Ртрлі озалтыштарды пайдалананда ауаа шыатын газдарды млшері
Автоклік озалтыштарында жану процесіне шыатын е ауіпті рауыштарды бірі бензиндегі тетраэтилорасыннан Pb(C2 Н5)4 тзілген пайдаланылан газдаы орасын осылыстары 1л бензиндегі жаанда ауаа 200-700 мr Pb блініп отырады./9-12/
Ккірт осылыстары ауаа негізінде рамына ккіртті кп кмір мен мазутты жаанда блінеді. Мысалы, электр энергиясын алуа пайдаланылатын кмірдегі ккіртті млшері орта шамамен 2,5%, сондытан электростанцияларында 1млн.тонна кмір жаыланда 25 мы тоннаа дейін ккіртті диоксиді блінеді.
Кесте
Бензинді озалтышты пайдаланан газындаы кміртек оксиді мен бензапиренні млшері
| Жмыс істеу тртібі | Млшері | |
| СО,% | Бензапирен, мкг/100м3 | |
| Бос жрісі | 2,5-3,0 | |
| Бір алыптылыпен озалу | 0,5-3,0 | >4000 |
| Екпін | 2,0-5,0 | |
| Тежелу | 4-ке дейін |
Мнай німдерін отын ретінде олдананда оршаан орта жану процесіні нтижесінде тзілген ккірт оксидтерімен (SO жне SO3) ластанады.
нерксіп орындары атмосфераны газдармен жне за алып жретін майда ша-тозадармен ластайды. сіресе миллиондаан тонна кмір мен мнайды жануы негізінде пайда болатын кмір ышыл газыны клемі аса лкен. Халыаралы зертеу орытындылары бойынша, бл газды клемі жылына 0,3-0,5 пайыза сіп отыратыны аныталды. Ал оны табии млшері 0,003 пайыз. 1958 жылдан бері оны клемі таы да 1,13 пайыза сті. Ауаны кмір ышыл газымен толытырылуы жасы нтиже бермейтіні белгілі. Егер кмір ышыл газы жинала берсе, онда кн сулесі энергиясы жерге жетпей, биосферадаы сулар атып алып, мза айналады, яни мз дуірі айтадан орнауы ммкін деген болжам бар.
Ауаа кейінгі кезде оттекті азаюы байалып отыр, йткені оны кптеген организмдер, неше трлі транспорттар пайдаланады. Бір автомобиль 1000 км жол жргенде, бір адам бір жыл ішінде дем алуа жмсайтын оттегін жояды.
Кесте
Жер атмосферасында шыарылатын техногенді табиаты бар алдытарды лемдік млшері
| Ластаушы заттар | Жылына млн.тонна |
| Кмір ышыл газы | |
| Ттінні атты блшектері мен нерксіптік ша | |
| Кміртегі (ІІ) оксиді | |
| шыш кмірсулар жне т.б. органикалы заттар | |
| Азот тотыы | |
| Ккірт тотыы | |
| Фосфор осылыстары | |
| Ккіртті сутегі | |
| Аммиак | |
| Фторлы сутек | |
| Хлор |
Оытуды техникалы ралдары: интербелсенді тата
Лекция оуды тртібі, оыту дістері мен трлері: тсіндіру, баяндау, пікір алмасу, сра-жауап
Баылау срактары: (20 бала дейін)
1. «Смог» дегеніміз не? Сипаттамасы.
2. ндіріс орындарынан шыккан калдыктар.
3. Ауаны ластануы салдарынан ауруларды пайда болуы.
4. сімдіктер шін ластаушы заттардын эсіресе улылары.
5. Атмосфералы ауаны ластануыны алдын алатын жне зиянды калдытарды млшерін азайтуга ммкіндік беретін іс-шаралар.
СЖ жне ОБСЖ тапсырмалары (слайд):(30 бала дейін)Орман жне жер рттері. Ша, тз кшкіндері. арыш шаы.
дебиет:
Негізгі:
1. Полонский В.М. Охрана воздушного басссейна.-М., 2006.
2. Брюхань Ф. Промышленная экология.-М.: «Форум», 2013.
3. Воровьев В.И. Эколого-градостроительные основы расчёта приземных
концентраций газа.-М., 2006.
4. Брюхань Ф. Промышленная экология.-М.: «Форум», 2011.
5. Рекомендации по оформлению и содержанию проектов нормативно
предельно допустимых выбросов в атмосферу (ПДВ) для предприятия
Республики Казахстан. РНД 211.2.02.02-07. Алматы, 2007.
осымша:
1. Методическое пособие по расчету, нормированию и контролю выбросов
загрязняющих веществ в атмосферный воздух. НИИ Атмосфера.- Спб., 2005.
2. Пыле – и газоулавливающие устройства. Методические указания к
выпускной работе для студентов – бакалавров специальности 5В0717 -
Теплоэнергеника. - Алматы: АИЭС, 2010 - 44 с.
ДрісАуа сапасын баылау.
Сабаты масаты мен міндеттері:Студенттерге атмосфера ауасыны жадайын баылау жне адаалауды алай йымдастыруды, ауа сапасын алай нормалауды тсіндіру.
Жоспар:
5.1 Атмосфера ауасыны жадайын баылау жне адаалауды йымдастыру
5.2 Ауа сапасын нормалау.