Эксперименттік блім
Зерттеуді ткізу шін конус тріздес колбаа 50мл 96% -тік этил спиртін яды. Колбаны зын ттік салынан тыынмен жабады, ол ауа салындатышы болады. Спиртті жабы электропликада айнатады. айнату кезінде спирт рамындаы еріген кмірышыл газы шыарылады. айнаан спиртке 50мл зерттелетін отын (V) йылады. Алынан оспаны ауа салындатышымен 5 минут, органикалы ышылдар блінгенше, айнатады. Ерітіндіні колбаны шайау арылы араластырып тру керек. Ысты оспаа 5-6 тамшы фенолфталеинні 1%-тік ерітіндісін осады. ышылды ортада фенолфталеин тссіз, нейтралды ортада лсіз клгін (розовый), ал сілтілі ортада малина тстес болады.
Ысты оспаны кйдіргіш калийді 0,05Н спиртті ерітіндісімен титрлейді. Спиртті ерітіндіні бюреткадан тамшылатып, колба ішіндегі оспаны араластыра отырып яды. Тирлеуді жойылмайтын клгін тс пайда боланша жргізеді. Клгін тс отын рамындаы барлы ышылдарды сілтімен нейтралдананын крсетеді. Титрлеуге жмсалан КОН млшерін (n) бюретка бойымен 0,02 мл длдікпен белгілейді.
ышыл млшері келесі формуламен есептеледі:
К=(n·T·100)/V, мг/100мл
мндаы n – титрлеуге жмсалан КОН ерітіндісіні млшері; T–титр, КОН ерітіндісініі концентрациясы (1мл ерітіндіде анша мг КОН бар екенін крсетеді); V – зерттелетін отын клемі, мл.
Отындаы минералды (суда ерігіш) ышылдар мен сілтілерді анытау
Минералды (суда ерігіш) ышылдар мен сілтілер металдарды кшті коррозиясын шаырады. Оларды млшерін анытамайды, оларды бар екендігін тексереді. Егер ондай осылыстар бар болса, отын жарамсыз болады.
Приборлар мен реактивтер: блгіш воронка, дистилденген су, зерттелетін отын, штатив, пробиркалар, метилоранж, фенолфталеин.
Зерттеуді ткізу. Отынны нейтралдыын тексеру шін сыйымдылыы 250-300 мл блгіш воронкаа бірдей клемде ысты дистилденген су мен зерттелетін отын йылады (шамамен 25-30 мл.). Дистилденген су мнай німін ерітпейді де, минералды (суда ерігіш) ышылдар мен сілтілерді жасы ерітеді. Блгіш воронка ішіндегі оспаны мият 5 минут араластырады, лсін-лсін тыынын ашып газ тріздес німдерін шыарып тру керек. Блгіш воронканы штативке бекітіп су абатына блінуге ммкіндік береді. Су абаты, тыыздыы ауыр боландытан, тменгі блігіне тнады. Су абатыны бір блігін, шамамен 5-7 мл млшерде, таза ра екі пробиркаа йып алады.
Бірінші пробиркаа 3 тамшы метилоранж-индикатор осады. Егер ышыл бар болса, су абаты клгін (розовый) тске боялады.
| ышыл ортада | Сілтілі ортада | Нейтралды ортада |
| Клгін (розовый) | ызылт сары (оранжевый) | Сары |
Екінші пробиркаа 3 тамшы фенолфталеин тамызады. Егер ерітінді клгін тске боялса, ерітінді рамында сілті боланы.
рамында минералды (суда ерігіш) ышылдар мен сілтілер табылан мнай німдері пайдалануа жарамсыз.
Лабораториялы жмыс № 4 орындалуы туралы есеп формасы:
1. Жмыс масаты
- Теория элементтері
- Практикалы блім
- орытынды
- олданылан дебиет
Жмысты орындаан: Жмысты абылдаан:
................................................ ...................................................
топ, студент олы оытушы олы
орындаан кні абылдаан кні
Глоссарий
Майды ышылды саны
Мнай німдеріні ышылды саны
Мнай німдеріні ышылдылыы
Отынны ышылдылыы
Баылау сратары
1. Отындар рамында андай осылыстар кездесуі ммкін?
