Сурет. мір сапасы объектілеріні зара туелділігі

 

 

Сапа – крделі соына дейін танылмаан ым. нерксіптік дамыан елдерді тжірибесіне сйене отырып, сапаны -саяси, экономикалы жне адамгершілік санат деп айтуа болады. нім, жмыстар, ызметтер сапасы - бл дербес экономикалы бірлікті жне тиісінше бл сапаны жасайтындарды пайдасы. Денсаулыты жне оршаан ортаны орау сапасы – денсаулы. Білім сапасы – ебек леуетіні жоары жиынты жиналан интеллекті. Барлыы бірігіп – бл адамдарды жан раатыны жоары дегейі, лтты жне мемлекетті мртебесі – мір сапасы.

мір сапасыны мнін леуметтік-экономикалы санат ретінде сипаттай отырып, оны мынадай біратар ерекшеліктерін атап ту ажет:

Біріншіден, мір сапасы айтарлытай ке, кпырлы, «мір сру дегейіне» арааныда салыстыруа келмейтін ке ауымды ым. Бл санат экономика шеберінен едуір алша шыады. Бл е алдымен оамны барлы салаларын амтитын леуметтік санат, йткені олар адамдарды мірін жне оны сапасын амтиды.

Екіншіден, мір сапасыны екі ыры бар: объективтік жне субъективтік. мір сапасын объективтік баалау лшемі индивидуумдар ажеттіліктеріні ылыми негізделген нормативтері болады, олара атысты бл ажеттіліктерді жне мдделерді анааттандыру дрежесі туралы талылауа болады. Алайда, екінші жаынан, адамдарды ажеттіліктері мен мдделері жеке жне оларды анааттандыру дрежесін тек ана оларды здері баалай алады. Оларды андай да болмасын статистикалы шамалармен тіркеуге болмайды жне олар іс жзінде тек ана адамдарды санасында жне тиісінше оларды жеке пікірлерінде жне баалауларында бар.

Осылайша, мір сапасын баалау екі нысанда крінеді:

- ылыми-негізделген ажеттіліктер мен мдделерді анааттандыру дрежесі;

- адамдарды здеріні мір сапасымен анааттандырылуы.

шіншіден, мір сапасы баса да леуметтік-экономикалы санаттардан блінген санат болып табылмайды, біра оларды кпшілігін біріктіреді оларды сапалы аспектіде амтиды.

Мселен, мір сапасыны рамдауыштары сапалы баалаулармен байытылан жне мір сипаты, жне мір сру дегейі, жне оршаан орта болып табылады. Мысалы мір сапасын сипаттай отырып оректенуді оны оректік ндылыына арай (нарлылыы, грамында ауыздарды, майларды болуы) баалаумен шектелуге болмайды. оректенуді тратылыы, ралуандыы дмдік асиеттері сияты сапаларына тоталмауа болмайды. мірді ебек сапасын сипаттай отырып, жмыспен амтылу, жмыссызды, жмыс кніні аптаны, жылды затыы крсеткіштерімен (мір сру дегейін талдау кезіндегідей) ндірістік жараатты дегейімен шектелуге болмайды, біра ызметкерлерді мдделеріне ебек мазмныны жне сипатыны сйкестігін, оны арындылыын, ебек жымы ішіндегі зара атынастарды жне т.б. баалау ажет.

Наты мір сапасы - бл халыты мемлекет азаматтар алдындаы зіні міндеттерін алай орындауына анааттандырылуыны зіндік индексі. Адамдара мірлік перспектива керек. Шектеулер мен кедейшілікті емес, л-ауатты жоспарлау жне амтамасыз ету керек. Таза экономикалытан мір сапасын анытайтына бадарды ауыстыру ажет. Азаматтар республикалы жне ірлік билікті ызметінен ел экономикасыны одан рі дамуы, трын й-коммуналды шаруашылы жйесін реформалау, халыты ауарсыз санаттарын леуметтік кепілдіктермен амтамасыз ету, экологияны сауытыру, білім жне денсаулы сатау ызметтерін алу кезінді те ытарды амтамасыз ету сияты мселелерді шешуді ктеді. Ал бл мір сапасыны мселелері болып табылады.

ртрлі алымдарды мір сапасына кзарастарын талдау бізге масаттар аашы трінде мір сапасыны анытамасына кіретін мынадай топтарды анытауа ммкіндік береді. [22]