Ебекті оамды блінуі ндіруші дербестігі, еркіндік Экономикалы ошаулану

 

 

экономического манева

Апаратты,

Делдалды,

Баа оюшы,

 

Реттеуші,

Сауытырушы.

 

Егер ол сынылан кптеген игіліктерді ішінен з тілегі бойынша нім тадай алса;

Егер ол жасы ызмет крсететін, тауарды олайлы баамен сататындарды ішінен зіне ыайлысын тауып

тадай алса.

 

 

 

 

Егер ол зіне е ыайлы сатып алушыны тадай алса;

Егер ол тауарды сатаннан тскен ашаны з ыайына арай пайдалану ммкіндігіне ие болса.

Сатып алушы мен сатушы шін еркіндік деген сауда ммілесі шарттарын шексіз тадау.Сатып алушы мен сатушыны байлыы кбейген сайыннарыты еркіндік дрежесілая тседі.

 

Еркін(мнда нары субъектілері толы туелсіздікке ие болады. Олар меншік иелеріні ісіне

мемлекетті араласуынан еркін болады).

 

Жасырын (засыз) тмендегідей блінеді –

а) «клекелі» - салытарды, нарыты жинауларды тлемеу,

ажетті лицензияларды жотыы;

б) «ара» - ндіруге жне сатуа тиым салынан заттарды жасырын саудалау.

 

Реттелетін– (ыты нормалармен бекітілген жне мемлекет олдау крсететін белгілі тртіпке

баынады).

Нарыты леуметтік институттары

 

ыты жйе (нарыты ыты реттелуін йымдастырады, нары атынастарына атысушыларды мдделерін орайды, бл жйені негізінР Азаматты кодексі райды).

Мемлекеттік баылау мен реттеу органдары (- санитарлы-эпидемиологиялы ызметтер,

- экологиялы баылау,

- салы органдары, ІІМ, ТЖМ,

- аржы полициясы,

- аржы-несие саясат органдары);

ауымдасты(бірлестіктер) (ттынушылар, жмысшылар одаы (ксіподатар);

Инфрарылымдар(сауда биржалары, ктерме жне блшек сауда ксіпорындары),

аукциондар, жрмекелер, делдал фирмалар, банктер, сатандыру компаниялары, ор биржалары, - ебек биржалары, апаратты орталытар, жарнама агенттіктері, ыты конторалар жне т.б.)

 

 

 

 

Салытар салытар

 

ызметтер ызметтер

 

Тауарлар мен ызметтер

Тауарлар мен ызметтер шін тлеу

 

 

 

Фирма(итальянды – ол ою сзінен) – бл нарыты экономиканы негізгі экономикалы агенті; ксіпкерлік ызметін жзеге асыратын, за трысынан дербес йым бір немесе бірнеше ксіпорыннан труы ммкін.

 

Фирмалар трлері

 

 

Аффилирленген – блімше, еншілес фирма ретінде ірілеу, аналы

компанияа осылан жаын, туыс фирма

 

Брокерлік– коммерциялы масаттарды кздейтін жне тапсырыс бойынша клиенттер есебінен

рекет ететін делдалды фирма;

 

Венчурлы– ылыми-зерттеу, инженерлік зірлемелерді аржыландыратын са немесе орташа

инвеституциялы фирма;

 

Инвестициялы – инвестициялаумен жне нды ааздармен жасалатын операциялармен

айналысады;

 

Инжинирингтік – инженерлік-кеес беру ызметтерін сынумен мамандандырылады;

 

Инновациялы– ылыми зерттеулер нтижелеріні негізінде жаа технологияларды деу шін

жасалан;

 

Консалтингтік– трлі салаларда кеес беру;

 

ндірістік – белгілі бір нім трін шыарумен айналысады;

 

Сауда– саудалы-делдалды ызметпен айналысады;

 

Риэлтерлік – озалмайтын млік саласындаы операциялармен айналысады.

 

 

 

оамда пайда болатын экономикалы мдделерді шоырландырып, жзеге асырады,

 

Ебек, капитал, ксіпкерлікті орналастыру орны болып табылады,

 

Тауарларды ндіріп, ызмет крсетеді,

 

Капиталдан табыс алуды амтамасыз етеді,

 

Инфрарылымны кееюін олдайды,

 

Жмыс орындарын жасайды,

 

Байлыты лайтады,

 

оам ажеттіліктерін анааттандырады.

 

Орташа тиімділікті кздейтін фирмалар з ызметтерінде мір среді, басалары - кйзеледі.

неміжаа фирмалар пайда болады, басалары жойылады, кйзеледі.

 

 

Фирмалар блінуі:

-жеке,

- ріптестік,

- бірлескен.

 

Фирма мліктеріні трлері

- жер учаскесі,

- ймереттер, имараттар, машиналар, рал-жабдытар,

- бйым,

- шикізат,

- нім,

- ы,

- талаптар,

- арыздар,

- фирмалы атау,

- тауар белгілері, ызмет крсету белгілері,

- баса да згеше ытар.

 

Фирмаалуан трлі, млдем бір-бірімен атысы жо ызмет трлерімен айналысуы ммкін.

 

 

нерксіптік,

Аграрлы нерксіптік,

Ауыл шаруашылыты,

рылысты,

Кліктік,

Телекоммуникациялы,

Сауда-делдалды,

Венчурлы,

Жарнамалы,

Инжинирингтік,

ыты жне т.б.

 

 

 

Шаруашылы серіктестіктер,

Шаруашылы оамдар,

ндірістік кооперативтер, мемлекеттік ксіпорындар жне т.б. (бірыай, коммуналды)

 

 

 

Шаын,

Орташа,

Ірі.

 

 

Жеке,

Мемлекеттік,

Аралас.

 

 

 

 

Ебек сыйымды,

Капитал сыйымды,

Материал сыйымды,

ылыми сыйымды.

 

 

 

 

Пайданы ммкіндігінше жоарылату,

Шыындарды ммкіндігінше тмендету.

 

 

Мртебені жоарылату,

оршаан ортаны орау.

 

 

Сатылымдар, пайда клемін лайту,

зіндік нын тмендету.

 

 

мір сру дегейі,

Біркелкі даму дегейі,

Жоары даму дегейі.

 

 

 

Бсекелесті жеу,

Нарыты жаулап алу.