СЖ-ді кнтізбелік-таырыпты жоспары
СЖ 1. МЕН ЗІМ ТАУДА ТУЫП, ТАСЫНДА СТІМ...
Тапсырма 1. Ілияс жне Жетісу. Ассоциограмма (аыл - ой картасы) растыру
Жетісуды картадаы орны. «Жетісу (Жоар) Алатауы жотасы Тянь-Шань тауыны алдыы тізбектерінен Іле ойысы арылы блінген. Шыыс жне отстік-батыстан Жетісу Алатауыны отстік тізбегіне ХР-ны аумаында орналасан Борохоро жотасы сілемдері кіреді. Жетісу Алатауы баурайында Жетісу ойысын Жетісу апасымен осатын Алакл ойысы орналасан. Жетісу апасы солтстікте Алакл азаншырымен, ал отстік – шыыста Ебінр (ытай аумаында) клімен шектеседі».
Лгі: №1
Лгі: №2
Тапсырма 2. Ілияс міріні беймлім ырлары. (иллюстративті -танымды презентация жасау)
Презентация – студент белгілі бір таырып бойынша материал жинап, з кзарасын, пікірін білдіреді.Презентацияда мтін шектеулі, видео, сурет, т.б. жаы басым болады.
Презентация жасауды жолы:
Тапсырма 3. Аын азасы. (эссе жазу)
Сурет 1
Сурет 2
Сурет 3
Сурет 4
Эссе дегеніміз (француз тілінде - тжірбие, латынша «рау, таразылау», аылшынша «очерк, маала») – философиялы, деби, тарихи, публицистикалы, леуметтанулы, саяси жне таы баса саладаы авторды жеке кзарасын білдіретін, траталан, алыптасан тжырымдара жаа ырынан арайтын, кне сопатардан блек, ты болжамдар мен тйіндеулерге рылатын кркем прозалы жанр. Кей эссе гіме, естелік трінде де болады.
дебиеттегі эссе – соны пікірлерге кбірек мн беріліп, оырманды ой теізіне жздіретін, тадай атыратын, зінше ойлап-сезіну ажеттілігін туызатын, аныды ыздырып, рухани леміе азы сыйлайтын, дние былыстарын ткір абылдауымен ерекшеленетін кркем туынды. Эссе табиаты сыршыл сезімге, тіл бояуларыны айрыша салтанатына, шекейлі композицияа рылады. згеше бітімді бл нер туындысында эссеші интеллектуалды байлыын, аарымпаздыын, жарын, тапыр ойлылыын,мір саяхатындаы крген-білгенін, сезінген-тйгенін, тжірибелерін жомарттыпен жайып салады. Эссеге батыл болжамдар мен ткір сыныстар, пікір жарыстырулар мен талас тудыратын жорамалдар, ойлар, ккейге онымды, таным ккжиегін кеейтуге озау саларлы байламдар тн.
Эссе жазу кезедері:
Проблеманы анытау – ойлану – жоспарлау – жазу–тексеру
ЭССЕ жазу барысында ата саталынуы тиіс ТАЛАПТАР:
• Жеке кзарасты крінісі;
• Фактілі длелдер (аргументтер);
• Теоретикалы негіздеме;
• Терминдерді олдану;
• Цитаталарды келтіру;
• ртрлі кзарастарды мысала алу;
• Логикалы задылыты саталынуы;
• Салыстыру жне орытындылау дістерін олдану;
• Сауаттылы (пунктуация, орфография);
• олданылан ылыми ебектерге сілтеме жасау.
Эссені жазылу рылымы:
1. Кіріспе. Таырыпты негізгі мні мен негіздемесі тезис трінде крсетіледі;
2. Таырыпты дамыту: Таырыпты ашуда теория, фактілер, идея, апараттар, паралелдеу, аналогия, ассоцация, тееу, сратар ою, т.б. олданып, длелдейсіз (аргументация).
3. орытынды. Жалпылау мен аргументтеріізді логикалы орытындысы. «Тосан ауыз сзді тобытай тйіні».
ЭССЕ ЛГІЛЕРІ
Мені тйгенім
Эссе
Асар тау кешім бар, сйенішім,
Ізгілік, адалдыты сйеді шын.