2. Органикалы ышылдар мен сілтілерді отын сапасына сері андай?
3. Отынны ышылды санын алай анытайды?
4. Фенолфталеин ышылды ортада андай тске боялады?
5. Фенолфталеин осанда отын тсі алай згереді?
6. ышыл санын алай есептейді?
Сынылатын дебиет.
1. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. Ч. 1. М.: Химия, 1972 – 360с.
2. Омаралиев. Т.О. Мнай жне газды деу технологиясы. І блім. Алматы:
ылым, 2000ж.
3. Туманян П.В. Физические методы переработки нефтяного сырья.
Методические указания. Московский институт нефтехимической и
газовой промышленности им. И. М. Губкина. М-1984.
4. Практикум по технологии переработки нефти. Под ред. Е.В.Смидович и И.П.Лукашевич. М.:Химия,1972.
5. Лабораторные работы по топливу и смазочным маслам. Итинская М. И. – М: Сельхозиздат.
6. ГОСТ. Нефть и нефтепродукты. Часть 1- Газы горючие, топлива и растворители.
7. Сарданаливили Е.Г., Львова А.И. Примеры и задачи по технологии переработки нефти и газа. М.: Химия – 1980.
Лабораториялы жмыс № 5 Бренкен дісімен отындарды лап ету жне ттану температраларын анытау
Саба масаты: Отындар мен майларды ттану сипаттамаларын анытау тсілдерімен таныстыру
Приборлар мен реактивтер: ішкі тигель, сырты тигель, топыраы бар монша, термометр, плитка, штатив, тигельге арналан саина, термометрге арналан ысаш, мнай німдері лгілері, шырпы, ттандырыш.
Жмысты орындау тртібі мен мазмны:
1. Жмыс масаты
- Теориялы блім
- Жмысты жргізу тртібі
- Жмыс нтижесі
- сынылатын дебиет
Теориялы блім
Мнай німдеріні ттаныштыы ттану, лап ету жне здігінен ттану температураларымен бааланады. Бл крсеткіштер мнай німдеріні ртке ауіптілігін сипаттайды жне оларды жарылуыны тменгі жне жоары шектерімен тікелей байланысты. Демек, ттану мнай німі буларыны белгілі бір концентрацияларында ауамен жаныш оспа тзгенде пайда болады.
Лап ету температурасы деп белгілі жадайларда ыздырылан мнай німі оршаан ауамен жалын жаындатан кезде лап ететін оспа булары жеткілікті млшерде тзілетін температура айтылады.
Лап ету температурасы бойынша мнайларда немесе мнай німдерінде жеіл буланатын кмірсутектерді бар екендігін айтуа болады. азіргі уаытта лап ету температурасы майлайтын майларды, дизельдік отындарды, тракторлы керосиндерді жне еріткіш бензиндерді нормаланатын крсеткіші болып табылады. Жоары температураларда жмыс істейтін майлар шін нормаланатын лап ету температурасы 300-3100С, кейбір трансмиссиялы жне индустриалды майлар шін бл крсеткіш 95-1350С.
Ттану температурасы деп белгілі жадайларда оршаан ауамен ашы жалын жаындатан кезде ттанып, 5 сек. кем емес уаыт бойы жанатын булар млшері блінетін минималды температура айтылады.
Мнай німдеріні ттануына атмосфералы ысым мен ауа ылалдылыы сер етеді. Нерлым атмосфералы ысым жоары болса, сорлым ттану температурасы тмен болады. ысымны рбір 133,3Па згеруі ттану температурасыны 0,33-0,0360С згеруін туызатыны аныталды.
Барометрлік ысыма енгізілетін тзету келесі формуламен аныталады:
Т= 0,0345(101325-Р)
мндаы Р – наты барометрлік ысым, Па.
Лап ету температурасын анытау кезіндегі барометрлік ысыма тзетулер кестеде берілген:
| Барометрлік ысым, мм сын.ба. | Лап ету температурасына тзету,0С |
| 630 – 658 | +4 |
| 659 – 687 | +3 |
| 688 – 716 | +2 |
| 717 – 745 | +1 |
| 745 – 775 | |
| 775 – 803 | -1 |
Лап ету температурасы анытау тсіліне байланысты згереді. Лап ету температурасын анытауа ашы жне жабы типті приборлар олданылады. Олар зара мнай німіні булану жадайларымен ерекшеленеді.
