Жалпы сипаттаы мемлекеттік ызметтерге жмсалатын бюджет шыыстарын алыптастыру

азастан Республикасында мемлекеттік билік рбіреуі оз алдына дербес бірлігі бар занамалык (кілдік), атарушы жне сотты ш бтаа блу арылы іске асырылады. Мемлекеттік билік органдары мен басару дегейлері арасындаы укілдік шектеуі азастан Республикасыны Конституциясы мен мемлекеттік басару жніндегі занамалы жне нормативтік актілермен реттеледі.

Мемлекеттік билік пен басару органдарын стауа байланысты шыгындарды аржыландыру жыл сайын мемлекеттік бюджет шыыстарыны рамында бекітіліп, бюджеттік жіктелуді 01 «Жалпы сипаттаы мемлекеттік ызметтер» атты функционалды топ бойынша есептеледі. Республикалы бюджетте осы функционалды топ бойынша Президентті, Парламентті, Конституциялы Кеесті, Адам ыы жніндегі лтты комиссияны, Орталы сайлау комиссияны жне баса да жалпы сипаттаы мемлекеттік ызмет корсетушілерді іс-рекетін амтамасыз ету шін бюджет шыындары аржыландырылады.

Тмен тран бюджеттерді осы функционалды топ бойынша бюджет ралдарыны шыыстар баыттары жалпы трде келесілер:

• жергілікті кілдік жне атарушы оргадарыны ызметтерін аржыландыру;

• айматарды леуметті-экономикалы дамуын орташа мерзімді жоспарлауын аржыландыру;

• айматар дегейлері бойынша бюджеттік жоспарлауды аржыландыру;

• жергілікті бюджеттерді атаруды йымдастыруын аржыландыру;

• коммуналды меншікті басаруды аржыландыру.
Бюджеттік аша ралдарын жмсау бекітілген бюджеттік бадарламалар бойынша міндетгемелер мен тлемдерді аржыландыру жоспарлары негізінде іске асырылады. аржыландыру жоспарлары - ол бюджет шыыстарынын экономикалы жіктелу бойынша мемлекеттік мекемелерімен алынан міндеттемелері мен осылар арьілы тлемдер жасаудыц ай сайыны кестесін анытайтын кжаттар. аржыландыру жоспарлары бюджеттік бадарламалар кімшілігімен рылады жне бекітіледі, ал оларды ру негізі болып жылды аржыландыру жоспары, бадарламалар паспорты мен біріккен бюджеттік жіктелу есептеледі.

Фундаменталды ылыми-зерттеу мен сырты саясатты іс-рекетке арналан бюджет шыыстарын алыптастыру

Жалпы адамды рлеуде айрыша маызы бар ылымны іс-рекетін амтамасыз ету мен тере жне олданбалы ылыми зерттеуді дамуы шін республикада негізінде ыты, экономикалы жне леуметтік шарттар жасалан. леуметті-экономикалы саясатты рамдык блігі болып табылатын мемлекеттік ылыми-техникалык саясат, коамны мтаждыы мен лемдік ылымны даму дегейі, мемлекеттік бюджеттен ылыми зерттеуді каржыландыру мен тере жне олданбалы зерттеуге мемлекеттік жрдем жасауды экономикалык механизмін круын негізге ала отырып, ылым мен техииканы басымды баыттарын тадау мен ынталандыру жолдарымен іске асырылады.

ылым, техника жне технологияны дамуына мемлекет, кптеген аржылаыдыру кздері мен оларды максатты баыт-тарын арастыра отырып, каржылы кмекті амтамасыз етеді. Мемлекеттік бюджет ралдары арылы е алдымен масатты ылыми-техникалы бадарламаларда крастырылан тере ылыми-зерттеулер мен жобалар аржыландырылады. Бюджет шыыстарында ылыми зерттеулерді аржыландыруа карас-тырылан ралдарды блу туелсіз сараптама негізінде ткізілетін конкурсты іріктеу арылы іске асырылады.

Іргелі ылыми-зерттеуді аржыландыру - ол терен жне олданбалы зерттеулерді іске асырушы завщы жне жеке тлалара, мемлекеттік сыйлы пен шкіртаы толеуге берілетін іргелі трансфертгерді йарады. Туекелді жне талапты ылыми-зерітеулер ылым оры арылы аржыландырылады.