аба шытса балалы ылыыма,
Ешашан болма емес ренішім.
Ойлайды ршан да бала амын,
Кремін аялаан алаанын.
кемнен алан асыл асиетті
Елімні керегіне жаратамын.
Бала кезімнен анамнан грі кеме жаын боланымнан ба білмеймін, йтеуір «ке» деген сзді естігенде жрегім ерекше елжіреп, ішімде бір ерекше жылулы пайда болады. Еркелеп келіп кемні алдына отырып, мазасыз сратарымды ойып, асыр салып жрген кездерім еріксіз кз алдыма келеді.
Мен баытты балалы шаты басымнан ткіздім. йткені ата– анам маан «ханшайымындай» арайтын, сіресе, кем. Сабатан келе сала іле – шала киімдерімді ауыстыра салып, шй стінде еркелеп келіп кеме гіме айта бастаймын, ол болса мені рбір сзіме сйсіне арап, асыа– аптыа айтан гімелерімді тыдап отыратын еді. Неткен керемет кездер еді!.. тте, енді мен йге келгенде кемні бос тран орындыын ана кремін. Енді мен есейдім, лгіндегідей лап аландаы тізені ауруы емес мені инайтын, жанымны ауруы мазалайды. Саыныш пен кініш кеудемді ртегенде зімді дды бір тере дыа тсіп кеткендей сезінемін. йикені кемді саынамын. Біра бл саыныш келмеске кеткен баытты шаымды айтара алмайтыны кінішті...
Бгін мен деттегідей кешкі таматан кейін серуенге шытым. Ойланып, ткен–кеткенді еске тсіріп келе жатыр едім, артымда бір йелді жалынышты дауысы естілді. Еріксіз брылып арасам, ашуа булыып бізбен атарлы бір жас ыз жылап келеді, артында ке–шешесі еріп келе жатыр. Тсінуімше, жас ызды оуыны ашасы тленбеген сияты. Кзі ызарып: «Аыры оыта алмайтындары бар, неге о бастан ойланбайсыдар? Достарымны алдында ята алдым, сендер–а стейсідер де жресідер, одан да жетім боланым арты еді!» – деп, ата–анасыны жер–жебіріне жетіп келеді екен. Жалыз балапандарыны жадайына аладаан байс ке мен ана бір нрсеге рынып алмасын дегендей ыздарыны артынан еріп келеді. Іштей ызды ылыына арап, « й... Осы сздері шін лі талай кінесі ой» деп трдым. Кзі тірі ата–анасыны адірін білмей, тоыз ай, тоыз кн жрегіні астында сатап, кейін тн йысын трт бліп лдилеген анасы мен амор кесінен грі жолдан кездескен достарын арты крген мына ызды ылыы ерсі крінді. дайым–ау, осы адамдар ашан тсінеді екен, бл мірде ата–анадан, туан бауырдан, туыстан арты ештеені жотыын! лемде жеті миллиарда жуы адам болса, соны он шатысы ана сені аны ой, неге солара лайы рмет крсетпеске?! Ата–ана болмаса бл мірді не екенін де білмес пе еді!.. Ата–анадай аса асиет транда, оуды ашасы сз болып па?.. Бл ялма тгілі жылайтын жадай еді. оамдаы балалар мен ке–шеше арасындаы салмасыз, санасыз арым–атынасты кннен кнге сіп ршіп бара жатаны ынжылтады рине, біра амал анша, оны згерту мені олымда емес...
Осы жадайа ку болан со, йге келіп анаммен бірге отырып шй ішіп, оны клімдеп отыран жзіне арап отырып, бл дниеде осы мейірім шашан анамны клімдеген жзін оуа да, білімге де, байлыа да, тіпті бкіл лемге де айырбастамайтынымды сездім. Ол – дірет, снбес суле, мірімні мні...
Бала рашан да зін дниеге келген жандарды биік рметтеу керек, артайанда амор, жандарына сая болуы ажет, сонда ана ол перзент парызын орындай алады, сонда ана болашата з балаларыны раатына блене алады...