Таырып: аза тілі сабаыны трлері

аза тілінен тілетін сабатар мазмнына арай мынадай тілдік материалдар негізінде іске асырылады: фонетика, лексика, морфология, орфография, орфоэпия, синтаксис, пунктуация бойынша тілетін сабатар жне тіл старту бойынша тілетін саба болып жіктеледі. Жалпы осыны негізінде аза тілі сабаын мазмны мен масатына байланысты мынадай екі трге блуге болады: 1) Дстрлі сабатар 2) Дстрлі емес сабатар

Дстрлі саба.Дстрлі саба дегеніміз – методикасы брыннан алыптасан саба трі. дістемеде бл саба азірде алыпты саба деп те аталып жр. Дстрлі сабаты азірде олданылып жрген мынадай трлері бар:

1) Жаа материалды мегеру сабаы. Бан кнделікті теориялы білім беретін сабатар жатады. Жаа материалды мегеру сабаында оушыларды алдына мселе ойылады.

2) Оушы білімін бекіту, жйелеу сабаы. Мны жинатау деп те атап жр. Мнда теориялы ерекшеліктер тілген со, бекіту масаты орындалатын бекіту сабатары жргізіледі.

3) Оушы білімін тексеру жне баалау сабатары. Мны дістемеде кбіне білімді сынау сабатары деп те атайды. Бан ауызша жне жазбаша емтихандардан баса оушыларды білімін тексеретін ауызша жне жазбаша жмыстары жатады. Бл сабатарда оушылар аза тіліндегі білімін ауызша (сра-жауап, мтінмен жмыс, гіме рау, баяндау т.б.) немесе жазбаша диктант жаздыру, мазмндама, шыарма, тексеру ткізіледі.

4) орытындылау сабаы. Малімні жасы даярлыымен крделі тарауларды орытындылау масатында жргізіледі.

5) Аралас саба. Ол белгілі жйемен рылан жне осыан байланысты рылан трлі мселелерді амтитын саба. Сабаты бл трінде ауызша жне жазбаша трде жргізілетін тіл дамыту жмысы басты орын алады.

Дстрлі емес саба.Дстрлі емес саба дегеніміз – методикасы брын алыптасан саба лгілерінен баса жаа лгідегі сабатар. Бл саба р малімні зіндік ерекшелігіне, жалпы фантазиясына байланысты рылатындытан, оны шегі болмайды. дістемеде азірде алыптасан мынадай саба трлері олданылып жр: дуэт-саба, ойын саба, КВН-саба, жарыс саба т.б.

1) Жаашылдар сабаы. Бан азірдегі жаашыл малімдерді сабаы жатады. Жаашыл педагогтар – оу-трбие жмыс процесінде ешкімге самайтын зіндік жмыс ерекшелігі арылы лкен нтижелерге жетіп жрген малімдер. Жаашыл малімдер оу процесінде педагогика ылымындаы барлы дістер беріліп, оу процесінде ралып жне оны творчестволы ала дамытан жаашылдар. Бан мысала азірде жыл сайын ткізілетін «Жыл малімі» сайысыны сабатарын жатызуа болады.

2) Панорамалы сабатар. Жалпы бріне белгілі сабаты тоыз сатысы бар. Осы сабаты рбір стін ерекше ткізу малімге лкен сын. Сондытан да сабаты тоыз сатысын те жоары дрежеде ткізу ммкін емес. Малім осы сттерді кейбіреуін ерекше ткізе алады. Сондытан да сабаты тоыз стіні біреуін ерекше алып, жоары дегейде ткізетін саба трін понарамалы саба дейміз.

3) Дуэт саба. детте орта мектептерде бір пннен бірнеше малім саба береді. райсыны зіндік ерекшелігі болады. Сондытан балаларды тсінгеніне серлі болу шін кейде бір пннен екі малім бірін-бірі толытырып саба жргізеді.

4) Талас саба. Бл саба оушыларды сабаа, таырыпа деген ызыушылыын арттыру шін ткізіледі. Мны кейде жарыс саба деп те атаймыз.

5) Десант саба. Оу-дістемелік бірлестікті йарымымен малім кез келген мектепті белгілікті бір сыныбымен саба жргізеді.

