Нарыты экономикадаы леуметтік саясаты.
Нарыты экономика, рынокты экономика, базарлы экономика – еркін ксіпкерлік, ндіріс рал-жабдыына меншік нысандарыны кптігі, нарыты баа белгілеу, шаруашылы жргізуші субъектілер арасындаы шартты атынастар, мемлекетті шаруашылы ызметке шектеулі трде араласуы аидаттарына негізделген экономика, яни тауарлар мен ызметтерді ндіру, блу, оны бадарламалау жне реттеу саласы нарыта біріктірілетін экономика.
57. азастанда адами капиталды сапалы суі
Бл, е алдымен, білім беру мен денсаулы сатау.
Білім беру жйесін жаырту барысында біз шін келесі іс-шараларды жзеге асыруды маызы зор.
Біріншіден, оыту дерісіне азіргі заманы дістемелер мен технологияларды енгізу.
Бгінде халыаралы стандарттар негізінде Назарбаев Университеті мен Зияткерлік мек-тептер табысты жмыс істеуде.
Ксіптік-техникалы білім беруді озы мекемелеріні желісі дамып келеді.
Оларды тжірибесін бкіл азастанды білім беру жйесіне таратып, барлы білім беру мекемелерін соларды дегейіне тарту ажет.
Екіншіден, педагогтар рамыны сапасын арттыруды маызы зор.
Араулы педагогтік білім беруді лгі-алыптарын, мектептер мен жобалар оытушы-ларыны біліктілігін арттыруа талаптарды кшейту ажет.
р ірде педагогтарды біліктілігін арттыратын интеграцияланан орталытар жмыс істеуі тиіс.
шіншіден, біліктілікті бекітуді туелсіз жйесін ру ажет.
Мемлекет бір мезгілде білім беру ызметтерін крсетуге рі оларды сапасына баа беруге тиіс емес.
Медицина институтын бітірген тлек бірден дрігер болып шыа алмайды. Политехникалы жоо-ны тмамдаан тлек лі де болса инженер емес. Оан зіні маман екенін длелдеуге тура келеді. Бкіл лемдегі тртіп осындай.
кіметке стіміздегі жылы анататы режімде салалы ассоциациялар арауында 1-2 салаларда туелсіз Біліктілікті бекіту орталытарын руды тапсырамын.
Тртіншіден, мемлекет-жеке меншік ріптестігі, ауылды жерлерден жне аз амтамасыз етілген отбасылардан шыан жастарды жол жруі мен мір сруін субсидиялау, жатаханалар желісін дамыту тетіктері арылы білім беруді олжетімділігін кеейту ажет.
Жмыс істейтін жастар шін жмыстан ол збей арнаулы білім алу ммкіндігін амтамасыз ету – маызды мселе.
Бгінде кптеген адамдар ауылдан алаа оныс аударуда. Оларды жмыса орналасуы иын. рбір жасты жмыстан ол збестен маманды пен білім алу ммкіндігі болуы керек. Білім жне ылым министрлігі бл мселені ойластыруы тиіс.
Бесіншіден, оу жастара тек білім беріп ана оймай, сонымен бірге оларды леуметтік бейімделу дерісінде пайдалана білуге де йретуі тиіс.
кіметке мектеп оушыларыны функциялы сауаттылыын дамыту жнінен бесжылды лтты іс-имылдар жоспарын абылдауды тапсырамын.
Алтыншыдан, оыту дерісіні трбиелік рамдасын кшейту ажет.
Олар – патриотизм, мораль мен парасаттылы нормалары, лтаралы келісім мен толеранттылы, тнні де, жанны да дамуы, заа мойынсынушылы.
Бл ндылытар, меншікті андай тріне жататынына арамастан, барлы оу орындарында да сіірілуге тиіс.
Кп лттылы пен кп тілділік осы ндылытарды бірі жне бізді елімізді басты ар-тышылыы болып табылады. аза тілі, бізді Конституциямыза сйкес, мемлекеттік тіл болып табылады. Онымен бірдей мемлекеттік органдарда ресми трде орыс тілі пайдаланылады.
Бл бізді Конституцияны нормасы, оны бзуа ешкімге жол берілмейді.
аза тіліні жоспарлы трде дамуы орыс тіліне нсан келмейтіндей жадайда жзеге асады.
