Саластыру тсілі

Саластыру тсілі бойынша жиналан материалдар бір-бірімен саластырыла зерттеледі. Бл тсіл сіресе тіл білімінде екі немесе одан да кп тілдерді саластыра зерттегенде олданылады. Соны нтижесінде екі немесе одан да кп тілдердегі тілдік бірліктерді бір-бірінен састытары мен айырмашылытары, згешеліктері мен ерекшеліктері айындалады. Осы арылы жинаталан материал дрыс срыпталып, сараланады.

70.Саластыру (контрастивті) дісіні жетістіктері мен кемшіліктеріСоы жылдары лтты тіл біліміні дамуында туыс жне туыс емес тілдерді саластыра зерттеу арынды дамуда. сіресе, синхронды трде рылымы р трлі тілдерді грамматикалы, лексикалы фразеологиялы жйесіне талдау жасап, оларды рылыстарын зерттеуге кп кіл блінуде.

Аталмыш діс арылы кез-келген екі туыс немесе туыс емес тілдерді идиоэтникалы асиеттеріне толы сипаттама беруге болады. Бл туыс немесе туыс емес тілдерді саластыруда, оларды осымша мселелерін шешуде те маызды. Біра кбінесе р трлі тілдерді орта, сас асиеттері мен былыстарын зерттеуге аса атты назар аударылмаандытан бл дісті маыздылыы аздап тмендейді, йткені тілді жйелі трде зерттеу екі тілді састытарымен атар айырмашылытарын да зерттеуді ажет етеді. Бл кемшілікті орнын тілдерге типологиялы талдау жасау толытырма.

71. Саналы –практикалы діс жне оны негізгі сипаттамасы. (Б.В. Беляев, С.Ф.Шатилов, т.б.)XX асырды 50-60 ж. КСРО- баса шетелдік мемлекеттермен экономикалы, ылыми жне мдени байланыстары орнай бастады. лтаралы атынастарды орнату шін шет тілін біліп, оны практикада олдану ажет болды. Сол себептен 1961 жылы 21 мамырда министрлер кеесінде жаа за абылданды, бл за «Шетел тілін оытуды жасарту » туралы. Бл за шет тілін практикада олдана білуге жне шет тілін оу жне тыдау арылы тсінуге баытталан. Сонымен атар шет тілінде з ойын ауызша жне жазбаша жеткізуді ажет етті. Бл талаптарды барлыын амтамасыз ету масатында КСРО-да саналы-практикалы діс алыптасты.

Саналы-практикалы діс зіне саналы жне практикалы оытуды біріктіретін діс. Бл діс ЖОО-да шетел тілін оытуда олданылатын алдыы атарлы дістерді бірі. Бл дісті атауын 60 ж. Кеес психологы жне діскері Б.В.Беляев сынды. Бл діс саналы болып табылады, себебі оыту процесінде білім алушыны тілдік форманы саналы тсінуін ажет етеді, сонымен атар бл ді практикалы та болып табылады себебі оытуды шешуші факторы шетелдік практика болып табылады. Бл дісті лингвистикалы концепциясы Л.В.Щербаны идеясына негізделеді.

72. Саналы –практикалы дістімасаты, мазмны, оыту дістері мен принциптері. Саналы-практикалы дісті мні – тілді тек теорияда ана емес практикада да олдануа ту. Шетел тілін мегеру процесі саналы сипатта болады, ал оны олдану тікелей-интуитивті болып табылады.

Масаты – шетел тілін толыанды олдана білу. Білім алушылар ана тіліні кмегінсіз жне ешандай ережелерге жгінбей, ойланбастан шет тілінде оуа, жазуа, тыдауа жне сйлеуге дадылануа тиісті. з ойын шет тілінде тсіндіруге йрету. Саналы-практикалы дістінегізгі 3 масаты:

1. практикалы- тілдік рекетті ртрлі трлері бойынша біліктілікті дамуы.

2. білімділік- білім дегейін кеейту

3. трбиелік- жеке тланы жан-жаты трбиелеу.

Негізгі принциптері:

1. Интерференцияны жою, яни шет тілін оытуда ана тіліні тиімді ыпалын барынша пайдаланып, оны тиімсіз ыпалы болатын материалды бекітуде кптеген жаттыулар жасау

2. Коммуникативті принцип, бл принцип бойынша шетел тілін атынас ралы ретінде пайдалану

3. Комплексті-асспектті принцип. Бл принцип бойынша шетел тілін оытуда фонетика, грамматика, лексика жне т.б. аспектілерге баса назар аударылады, сонымен атар комплексті масат бойынша 4 тілдік формаа баса назар аударылады: сйлеу, тыдау, оу,жазу.

4. Жйелілік принципі- бл принцип бойынша сздік ор бірте-бірте кбейеді. Жеілден иына арай синтаксистік рылым да иындай бастайды.

5. Крнекілік принцип- оу процесіні алашы кезеінде визуалды крнкіліктер олданылады: заттар, оларды бейнесі, іс-имылды демонстрациясы, заттарды сапасы жне саны. Аккустикалы крнекіліктер – бл е алдымен малімні сйлеу мнері, крнекілікті бл трі білім алушыларды шет тіліндегі тыдап-тсіну дадыларын, сздерге дрыс екпін коя білуді, интонацияны дамытуа кмектеседі

73 Л.В.Щербаны идеялары мен комуникативті лингвистикалы дісті негізі ретіндеЛ.В. Щербаны іс - рекет теориясы, аыл – ой іс- рекетін алыптастыру кезедері теориясы жайындаы идеялары, дісті негізі ретінде. Саналы –саластырмалы дісті негізгі сипаттамасы. дісті жетістіктері мен кемшіліктері. Атап айтанда, оу процесіні жаартуды негізгі станымдарын дамыту, демократияландыру, реалистік шектеу саясаты, интеграциялау жатады. Оу- трбие ісін жетілдіре тсуді масаты мен келешегін ылыми анытайтын, болжайтын идеялар мен аиданы ылыми негізі жинаталады.

Бл тжырымдарды жалпы лингвистика, психология, лингводидактика, педагогика, дістемелік зерттеу жмыстары, жалпы білім беретін мектептегі баса да тіл пніні идеялары басшылыа алынады. Масаты- шет тілін оыту арылы негелік жне эстетикалы жаынан жан – жаты дамыан, саяси – идеялы жаынан сенімді ебексйгіштікке трбиелеу.

Бгінгі оыту процесінде атынасты баыт беру арылы жалпы дниеге деген кзарасын алыптастыру бірінші орында тр. Осындай масаттармен атар азіргі кезде шет тілін жаа дістемелермен, станымдармен оыту ажеттілігі туып отыр. ай елді болмасын механизмін йрену шін мынадай екі жадайды ескерген жн:

1. сол елді жйесі алай рыланын

2. ол тжірибелік жаынан алай мегерілуі керек?

Демек, аза тіліні рылысы сияты атынасты тсілде йымдастыру тиімді деп айтуа болады. Шет тілін оытуда оу материалды тжырымдаманы негізге алу тілдік материалды беруде жне оны талдауда оны ызметтік жаын ескру, білімні базалы жне жылжымалы рамдарын анытау, оыту дістемесі мен трбиені интеллектуалды пайдалы жне німді ебекпен штастыру маызды.