыруа болады. Мысалы: 3 сыныпта «Досты» таырыбына ажет суреттер олдану.

Д птерді

О рманны

С мкені

Т ерезені

Ы дысты

аламны

1)Жыл старыны бірі 1-буыны екі рет айталанады. Бл сты аты не? БЛБЛ

2)Бл сты атын ыздара ояды. АРЛЫАШ

3)«Орман дрігері» атанан с. ТОЫЛДА

Бгінгі сабаты таырыбы андай деп ойлайсыдар?
стар

профессор-зерттеуші Ж.араевты технологиясы.

^ Дегейлеп оыту технологиясы.Оушыларды білім дрежесіне

сйкес тапсырмалар беру. Оушыларды білім дрежесіне сйкес тапсырмалар беру. Оушыларды з білім дрежесіне сйкес тапсырмаларды тадап алу. Мысалы: р таырып бойынша тілген сабатарды пысытай отырып, нтиже сабатарында олдану.

ызыл, жасыл, сары тсті кеспелерге дегейлеп тапсырмаларды жазып, оушылара сынамын. р оушы з дегейіне сйкес тапсырманы тадап алады. Немесе осы дісті й тапсырмасын беру арылы да олдануа болады.

. ыс туралы гімелеу

. ыс(пришла). (Снег) жауды. ыста (день) суы болады.

. ыста не жауады? Балалар не істейді?

й тапсырмасы:

ле жаттау

сздік жаттау

леді мнерлеп оу

Проблемалы оыту дісі.Бл діс кнделікті сабата олданылады. Таырып бойынша оушыа сра беру, жаа сабаа ойын аудару, осыдан келіп, сабаты соында эвристикалы діс олданылады, яни оушыны з ойын тйіндеп сабаты орыту.
Ойын технологиясыны трлері.

ситуациялы ойындар, халы педагогикасы, ой-абілеттерін арттыру, т.б. Мысалы: 1. «Оушы» ойыны 1 сыныпта олдану тиімді. Бір оушы екінші оушыдан сра ою арылы тиісті таырыпта ашады.

- смкеде не бар?

- смкеде кітап, дптер бар

- смкеде таы не бар?

- смкеде таы кнделік, алам бар.

«оржында не бар?» ойыны. Жеке ріптерден бірнеше сздер рап жазу, айту. Оушыларды сздік орын жазу лгісін тексеру. Осы ойынды жуан, жіішке дауысты дыбыстара да тексеруге болады. «Бйге» ойыны оушыларды ш топа бліп, рбір топа тапсырмалар беру арылы бекіту (Татаа ш атты бейнесі ілулі трады). Жауап берген топты атын ілгері жылжытып тру керек. Бл ойын оушыларды топтасып, жмыстануын, бірлігін крсетеді. Осы ойындарда лтты наыштарды олданамын.

«Сыарын тап» ойыны. Маынасы бір сздерді біріктіру.

С леметсіз бе? Таам

она оштасу

лкен кісі Сыйлау

Кріскенше тр

Дастаран Амандасу

«Баламасын тап» ойыны жазулан сздерді орнын ауыстырып, орысша баламасын табу.

Р ахмет Молодец!

Ж олыыз болсын! Уважать

О асы жо! Простите!

Жарайсы! Счастливого пути!

рметтеу Спасибо

афу етііз! Ничего!

«рі оу – рі ойын». Бір оушы орысша сз айтады, екіншісі азаша баламасын айтады:

Здание – имарат, город – ала, природа – табиат, мальчик – бала.

«Тест» жмыстары бастауыш сыныпта нтиже сабатарында алан білімдерін текмеруге кп мек береді. Мысалы: «ыста» таырыбына тест сратары (1-2 сынып)

1. ыс айлары андай?

а) наурыз, суір, мамыр )желтосан, атар, апан б)ыркйек, азан, араша

2. ыста кн андай болады?

а) суы )жылы б)ысты

3. ыста не жауады?

а)асыр )жабыр б)ар

4. ыста адамдар не киеді?

а)тп )топ б)тон

андай таырып, сынып болса да, малімні шеберлікпен жргізген, рбір сабаы оушы шін мол білімні кзі болуы керек.

^ Морфологияны дамыта оытуа арналан жаттыулар жйесі.

Ойын «Арты сзді тап» . Неге бл сз арты деп ойлайсы?

Длелдеуге тырыс.

Шай, ст, нан, айран, кітап, сыр, кмпит, балы, май, айма.

Сйледі, жазды, отырды. Асар, оыды. Алма, ызана, ияр, алмрт, бидай, апельсин.

Тары, кріш, слы, алаай, бидай.

^ Ойын «Ойлан тап». Бірінші сзді жаласы, екінші сзді бастауы болатын ш ріптен тратын сзді тап.

Кез (...) дік, ж(...)ы, дп(...) ме, ой (...)ау

1. Берілген трт сзді ішінде шеуіні маынасы бар. Арты сзді тауып, анаграмманы шеш.

АЗА

СЛЕТ

МАЛА

АПАР

Барлы сзді маынасы шыатындай етіп, орта жалауды тап.

Б і

ш е

к й (...)

ті

Тменде берілген ріптерден комбинация дісімен кем дегенде 10 сз (зат есім болсын) тауып жаз.

Т, Ж, А, Н, Р, , У

Бірінші сзді жаласы, екінші сзді бастауы болатын жрнаты тап.

Б а быс

ал ма

ж о (...) лант

с маша

бал ба

Сзде «бір» ріп бола ала ма? (Сзжасаммен байланысты )

Анаграмманы шеше отырып, арты сзді тап.

МАЫЗЛАТО

ХАШТАМ

МЫЛЫ

РАНЫД

Берілген сз тіркесін толыанды етуге жетпей тран грамматикалы тсілді тауып, сз тіркесін толытырыыз.

Жасы ... сзі, алым... хаты, ауыр... сті, жеіл,,, асты, жрек... шпейді, ой... кетпейді.

Барлы сзді маынасы шыатындай етіп, алашы буынды тап.

лем

тап

(...) сен

ріс

Тсіп алан ріптерді тауып ойыыз.

Н Л

Л Н

Сын есімдерге зат аттарын тауып жазыыздар.

Жйрік... арапайым...

Алызыл... Асар...

таза... Нрлы...

Аылды... Биік...

Екі-екіден ріптер берілген. Бл сз тіркесіндегі сздерді бас ріптері боландытан тез арада сз тіркестерін рап жаз. Мысалы: ДА – дана.

ТО, А, ЖБ, АТ, ШЖ.

Нктені орнына жаша сыртындаы сздермен маыналас сзді ой.

Сауса (...) тырна, лып (...) есік, пия (...) бояу.

Берілген сз тіркесінен ажетті емес сздерді алып тастаыздар.

Ы ^ СТЫ ТЕРЕ

К РКЕМ ДМДІ

Н РЛЫ АЫЛ АЛТЫН СЫР

Т ^ ЕРЕ ТАЙЫЗ

Берілген маал-мтелдердегі антоним сздерді орнына ойып жаз. Мысалы: Кз ..., ол ...(ора, батыр)

1)Жасыдан ... туады, бір ая аса алысыз

Жаманнан ... туады, адам айтса нанысыз.

2)... баса арайды, ... аяа арайды.

3)... айналар, байланар

4)... болса кре алмас, ... болса бере алмас

5) Ілгері кеткен ..., кері кеткен ... тоталады

6)... адам айайлай келеді, ... адам жай-жай келеді.

Керекті сздер: (бар-жо, жасты-крі, жаман-жасы, а-ара, дос-дшпан, аылсыз-аылды)