Бізге мемлекетті келешегі, болаша дамуы не шін керек? Ол шін мемлекетті е негізгі сырты саясаты – кршілермен тату болуымыз керек. Онсыз мемлекетті болашаы блыыр болады.
аза тілі, бізді мемлекеттік тіліміз сіп-ркендеп келеді. 2020 жыла арай мемлекеттік тілді мегергендерді атары 95 пайыза дейін жететін болады.
Еліміздегі барлы мектептер мен оу орындарында аза тілінде оыту рдісі жріп жатыр. Осыны бріне депутаттар мен мемлекеттік ызметтегілер з лестерін осулары керек. Мселені осылай шешу ажет.
кіметке барлы білім беру мекемелерінде жастарды осы ндылытарды білуін амта-масыз ету жнінен типтік кешенді жоспар зірлеуді тапсырамын.
Бізде тіпті ондай оулытар, жастармен дл осы мселелер бойынша жмыс жргізетін оытушылар жо.
Бізді жастарымыз шін бл мірлік ажеттілік.
Медициналы ызмет крсетуді олжетімділігі мен сапасын арттыру, саламатты мір салтын ала бастыру адами леуетті дегейін арттыруды келесі бір маызды баыты болып табылады.
Бгінде «Саламатты азастан-2015» мемлекеттік бадарламасы жзеге асырылуда.
Денсаулы сатау жйесі сапалы дамып келеді. Халы денсаулыы крсеткіштеріні жасы серпінділігіне ол жеткізілді.
Бала туу сіп, мір сру затыы лайды.
ан айналу жйесі ауруларынан болатын лім крсеткіші 1,7 есеге тмендеді.
Біз онымен жйелі трде айналысып келеміз. Бгінде жрек-ан тамырлары жйесіне операциялар тек Астанада ана емес, сонымен бірге іс жзінде азастанны барлы облыстарында да жасалады.
Елде озы емдеу-диагностикалы кешендер, медицинаны негізгі баыттары, оны ішінде е жаа баыттар бойынша ондаан орталытар рылды, кліктік медицина дамытылуда. Бізде медициналы пойыздар, автоклік, медициналы авиация пайдаланылады.
Астанадаы Болаша госпиталі азастанды денсаулы сатауды жаыртуды локомотивіне айналма.
Ендігі жерде онкологиядан болатын ауру мен лімді тмендету мселесі бірінші кезекке шыпа.
кіметке екі ай мерзім ішінде азастанда, біз жрекан тамырлары аурулары мселесі бойынша жасаандай, Онкологиялы жрдемді дамыту бадарламасын зірлеуді тапсырамын.
Сол сияты лтты медициналы холдинг арауында Астанада уатты лтты ылыми онкологиялы орталы ру мселесін де арастыру ажет.
кімет стіміздегі жылды 1 шілдесіне дейін азаматтарды з денсаулыы шін ынтыматастыы тетігін енгізуді ескере отырып, денсаулы сатау жйесін дамыту жнінде сыныстар енгізуі тиіс.
Адам науастану оны зіне тиімсіз екенін тсінуі керек. Бізде денсаулы сатау ісі тегін, біра, бгінде зейнетаы орларында жасалып жатандай, болаша – медицинадаы сатандыруда. Адамны зі, оан жмыс беруші жне мемлекет жауапкершілікте болады. Адамны денсаулыы нерлым нашар болса, ол сорлым аз сатандырылады, нерлым жасы болса, сатандыру сомасы да сорлым кп болма. азір адамдар жасы медициналы ызмет крсетілетін емдеу мекемелерін тадайды. Олар бл мселені аны-тап алды, енді одан рі озалу ажет.
кімдерге халыты дене шынытырумен жне спортпен жаппай айналысуы шін спорт-ты инфрарылымдарды олжетімділігін кеейту туралы мселені шешуді тапсырамын.
58.Салы салу.
азіргі заманы салы жйесі бірнеше аиданы олданады:
Жалпылай, яни табыс табатын барлы экономикалы тлаларды дамыту;
Тратылы, яни уаытында салы млшері мен салы тріні тратылыы;
Те кштеу, яни салыты салу барлы салы тлеуші шін бірдей болуы керек;
Міндеттеме, яни салыты мжбрлігі тлеммен тармау, салыты тлеуде жне есептеуде тланы дербестілігі;
леуметтік-ділеттілік,яни салы млшері жне салы жеілдігін ру, бл аз табысты ксіпорына, халыа аяушылы ыпал жасау; Салы трлері.