6) Жина саба. Масаты – бірнеше пнні малімдер бірігіп бір саба жргізеді. Тжірибеде азірде аза тілі, шет тілі, орыс тілі пндеріні малімдері бірігіп жргізген сабатар кеінен кездеседі. Бір сабата бес пн маліміне дейін бірігіп саба ткізуі ммкін. Бл оушыларды білімдеріні жан-жаты толыуына кп септігін тигізеді.

аза тілінен тілетін сабатарды жіктеу. Сабаты білім мен дады беру ерекшелігіне арай, оларды мынадай лшемдер бойынша жіктейміз:

а) Сабата оушылара аза тілінен теориялы білім негіздері мегертіледі. Оан тілетін таырыпты термині, тілдік материалды зіндік белгілері, жасалу жолдары, анытамалары мен ережелері кіреді.

б) Оушылара аза тілінен іс жзінде дады алыптастырылады, берілетін білім клеміне лайыты дады трлері жаттытырылады. аза тілінен тілетін сабатарды тмендегіше жіктейміз: а) теориялы білім мегерту сабатары б) практикалы дады алыптастыру сабатары.

1) Теориялы білім мегерту сабатары.Теориялы

сабатарда оушылара аза тілінен теориялы білім негіздері

мегертіледі. Бан мына саба трлері жатады: жаа саба, біріккен саба жне лекция-саба. Жаа саба жаа білім беру шін, біріккен саба ткен мен жааны штастыру масатында ткізіледі. Ал лекция саба теориялы материалдарды ауызша мазмндап жеткізу масатында іске асырылады.

1. Жаа саба.аза тілінен тілетін жаа саба жйесі – саба процесіні ішіндегі е крделісі. Жаа сабата оушылара жаа теориялы білім береді, мны жаа саба деп атайды. Оушылара жаа таырапты зіндік ерекшеліктерін танытуда бл сабаа ойылатын зіндік талаптарын ескерген жн. Жаа материалды тсіндіруде негізгі объектіні мынадай асиеттері жете танылады: таырыпты аты айындалады; таырыпты клемі мен тілу жйесі срыпталады; материалды зіндік белгілері бір-бірімен салыстырады; материалды зіндік белгілері бір-бірімен салыстырылып, тиісті тжырымдамалар мен ережелер айтылады жне таырыпа лайыты дадылар жргізіледі. Оушылара жаа білімді мегертуде сабаты зіндік рылымы да ерекше ызмет атарады. Жаа сабаты рылымы мынадай: 1) ткенді еске тсіру. 2) Жаа материалды тсіндіру. 3) Анытама мен ереже шыару. 4) Дадыландыру жмыстарын жргізу. 5) й тапсырмасын беру.

2. Біріккен саба.Біріккен сабата оушылара теориялы млімет берілуімен атар, ткен материалдар еске тсіріледі, яни оушылара берілетін жаа біліммен бірге ткен таырып та айталанып отырады. Сабата жаа білім беру элементі мен ткен сабаты бекіту элементі боландытан, мны біріккен саба деп атайды.Біріккен сабата жаа материала да байланысты жаттыу жмыстары жргізіледі, осылар арылы айталап пысытайды. Жаттыуды біріккен сабапен жргізуде мынадай талап ескеріледі: 1) материалды клемін анытаан жн; 2) ткен материалды ауырлы дрежесін ескеріп отыран мал; 3) жаа жне ткен материала сай дады трлері іріктеп алынуы тиіс.

3. Лекция саба. Лекция – грек сзі, маынасы оу дегенді білдіреді. Бл – оытуды бір трі. Лекция малімні белгілі бір таырыпты ауызша мазмндап тсіндіруі, оушы алдында баяндама жасауы, арнайы таырыпа хабарлама беруі дегенді білдіреді. Сондытан тілдік теориялы материалдарды ауызша мазмндап жеткізу масатын кздейтін жмыс трін лекция-саба деп атайды. Оан ойылатын мынадай талаптарды ескеру ажет: рбір сыныпа арналан аза тілі бадарламасынан лекция-саба таырыптары дрыс іріктеліп алынуы ажет, тілдік фактілерді зіндік белгілері мен жасалу жолдары, анытамалары мен ерекшеліктеріне сай болуы тиіс, тілдік материалдарды тсіндіруде, баяндауда логикалы бірізділік жйесі саталуы керек. Лекция-саба клеміне, ткізілу масатына арай тмендегі топтара блінеді: а) тсіндіру лекциясы ) баяндау лекциясы б) шолу лекциясы.