Ф.Бэконны эксперименталды тжірибені танымдаы ролі туралы идеясын тсіндірііз.

Ф. Бэконны ылыми таныма кедергі жасайтын елестеріні бгінгі ылымдаы крінісі туралы айтып берііз

Фр.Бэконны филофиялы кредосын бейнелейтін афоризмі: «Білім - кш». Фр.Бэкон таным процесі тетін жолдарды крсетіп ана оймай, адаманы (адамзатты) аиат білім алуына кедергі болатын себептерді крсетіп берді. Ол себептерді Бэкон «елестер» («идолдар») деп атап, трт трге бліп сипаттайды: 1.Тектік елестер; 2.гір елестері; 3.Базар елестері; 4.Театр елесі. Тектік жне гір елестері – дниені тануда таным табиаты мен з табиатын алмастырудан туатын, адамдарды туа біткен адасушылытары. «Тектік елестер» - танымны адам (танушы субъектті) тласыны таным процесіне сері, нтижесінде адамны бан дейінге сенім – нанымдары, аидалары – таным нтижесінде крініс беретіндігі («гір» - адасушылы). Базар – театр елестері – жре пайда болан адасушылытар. Базар елестері – тілдегі, ымды аппараттаы сздерді, анытамаларды дрыс олданбаудан туатын адасушылы. Театр елестері – таным процесіне сол кезедегі таным процесіні сері. Кп жадайда ескі философия танымды дрыс баыттан кері брып, жаа ммкіндіктерге кедергі жасайды (мысалы, схоластикалы философияны таныма сері). Осылайша, танымны 4 трлі негізгі кедергелерін зерттей отырып, Бэкон аталан «елестерден» барынша алша жріп, оларды ыпалынан жоары болып, «таза білімге» мтылуа кеес береді.

Фр.Бэкон ылымдар классификациясын жасауа тырысты. Классификация негізі – адам аылыны асиеттері: ес, иял, пайым (рассудок)Еске – тарихи ылымдар,ияла – поэзия,пайыма – барлы ылымдарды негізі – философия сйкес келеді.

27 Ф. Бэконны “жемiстi² жне “сулелi² тжiрибелер жніндегі ойлары туралы талдау жасаыз

Ф.Бэкон - Жаа дуiрдегi философияны алашы кiлiАылшын философы Френсис Бэкон (1561-1626ж.ж.) сол кездегi асйектер тобынан шыан, Кембридж университетiнде бiлiм алып, соынан саясатпен, дипломатикалы жмыспен айналысан тла. Оны мемлекеттiк ызметте жеткен шыы - ол 1618 ж. е жоары - лорд-канцлерлiк - кiмшiлiк орына ие болады. Король Яков 1 оан Верлуам деген жердегi лкен оранды сыйа тартып, “Верлуам лорды² деген ата бередi. Алайда, саясатта тратылы жо, сондытан, жре келе, ол бл саладан кетуге мжбр болады. Ендi оны философиямен айналысуына жол ашылады.Ф.Бэконны ол астынан шыан ебектерiнi iшiнде “ылымдарды адырлыы мен кбейуi жнiнде², “Жаа Органон², “Жаа Атлантида² деген ебектерiн атап туге болады. Ф.Бэконны шыармаларыны ерекшелiктерi - ол бiлiмнi мiрге деген ажеттiлiктен пайда болатындыын асыра крсетуi. Ол сiресе, табиатты зерттеудi ажеттiгiне кп кiл бледi, ал оны негiзгi жолы - тжiрибелiк зерттеулер. “Не iс-рекетте пайдалы болса, ылымда да аиатты², ылымны жетiстiктерi мен жемiстерi - оны аиаттыыны крiнiсi,- дейдi лы ойшыл. Тжiрибенi талдай келе, Ф.Бэкон оны екiге бледi. Олар - жемiстi тжiрибе мен сулелi тжiрибе. Бiрiншi мiрге пайдалы нтижелер келсе, екiншi табиатты тере сырларын ашуа кмектеседi. Сулелi тжiрибелер мiрге дереу пайда келмегенiмен, жемiстi тжiрибелердi жргiзуге кмек бередi, басаша жадайда олар сарылып алар едi. ылымны дамуына сондай лкен мн берген алым, оны сала-салаа блу мселесiне (классификацияа) кп кiл бледi. Оны ойынша, адамны жан-дниесiндегi ш абiлетi ылымды топтастыруды негiзiнде жатуы ажет. Олар -1. есте сатау; 2. иял ; 3. аыл-ой. Есте сатау асиетiне сай ылым - тарих, ияла - поэзия, аыл-ойа - философия. Тарих ылымын Ф.Бэкон екiге бледi. Олар - жаратылыстану тарихы ( historia naturalis ), екiншiсi - азаматты тарих ( historia civilis ).ияла негiзделген поэзия дниенi шынайы бейнелемей, керiсiнше, адамны жрегiнен, сезiмiнен шыатын талаптар трысынан крсетедi.Ал ендi философияа келер болса, оны пнi ш мселенi амтиды. Олар - дай, Табиат жне Адам мселелерi. з заманындаы тсiнiктерге сай, Ф.Бэкон дай мселесiн “ос аиат² тжырымы арылы арайды. Философия саласында дайды аыл-оймен танып-бiлу ммкiн емес. Сондытан, ол теологияны шеберiнде сенiм арылы аралуы керек. Ал табиат философиясына келер болса, Ф.Бэкон оны да екiге бледi. Олар - теоретикалы жне практикалы философия. Теоретикалы философия сулелi тжiрибелерге негiзделсе, практикалы философия -жемiстi тжiрибелерге сйенiп, табиатта брыны-соды болмаан жаа заттар мен былыстарды тудырады. Адам мселесi де екiге блiнедi. Табиат туындысы ретiнде оны философиялы антропология (philosophia humana), ал оамны