Жалан кездейсо сандар криптографияда. Жалан кездейсо сандарды генерациялау дістері.
Кілттерді генерациялау. Апаратты жйені анагатты криптоберіктігін амтамсыздандыру шін жеіл есте саталатын кездейсо емес кілттерді олдануа болмайды. детте кездейсо кілттерді генерациялауа арнайы жабдыты жне программалы дістері олданылады. Жиі жадайда жалан кездейсо сандар датчиктері олданылады. Оларды генерациялану кездейсоты дрежесі жеткілікті жоары болуы керек.«Табии» кездейсо процестер негізіндегі рылылар идеалды генераторлар болып табылады. Мысалы, «а радио шу» негізіндегі кілттер генераторларыны сериялы лгілері пайда болды. Баса кездейсо математикалы объект ретінде иррационалды сандарды онды белгілері олданылады, мысалы, немесе е сандарыны, олар стандартты математикалы дістерімен есептеледі. оралуа орташа талаптары бар апаратты жйеде кілттерді программалы генераторлары жеткілікті, Олар жалан кездейсо сандарды аынды уаытты жне (немесе) пайдаланушы енгізген санны крделі функциясы ретінде есептейді.
ANSI стандартында симметриялы криптожйелер шін сеансты кілтті генерациялауды бір дісі бейнеленген. Бл жерде кездейсо R кілтін тмендегі мнді есептеп анытайды
мнда Ek –шифрлеу нтижесі, k – жасырынды кілттерді генерациялауа резервіленген кілт, V0 - 64-биттік бастапы жасырын сан, T - уаыт белгісі.
Келесі Vi+1 мнді тмендегі формуламен есептейді:
Егер де 128-биттік кездейсо кілт ажет болса, кілттерді Ri жне Ri+1 жпын генерациялап, оларды бірлестіреді. Егер де кілт немі трде згертіліп трмаса, оны ашып, апаратты алып кету ммкіндігі жоарылайды. Кілтті немі згеріп труын кілттерді модификациялау процедурасын орындап орнатуа болады.
17. Криптография. Кілт. Криптоталдау. Кодтау. Шифрлеудін негізгі адгоритмдері.
Барлы пия (жасырын) байланыс саласын белгілеу шін «криптология» термині олданылады, бл термин cryptos – жасырын, logos – хабар деген грек сздерінен пайда болан:. азіргі кезде криптология азірдегі апаратты технологияларында маызды олданбалы нтижелері бар математиканы жаа блігі болып табылады жне екі баыта блінеді: криптография мен криптоанализ. Хабарларды мазмнын пиялыта сатау шін не істеу керектігін йрететін ылым криптография болып табылады. Криптографиямен байланысатын адамдар криптологтар болып табылады. Электронды апаратты технологияларыны дамуы мен практикалы ажеттіліктеріне байланысты криптография ылым пнге айналады. аскнемні кез келген рекеттеріне арсы тралатын криптожйені беріктігін амтамасыздандыратын дістерді деу криптографияны спецификасы болып табылады. Сонымен бірге, рине, криптожйе делген кезде теория мен технологиялы процестерді жаа жетістіктеріні негізінде жасалатын шабуылдарды барлы ммкін болатын дістерін есепке алу ммкін емес. Пайда болатын криптографиялы мселені шешуді сенімділігін анытау е маызды сра болып табылады. Бл сраа жауап криптожйеге жасалатын аныталан шабуылдарды райсысыны ебек сыйымдылыын баалаумен байланысты. Осы есепті шешу детте те крделі жне криптоанализ деп аталатын зерттеулерді таырыбы болып табылады.Криптоанализ – шифрлерді ашу туралы ылым. Криптоаналитиктер –криптоанализ саласындаы мамандар. Жіберілетін хабарларды конфиденциалдыы (пиялыы) мен тпнсалыын амтамасыздандыру криптографты есебі болып табылады Криптографтар деген орау жйесін бзу криптоаналитикті есебі болып табылады. Криптоаналитик шифрленген мтінді ашуа немесе жасанды хабарды аиат хабар ретінде сынуа тырысады.Хабар ашы мтіннен трады. Оны маынасын басалара тсініксіз ылу масатымен ашы мтінді трлендіру процесі шифрлеу деп аталады. Шифрлеу нтижесінде шифрмтін пайда болады. Шифрмтінді ашы мтінге кері трлендіру процесі шифрды ашу деп аталады. Сонымен, ммкін болатын ашы мтіндерді жиынын ммкін болатын шифрленген мліметтер жиынына трлендіретін криптографиялы трлендіруді алгоритмдеріні жиынтыы мен олара кері трлендірулер шифр деп аталады. Криптографиялы трлендіру дегеніміз мліметтерді криптографиялы алгоритмдері бойынша трлендіру яни бірсыпыра детальдары пиялыта саталатын жне осы детальдары белгілі болмаса орындалмайтын трлендіру болып табылады. Толыымен немесе жартылай пия болатын немесе жмыс кезінде жасырын параметрлер жиынын олданатын мліметтерді трлендіру алгоритмі криптографиялы алгоритм деп аталады. Криптографиялы алгоритм, таыда шифр немесе шифрлеу алгоритм депаталатын, шифрлеу мен шифрды ашуа олданылатын математиалы функция болып табылады. Длелдеп айтса, осындай функциялар екеу болуы керек: біреуі шифрлеуге, екіншісі шифрды ашуа олданылады.Шифрлеу E (EnCrypt) функциясыны кірісіне P-ны беріп, шыуынан C-ны аламыз. Осыны келесідей жазуа болады:
Шифрмтінді кері ашы мтінге трлендіргенде шифрын ашу D (DeCrypt) функциясын кірісіне C тсіп, шыуында P алынады:
Ашы мтінні кез келген криптографиялы трлендіруіні маынасы соынан осы ашы мтінді з алпына келтіру ммкіндігіні болуында, сондытан келесі рнекті жаза аламыз:
