Сурет. Шыраты ттандыру жйесі жмысыны слбасы

араанда байытылан оспа берілетін арсы камераа кшіреді.

Байытылан оспа ттананда ттандыру арсы камерасында ысым шыл седі жне жалын шыраы 6 арнайы тесік (сопло) 1 арылы негізгі камераа 5 тіп, жмысшы оспа лкен жалын шебін жасап жанады. арсы камераны толтыру цилиндрді жмыс оспасымен толтырумен бір мезгілде жргізіледі. арсы камера мен цилиндрді толтыру процесі енгізу тактісінде жасалатын ауа сирету есебінен жреді.

Шыраты жау жйесі арсы камера мен соплолы тесікті отайлы рылымды лшемдерінде, тек кедей оспаны тез жне траты жау ралы ана емес, сонымен атар карбюраторлы озалтыштарда жеіл отынны детонациялы жануын болдырмауды уатты ралы болып табылады.

Соплолы тесікті диаметрін олайлы тадап поршеньдік озалтыштарда, сіресе дизельдердегі маызды проблема, озалтыш жмысыны «аттылыын» реттеуге болады.

Шыраты ттату бензинді озалтыштара араанда газ озалтыштарында олайлыра жадай жасайды. Бензинді озалтыштарда екі карбюратор жне электр шамыны орнын згерту керек. Шыраты ттандырылатын газ озалтыштарында арсы камера клемі маызды кішірейеді жне де жмыс процесін реттеу арапайымданады. Газ озалтышыны арсы камерасына газ шамамен асын ысыммен беріледі, ал жмысшы цилиндрге газ-ауа оспасы беріледі.

Шыраты ттанатын газ озалтыштарын тжірибе жзінде К.И.Генкин мен К.А.Морозов зерттеп, оларда жмыс процесі, бірінші кезекте ттандыруды ілгерілету брышын згерту жолымен, жасы реттелетіні анытады.

Шыраты ттандыруды газ озалтыштарында олдануды кейбір принциптік ерекшеліктеріні маызы зор. Егер бензин-ауа оспасыны кедейлену шегін шыраты ттандыруда а дейін жылжытуа болатын болса, онда газ-ауа (табии газ) оспасыны кедейлену шегі шыраты ттатуда дейін кеейеді. Біра озалтышты уатын иінді білікті айналым санын згертпей жаныш газды беруді азайту жолымен бос жріске дейін тмендеткенде шыраты жау дизельдегі сйы отынны здігінен ттануынан тиімді емес. Тжірибелер крсеткендей ауа асындыы коэффициенті кезінде те кедей оспаны баяу жне толы жанбауы себебінен индикаторлы п..к. шыл тмендейді.

Шыраты ттанатын газ-дизельді жмысыны жоары крсеткіштері сйкес келеді.

Сынатар нтижесі жаын уаытта шыраты ттанатын газ озалтыштары ндірісте ке тарайды деп болжауа ммкіндік береді.

- газ баллонды ондырлыы озалтыштар (электр шыннан ттанаты газ баллонды озалтыштар) – сйытылан жне сыылан газдарда жмыс істейтін озалтыштарды оректендіру жйесіне келесі рылымдар мен аппараттар кіреді: баллондар арматурасымен, механикалы осылымдардан тазартатын сзгілер, газды ысымын баылайтын манометрлер (сыымдалан газбен жмыс істегенде манометрлерді бдан баса баллондаы газды шамасын крсетуші ретінде пайданалады), тыындаушы рылымдар, тменеткіштер, газды жылытуа арналан рылым, аралыстырыш жне газттіктері.

Сыымдалан газа арналан баллондар, арматура, газттіктері жне тмендеткіштер жмыс ысымына, ал сытылан газа арналан газбаллонды ондыры жабдытары – е жоары ысыма есептелген.

Газмотор сыымдаышы орта рама мен иінді білікті бір агрегата біріккен іштен жану озалтышы мен поршеньді сыымдаышты осындысы болып табылады.

Газмотор сыымдаышыны кштік блігі жмыс процесі екі тактілі немесе трт тактілі принцип бойынша іске асырылатын цилиндрлері V-трізді немесе бір атарлы – тік орналасан озалтыш болып жасалады.

Сыымдаыш блігі бір-бірімен газды бір сатылы немесе кп сатылы сыымдауа арналан ос рікетті екі, ш, трт жне одан да кп горизонталь орналасан цилиндрлерден трады. ондырыда німділігін жне п..к. арттыру масатында газдарды аралы суыту арастырылады.

уаты 300 а.к. (220 кВт) 8ГК-3 газмотор сыымдаышы V-трізді трт тактілі сегіз цилиндрлі газ озалтышы мен крейцкопф типтегі ос рекетті цилиндрлері горизонталь орналасан сыымдаыштан трады. Заводтардан бір-бірінен сыымдау сатысы саны мен цилиндрлер саны жне диаметрлері арылы ерекшеленетін 8ГК агрегатыны жеті трі шыарылады.

уаты 1000 а.к. (740 кВт) 10ГК агрегаты (12.3-сурет) V-трізді екі тактілі он цилиндрлі газ озалтышынан жне ос рекетті горизонталь поршеньді сыымдаыштан трады. Кейінгі кезде завод згертілген газтурбинді рленетін агрегат 10ГКН шыарады жне МК-20 агрегатыны тжірибелік лгілерін игерді.

МК-20 газмоторыны техникалы сипаттамасы

озалтыш контурлы рленетін екі тактулі V-трізді

Кштік цилиндр диаметрі, мм 360

Поршеньні жрісі, мм 360

Кштік цилиндрлер саны 10

Иінді білікті айналу жиілігі, айн/мин 300

Орташа тиімді ысым 7,4 МПа 0,74

Жылуды зіндік шыыны (кп емес): ккал/(а.к.* са) 1800 МДж/(кВт*са) 10

Поршеньні орташа жылдамдыы, м/с 3,8

Габариттік лшемдері, мм

зындыы 6700 ені 5100 биіктігі 3650

1 а.т. келетін зіндік массасы, кг 32

1 кВт келетін зіндік массасы, кг 44

МК-20 трленген нсалары уаты 900 а.к. (600 кВт жаын) бес тік орналасан кштік цилиндрлі жне уаты 1500 а.к. (1100 кВт жаын) 10 кштік цилиндрлі орташа тиімді ысымы (0,65 МПа жаын) газмотосыымдаыштар.

Базалы модель МК-20 рі арай дамытанда уатын 2000 а.к. (1470 кВт) дейін сіру арастырылуда.

Газды сыымдау дрежесіні ке диапазонын амтамасыз ету шін ГМС зара алмастырылатын алыпты атардаы сыымдау цилиндрлері бар. Сыымдаыш цилиндрлерді былай тадайды, газмотор озалтышыны толы номинальды уатын пайдалану шін агрегатты сыымдаыш блігіні жеткізу реттегіштерін 50 немесе 100% ашады.

Газмотосыымдаышты бір сатылы трінде ысымды жоарлату дрежесі 1,8-2,4 кезінде толы кшсалматы амтамасыз ететін сыымдаыш цилиндрлерді саны ГМС рамасындаы орын санынан бірге кем болуы керек. Сыымдаыш цилиндрлерді кшсалмаы 80% аз боланда агрегат рамасына осымша цилиндр орнатады. Орта айналшаты-блаты механизмі бар екі тактілі газмотор сыымдаышты рылымы 12.3-суретте крсетілген. Сыымдаыш 1 жне рлеуші соры поршеньдері 6 зара кпейцкопфпен топсалы байланысан штокпен 4 атты байланыста. Сыымдаыш блаы 21 иінді білік айналшаымен 9 жаласады. Блаты 21 тменгі басына сауса арылы кштік цилиндрлер блаы 13 осылан. Сыымдаыш 1 жне рлеуші соры поршеньдеріні 6 тіке-айтымды озалысын амтамасыз ететін крейцкопф 5 ондырыны сыымдаышты жаында орналасан. Кштік цилиндрлер поршеньдері 12 тронкалы типтегі.

Крейцкопф 5 поршеньдермен 6 жне 1 сырты шекті нктеге арай озаланда алдымен ауа рлеуші коллектора, рі арай кштік цилиндрлерді рлеуші терезелеріне айдалады. Осымен бір мезгілде цилиндрді алдыы кеістігінде газды сыымдау жне оны коллектора айдау, сондай-а поршеньні астында орналасан цилиндрді арты кеістігіне енгізуші коллектордан газ енуі жргізіледі.

 

12.3-сурет. Газ моторлы сыымдаыш 10ГК:

1- сыымдаыш цилиндріні поршені; 2-сорушы клапан; 3-айдаушы клапан; 4-шток; 5-жылжыма; 6-рлеуші соры поршені; 7-сорушы клапан; 8- айдаушы клапан; 9-иінді білік; 10-кмекші жетек білігі; 11-картер; 12-кштік цилиндрлер поршендері; 13- кштік цилиндрлер блатары; 14-рлеу терезесі; 15-шыару терезесі; 16- газды шыаруа арналан клапандар; 17-ттандыру шамы; 18-шыару сыымдаыш блаы; 22-бла мойынтірегі; 23-тыыздауыш; 24-тыыздауышты тексеруге арналан люк; 25-ауа клапандарын тексеруге арналан алмалы-салмалы апа; 26-рлеу на ауа енгізуге арналан тесік. сорысы

 

Жмысшы оспа электр шынынан ттанады. Электр тоы магнето деп аталатын электр машинасымен жасалады. Магнето и.б. айналу жиілігі 160 айн/мин аз кезде озалтышты от алдыру кезінде кшті шынды жасауа арналан от алдыру деткішімен амтамасыз етілген. Магнетоны ттандыруды ілгерілету брышын 18-20 аралыында олмен реттеумен жасайды. озалтышты кштік цилиндрге от алдыру клапандары арылы келетін ысымы сыылан ауамен от алдырады.

озалтышты от алдырар алдында отынды жауып ояды. И.б. бірінші айналымдарынан кейін жне майлау жйесіне кіретін май ысымы боланда татадаы манометр бойынша газ ысымын баылай отын беру кранын ттамен жайымен ашады.

Цилиндрлерде бірінші ттанулар пайда боланда газ беру ттасын жеткен кйіне тотатады, от алдыру кранын жабады, газ тарату орапшасындаы ауа краны арылы ауаны шыарады жне от алдыру клапандарын жабады.

Егер озалтыш отын краны ашы кезде ттанбаса, жылдам газ кранын жабу керек, ттандыруды шіріп и.б. айта-айта айналдырып, сыылан ауамен цилиндрді рлеу керек. Тек рлеуді бітіріп, аау себептерін дрыстааннан кейін озалтышты екінші айтара от алдыруа кіріседі.

Газмотосыымдаыштарды мотоорын жне тиімділіктерін арттыру жаа шыарылымдарда арастырылады:

- блаты жоары тлкесі шін жоары ысымдарда тозуа тзімділігі жоары арнайы ола «Кароны» олдану;

- агрегатты кштік блігіні поршеньдеріні рылымын згерту;

- те жоары тиімді суытылатын болат ймалардан цилиндрлер апаы дайындау;

- жоары кшсалматарда тозуа тзімді алюминий рамалы орау ішпектерін олдану;

- шатунны тменгі басыны рылымын згерту;

- зіндік кшсалматарды тмендететін поршень саусаыны диаметрін лкейту;

- контурлы жйелі газтурбинді рлеуді пайдалану;

- сыымдаышты жне тыыздаышты саиналарды металл емес материалдардан (пласмассадан) жасау;

- агрегатты сыымдаышты блігінде тіке аынды клапандарды пайдалану.

Бдан баса агрегатты аынды блігіні газы динамикалы сипаттамаларын жоарлату масатында рылымды ізденістер керек (мысалы, клапандарда, келу жне кету шола бырларында гидравликалы шыынды азайту).

Жоары температуралы буландыру суытуы да газмотосыымдаыштарды тиімділігін арттырады.

 

 

7.Іштен жану озалтыштарын мнай жне газ ндірісіндеІштен жану озалтыштары, мнай жне газ ыларын брылауда, мнай ндірістерінде, мнайды деуде, тасымалдауда, мнай жне газ німдерін сатауда сонымен атар мнай жне газ ндіріс салаларында олданылады.Мнай жне газ ыларын брылаудаы негізгі жне кмекші жмыстарды орындау шін жетек ретінде электроозалтыш, газ турбиналы ондыры жне іштен жану озалтыштары олданылады.Айналмалы жне турбиналы тере брылауа арналан ондырыларда В2-300, В2-400, М-601, М620 жне т.б. дизельді озалтыштармен жабдыталан кштік агрегаттар олданылады.Е кп тараан трлері автотракторлы іштен жану озалтыштары, ЯМЗ-236Н, ЯМЗ-238, ЯМЗ-240, СМД-60, Д44, Д75, ГАЗ-66, ЗИЛ-131, ЗИЛ-375 жне стационарлы типтегі 4ч23/30,6ч30/50,8ч23/30 жне дизель-генераторлары кбінесе электрэнергия кзімен амтамасыз ету шін олданылады. Мндай озалтыштарды уаттылытары 10÷1500кВт немесе 15-2000 а.к. аралыында болады. Іштен жану озалтыштарымен трансмиссия аралыын, брылау машиналарынын (шыыр, насос) ілініс немесе шиннопневматикалы муфталар арылы осады, азіргі кездегі ондырыларда гидротрансформаторлар олданылады. Шиннопневматикалы немесе кп дискілі ілініс муфталары – жктелген немесе жктелмеген брылау механизмдері мен машиналарын кш агрегаттарынан ажыратып немесе іске осып тру шін ызмет атарады.ІЖ мнай жне мнай німдерін деуде, тасымалдауда жне сатауда олданылуы.азіргі кездегі магистралды айдаушы станцияларда мнай бырымен мнайды жне мнай німдерін тасымалдау шін ортадан тепкіш жне плунжерлі сорыларды олданады. Оларды жетектері ретінде де электрозалтышты немесе ІЖ дизельді пайдаланады. Мнай базаларында сорыларды, электр генераторларын жне баса жылжымалы жне жылжымайтын машиналар мен механизмдерді іске осу шін де кбіне жылжымайтын жне кліктік типтегі ІЖ олданады. Кейбір заводтарда сумен амсыздандыруды осымша сорысын жетектеуді ІЖ іске асырады. Оларды сондай-а сйы отынны октан санын (ОС) анытауа арналан барлы ондырыларды пайдаланады.

8.ІЖ оспа жасау процестеріСырттан оспа жасайтын озалтыштардаы оспа жасауды арапайым карбюраторды мысала ала отырып тсіндіреміз (4.1а-сурет).

Ауа тмен цилиндрге арай озаланда диффузорды 2 е кішкентай клдене имасында сырттан келетін ауамен салыстыранда сиретілген ысым р_д жасалады. айырмашылыы серінен отын х биіктігіне ктеріле алады. Ол жиклер 3 жасайтын гидравликалы кедергілерді жеіп, сопло тозадатышы 1 арылы диффузора йылады. Бл кезде дроссельдік аланшаны 4 ашылуы згермейді – траты. алыты камерасындаы алытыны 6 жне клапанны 7 кмегімен траты отын дегейі саталады. Отын соплодан шашыратыланнан кейін ауамен араласып, оспа жасайды:

,

мнда, G_a – карбюратор арылы тетін ауа шыыны, кг/с;

G_T – отын шыыны, кг/с;

l₀ – ауаны теориялы ажетті шамасы.

Ал, арапайым карбюраторды сипаттамасын (4.1б-сурет) салу шін ілгерідегі шамаларды р_д туелділігін білу керек. арапайым карбюраторды сипаттамасын кдімгі карбюратордікіне келтіру шін онда осымша ртрлі жйелер мен элементер болуы керек.

Іштен оспа жасайтын озалтыштарда (дизельдерде) оспа жасау тсілдеріне арай бірттас жне блінген жану камералары олданылады. Бірттас жану камералы дизельдерде отын бріккішпен тікелей жану камерасына жеткізіледі жне негізінен шашырату кезінде тозадатылады. Отынды шашырату шамамен 300 кГ/см² (30 40 МПа) ысымда іске асырылады. Отынды тікелей шашырататын дизельді отын жйесіні слбасы 4.2-суретте крсетілген. Бл кезде оспа жасауды клемдік, абыралы, клемдік-абыралы деп бледі.