Ашы тигельде Бренкен дісімен лап ету жне ттану температураларын анытау шін лап ету жне ттану температуралары 20-дан 3600С аралыында болатын мнай німдері алынады.
Эксперименттік блім
Анытауа арналан аппарат зерттелетін мнай німімен толтырылатын ішкі тигельден, сырты тигельден, термометрге арналан ысышы жне тигельге арналан саинасы бар штативтен, температураны анытайтын термометрлерден трады.
Таза ішкі тигельді ішінде ыздырылан топыраы бар сырты тигельге орналастырылады. Топыра ішкі тигельді шетінен 12 мм тмен толтырылады. Ішкі тигель тбі мен сырты тигель арасында 5-8 мм алындыта топыра абаты болу керек.
Зерттелетін мнай німін ішкі тигельге, сйыты дегейі тигель шетінен 12-18 мм болатындай етіп яды. Тигельдерді штатив саиналарына орнатады. Мнай німі йылан ішкі тигельге термометрді сынап шаригі тигель ортасында болатындай етіп орналастырады. Сынап шаригі тигель тбі мен мнай німі дегейіне бірдей ашытыта болу керек.
Аппаратты сырты тигелін газ жалынымен мнай німі минутына 100С жылдамдыпен ыздырылады. Анытау температурасына шамамен 400С аланда ыздыру жылдамдыын минутына 40С-ге дейін тмендетеді. ажетті температураа 100С аланда мнай німі бетіне параллель етіп ттандырыш жалынымен тигель шетінен 10-14 мм ашытыта жргізеді. Жалын зындыы 3 – 4 мм болу керек. Мндай зерттеуді температура рбір екі градуса ктерілген сайын жргізеді.
Лап ету температурасы ретінде мнай бетіні бір блігінде алашы кк жалынны пайда болу температурасын абылдайды. Лап ету температурасын анытап боланнан кейін мнай німіні ттану температурасын анытайды. Ол шін сырты тигельді мнай німі минутына 40С жылдамдыпен ызатындай жылдамдыпен ыздырады.
Ттану температурасына зерттелетін мнай німіне жалын жаындатанда мнай німі ттанып, 5 секундтан кп уаыт жанатындай температураны жатызады. Параллель ткізілген екі анытау арасындаы айырмашылы 600С-ден жоары болмау керек.
Лабораториялы жмыс № 5 орындалуы туралы есеп формасы:
1. Жмыс масаты
- Теория элементтері
- Практикалы блім
- орытынды
- олданылан дебиет
Жмысты орындаан: Жмысты абылдаан:
................................................ ...................................................
топ, студент олы оытушы олы
орындаан кні абылдаан кні
Глоссарий
Ашы тигель
Жабы тигель
Лап ету
Майды лап ету температурасы
Мнай німдеріні ттану (жану) температурасы
Мнай отыныны лап ету температурасы
Ттану
Баылау сратары.
1. Мнай німдеріні ттаныштыы алай бааланады?
2. Мнай німіні лап ету температурасы нені сипаттайды?
3. Лап ету жне ттану температураларын алай анытайды?
4. Ттаныштыа атмосфералы ысым мен ылалдылы алай сер етеді?
Сынылатын дебиет.
1. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа. Ч. 1. М.: Химия, 1972 – 360с.
2. Омаралиев. Т.О. Мнай жне газды деу технологиясы. І блім. Алматы: ылым, 2000ж.
3. Туманян П.В. Физические методы переработки нефтяного сырья. Методические указания. Московский институт нефтехимической и газовой промышленности им. И. М. Губкина. М-1984.
4. Практикум по технологии переработки нефти. Под ред. Е.В.Смидович и И.П.Лукашевич. М.:Химия,1972.
5. Лабораторные работы по топливу и смазочным маслам. Итинская М. И. – М: Сельхозиздат.
6. ГОСТ. Нефть и нефтепродукты. Часть 1- Газы горючие, топлива и растворители.
7. Сарданаливили Е.Г., Львова А.И. Примеры и задачи по технологии переработки нефти и газа. М.: Химия – 1980.