Неоконсианды Неоконсерватизмдік

- баытталу– сраныса, - сыныса,

- масаттар – шаруашылыты жалпы макродегейде реттеу, - микродегейде фирмалар ызметін

- реттеу артышылытары – салы-бюджеттік саясат, ынталандыру

- мемлекет ролі – ктермелеу - несие – аша саясаты

- шектеу

 

 

	Циклді негізгі трлері

 

 

 

Трі	Цикл затыы	Басты ерекшеліктері
Китчин     Жуглар   Кузнец     Кондратьев	2 – 4 жыл     7 – 12 жыл   16 – 25 жыл     40 – 60 жыл	орлар циклі. затыы 2-4 жыл болатын ыса толындарды тауарлы орлар озалысындаы аржы есептерін жне сату бааларын зерделеу негізінде зерттеген.   орлар шамасы Ж тербелісі инфляция, ебекпен амтылу, тауар-лы циклдер. Инвестициялы циклЖ, инфляция жне ебекпен амтылуды тербелісі. Табыс келімсектік трын й рылысы жиынты сраныс табыс. Техникалы прогресс, рылымды згерістер. Ол біратар дамыан елдерді тауарлы баалар индекстеріні, пайызды млшерлемелеріні, рентаны, ебекаыны, маызды нім трлерін шыарылу динамикасын зерттеген. «лкен» рлеу басталуын ол ндіріске жаа технологияларды енгізумен, халы шаруашылыына жаа елдерді осылуымен, алтынды ндіру клеміні згеруімен байланыстырды. рлеуді ол былай сипаттаан: техникалы жаалытарды енгізу инвестициялы процесті кеейтумен параллель келеді, ол ндіріс пен сранысты ынталандырып, баалар суіне септігін тигізеді. Бл кезеде жмыссызды азаяды, ебекаы мен ебек німділігі седі. Бл процестер барлы экономикаа атысты болады, адамдар міріні стилін згертеді. Экономиканы лкен циклді жоары нктесіне жаындауыны кулігі мыналар болып табылады Молшылы крінісінде басталатын: - жеке тауарлар жетіспеушілігі, - табыстарды лестіру рылымындаы ыысулар, - ндіріс шыындарыны суі, - табыс сіміні бседетілуі, - стагфляция (жмыссызды суімен жолдамаланатын инфляция). р «лкен» рлеуден кейін экономика лдырауа дайындаандай кезе келеді, біра сол уаытта ркендеу крінісі де саталады: адамдар брыныдай мітке толы, ашаны оай арыза алады, мны барлыы шамалы аауды зінде кйреуге келуі ммкін. Біріншілкен циклді Кондратьев Англиядаы нерксіптік революциямен байланыстырды. Екінші– темір жол клігіні дамуымен. шінші – электр уаты, телефон, радио енгізілуімен. Тртінші– автомобиль рылысымен. Бесінші– электроника, гендік инженерия, микропроцессорлар дамуымен.

 

Сондай-а, дадарыстар аграрлы, салалы, рылымды деп блінеді. рылымды дадарыстар салыстырмалы жеткіліксіз ндіру трінде де, салыстырмалы шамадан тыс ндіру трінде де крінуі ммкін. Жалпы нерксіптік циклмен атар келуі немесе онымен сйкес келмеуі ммкін. Е ірі рылымды дадарыс 1973-1975 жж. орын алды, бл кезде мнай шыарушы елдер (ОПЕК) мнай бааларын крт жоарылатып, ал бл 1974 ж. басталан экономикалы дадарысты рылымды энергетикалы жне шикізатты дадарыстармен тередетілуіне келді.

Аграрлы дадарыстармыналар осылуынан пайда болады:

- табии факторлар,

- ебекті йымдастырудаы жіберілген кемшіліктер,

- техникалы артта алу,

- жер олдануды жне жер иеленуді жетілмеген жйелері.

Аграрлы дадарыстарзатылыымен (20-25 жыл) жне антициклдігімен ерекшеленеді.

Р экономикалы дадарыс 1989 ж. басталды (бл кезде Ж ндіру 0,5% ысарды, 1990 – 3,2 %, 1991 – 10,8 %, 1992 – 20,7 %, 1993 – 11,0 %, 1994 – 22,1 %-а ысарды). 1995 ж. бастап дадарыстан бірте-бірте шыу басталды. 90-шы жылдар басындаы дадарысты лы депрессиямен салыстыруа болады.

 

Циклдікті ш трыдан тсіндіруге болады:

- экзогендік (цикл табиатын сырты себептермен байланыстырады).

- эндогендік(цикл табиатын ішкі задылытармен байланыстырады).

- электикалы (екі бірінші циклді тымды бастамаларын біріктіреді).

 

ССРО жне Р экономикалы дадарыстарды ерекшеліктері

Отанды экономистерді кпшілігі ССРО-даы экономикалы дадарыс алыпты цикл теориясына кіріктірілмейді деп есептейді. ССРО-да су арыныны бседеуі 70 жылдарды екінші жартысынан бастап байалды, бл баса нерксібі дамыан елдер 1973-1975 жж. дадарыстан кейін ор жне уат сатаушы салаларды жне жоары длдікті технологияларды жылдамдатуа баытталанына арамастан, ел басшылыы материал сыйымдылыты, уат сыйымдылыты ндіру нерксібіні шапша даму саясатын сталанына байланысты болды.

ССРО экономикасыны 80 жылдарды басында депрессияа кіруінісебебі экономикалы жйені тере реформалану ажеттілігі болды:

- нарыты экономикаа ту,

- негізгі салаларды ынталандыру,

- жеке секторды дамыту,

- экономикалы саясатты згерту,

- траты экономикалы сім (жылына 6 - 7 %).