Тлем жасау, абілетіне байланысты салытар тікелесі жне жанама болып блінеді. Тікелей салытар тлем абілеттігіне тікелей пропорционалды болады. Осыан жататындар:
Азаматтара салынатын табыс салыы жне корпарацияларды (фирмаларды) пайдасына салынатын салы;
Млік салыы осыны ішінде меншікке (жерге, озалмайтын млікке) леуметтік сатандыруа, жалаы орына жне жмысшы кшіне (леуметтік жарнамалар деп аталатындар) салынатын салытар пайданы шетелге аударан шін салынатын салытар;.
Жанама салытар - бл белгілі тауарлар мен ызметтерге салынатын салытар. Жанама салытар бааа стем жасалып алынады ( мысалы акциздар). Блар жарым - жартылай немесе толы тауар ызметтер баасына адарылады.
Жанама салтарды негізгі трлері:
стеме на салынан салы акциздер ( тауар немесе ызметтерді баасына осылатын салытар).
Мрагерлік салы.
Жылжымайтын мліктермен жне нды ааздармен жасалатын келісімдерге салынатын салы жне басалар.
59. Р.салы жйесі ерекшеліктері.
1995 жылды 24 суірінде абылданан Р Президентіні «Салытар жне бюджетке тленетін баса да міндетті тлемдер туралы» за кші бар жарлыы салы жйесіне отайлы згерістер енгізді. Оларды атарына олданылып келген салытар мен салытар мен алымдар саныны 46-дан 11-ге ысартылуы, салы салу принциптеріні дниежзілік тжірибеге сай згертілуі, халыаралы салы салу тртібіні енгізілуі, салытарды нышанына, белгілеріне арай топталуы, сонымен атар бл жатты кптеген задармен тыыз байланыстылыы, салыты кімшілікті жаа ережелеріні енгізілуі салы жйесіндегі баса да тбегейлі згерістер жатады. рине мемлектті нарыты экономикалы атынас талабына сай дамуы жадайында салы жйесіні бір орында, згеріссіз алуы ммкін емес. Алайда ыса уаыт аралыында абылданан шексіз згерістер мен толытыруларды енгізілуі нтижесі оны лі де болса жетілмегендігін крсетеді.Бгінгі кні республикада салы задарыны барлы негізгі кемшіліктері ескерілген, рі жетілдірілген жаа Салы кодексі дайындалып, 2001 жылды 12 маусымында абылданды.Уаыт аымыны серіне, заман талабына сай абылданан Салы кодексінде келесідей мселелерді шешуге басты назар аударылан. Біріншіден , барлы шаруашылы субъектілеріне салытандыруды те жадайын жасау. Екіншіден , кейбір жекелеген категориядаы салы тлеушілерге берілген жеілдіктерді жою арылы салы жктемесін жеілдету. шіншіден , салы задылыы жніндегі барлы ережелер мен нормаларды тікелей ызмет ететін за млшерінде біріктіру. Тртіншіден, салы задылыыны тратылыын амтамасыз ету.рине, салы задылыында згерістер мен толытырулар болашата да жргізіліп отырылады. йткені экономикалы арым-атынастар бір орында трып алмайды, ол жаа даму сатысына кшкен сайын салы задылыыны да сол экономикалы саясата сай згертіліп отыруы керек. Сондытан згерісті енгізілуі де зады. Біра, кодекс бойынша енді жаадан енгізілген згерістер жылына бір рет енгізілуі тиіс. Енгізілген згерістер келесі жаа жылды басынан бастап кшіне енеді. Бл ереже біржаынан салы тлеушілерге жаа енгізулерге алдын ала дайындалып, операциялар мен аржы шешімдерін жоспарлауа ммкіндік берсе, екінші жаынан салы ызметкерлеріні жмысын жеделдетуге жне жеілдетуге кп серін тигізеді.Салы кодексі 2002 жылды 1 атарынан бастап кшіне енді. Ол салы салуды ойластырылан ыты негізін руды тпкілікті міндетін шешуге баытталан.