ылыни-зерттеулерге арналан шыындар клемі жне оларды аржылаыдыру кздері рбір ылыми-зертгеулік мекемелер бойынша аныталады жне каржыландыру жоспарларында есептеледі. Егерде бюджет ралдары аржыландыру жоспарына сйкес ылыми мекемені брін стауа блінсе, онда мндай бюджеттік аржыландыруды институционалды діс деп айтылады. Бюджеттен аржыландырылатын ылыми-зерттеулік мекемелерді шыындар рамына жалпы мліметтер, арамаындаы йымдарды тізімі, басару аппаратты стауа арналан шыындар есебі, кызметкерлер саныны есебі, шыыстардыц баптар бойынша есебі, таырыптар мен жмыс трлері бойынша шыындарды блу жніндегі мліметтер кіреді.

ылыми-зерттеулерді грант немесе тапсырыс арылы жргізуде, тапсырыс беруші мея атарушы арасындаы аракатынастары талаптара сйкес рылан ылыми-зерттеу немесе тжірибелі растырушылы жмыстар орындау жиіндегі келісім шартпен хаттанады. Егерде бюджет ралдары жеке бір таырып немесе белгілі бір жобаны орындауа белінетін болса, онда ылыми-зерттеулерді мндай бюджеттік аржыландыруын багдарламалы-максатты діс деп айтады. ылымды осы діс арылы каржыландыру - оны ала арай дамыту деп есептеледі, себебі бл арада наты ылыми нтижеге жететін абілеті бар жым жинауа, е ккейкесті таырыпты бліп шыаруа жне оны толыымен аржыландыруа болады.

Республикалы бюджет шыыстарыны функционалды жіктелуі 04 «Іргелі ыными-зерттеулер» атты кіші функция арастырылан, мида кімгер болып Білім жне ылым минис-трлігі саналады. Шыыстарды жоспарлау жне аражаттандыру «Іргелі жне колданбалы ылыми-зерттеу» атты бюджеттік бадарлама бойынша іске асырылады.

Бюджет шыыстары рамында елді саясатты масаттары мен сырты саясаттык іс-рекетін амтамасыз ету шін шыындар, халыаралы йымдар мен баса да халыаралык органдарда атысу шін шыындар, р трлі халыаралы органдар-да ел кілдерін стау шін шыындар карастырылан. Сонымен бірге, мемлекет тарапынан оамды тортіп аумаындаы елді саясатты масаттарын камтамасыз ету шін шыындар, Сырты істер министрлігіні аппаратын, елшіліктер, дипломатиялы миссияларды стау мен баса да шаралара арналан шыындар аражаттандырылады. Осы масаттара арналан шыыстарды жоспарлау негізіне жоспарлы жылда белгіленген згерістер мен шыыстарды айта крылымдау бойынша шараларды есептей отырып, откен жылы бюджетті атаруыны нтижелері алынады.

Жалпы синаттаы мемлекеттік ызметтерді бюджеттен аражаттандыру жэне оларды пайдалауын баылау

Жалпы сипаттаы мемлекеттік ызметтерге арналан шыыстар рылымынын келесідей з масаты бар:

• мемлекетті наты мтаждытарыны негізінде, укілдік шектеуі зады трде бекітілген баскаруды республикалы органдарын аражаттандыру;

• мемлекеттік ызметті бірыай жйесі бойынша мемлекеттік ызметкерлерді стау шін шыындарды алыптасу жалпы принциптерін жасау жне енгізу;

• осы масаттар шін блінген бюджет ралдарын пайдалануыны мемлекеттік аржы баылау жйесін жетілдіру;

• басаруды мемлекеттік органдар крылымын жетілдіру.
Жалпы сипаттаы мемлекеттік ызметтер шыыстарына арналан бюджет кралдарыме каражаттандыру мен оларды пайдалану шін траты ішкі жне сырткы баылау жргізіледі. Ішкі баылауды аржы министрлігіні аржылы баылау атты Комитеті жне оны жергілікті органдары мен ауматар бойынша окілетті органдар іске асырады. Сырты баылауды Есеп комитеті мен маслихаттарды ревизиялы комиссиялары атарады. Бл баылаушы органдар бюджет кралдарыны масатты пайдалануын тексереді, олара талдау жасап негізінде жалпы сипаттаы мемлекеттік ызметгерге арналан шыыстарды азайту мен кайта рылымдау жнінде сыныстар енгізеді.