Леуметтік педагогиканы ылым ретінде алыптасуын саралаыз

леуметтік педагогика мселелері соы кезеде азастанда да ола алынып, ылыми ізденіс жмыстары жргізіліп жне осы ылым саласыны нтижелері жоары оку орындарында арнайы мамандытар ретінде оытылып, студенттерді осы баыттаы білімдермен аруландыруда. леуметтану оамны леуметтік мірін зерттейді.оамны леуметтік мірі– жекелеген адамдар мен оамдаы бірлестіктер арасындаы зара байланыс пен арым-атынас, рекет. оамды бipлестіктерге турлі йымдар: студенттік топтар, жымдар, лттар жне т.б. жатады.азастанда соы жылдары лeyмeттiк педагогика, леуметпк психология туралы зерттеу жумыстары жргізіліп,ізденістер жасалып жатыр. аза халыны ары тегі саналатын ру-тайпалардан алан таса ашалан жазбалар мен кне ескерткіштерде тарих жне ерлік трбиесіне атысты ойлар крініс табады. Блар атап айтанда, тркі дуірінде ерекше орын алатын Клтегін, Білге аан, Тоныкк дастандары. Клтегін - ежелгі тркілерді жау- журек батыры, жауынгері болса, Тоныкк - кнедегі талай оиаларды кугері, ойшыл лама болан.Тас жазуларда epлiк-eздiк, соыс-бейбітшілік, халыкты тpмыc-тipшiлiгi мен туелсіздік баяндалан. Жеке тла болып саналатын батырларды лгі–негесін рбір жас рпаты жеке тла ретінде алыптасуына лгі ету. Осы жазбаларда тарихты умытпау, бабаларды ерлігін мадатау, рпаа лгі ету масаты ойылан. Бгінде ол масат ешандай лсіремейді, айта жастарды трбиелеудегі патриотты трбие ралы ретінде ккейкесті мселе дегейінде арастырады.орыт - аза даласыны лы ойшылдарыны бipi, оны есімі бкіл тркі жртына орта. Оны «орыт Ата кітабында» жалпы этнос,Отан сю,дет-рыпты сатау,ізгілік орнату,лім мен мір проблемасы,мір ндылыын баалау,леуметтік,лемдегі ділеттілік мселелеріне тоталан. Жастар, л мен ыз трбиесі, атаны сиеті, ананы негесі, оны рпа бойына дарыту, сондай-а, адамдарды леуметтік типтерге блуде рпа трбиелеудегі йелді маызды орын алатындыын айта келіп, оларды трлеріне талдау жасаан. IX-X асырда мір срген лемдегі екінші стаз аталан Шыыс перзенті бу Насыр л-Фараби философия, дебиет, музыка, педагогика, психология саласында сан алуан ылыми ебектер алдыран. «айырымды ала трындарыны кзарастары» деген трактатында ала адамдарына жеке сипаттама бсрген.

Тркістан маындаы Жгінек ыстаынан шыан Ахмет Жгінекиді «Хибатул хаайы»,(Акикат сыйы) атты ебегі барлы тркі тілдес халытара орта дуние болып табылады. 500-дей ле жолынан тратын шыармасыны бірінші блімінде білімділікті пайдасы, надандыты зияны, екінші блімде сйлеу мдениетін дамыту, шінші блімде згермелі дуние жайына тоталан. Аталан ебекті алашы екі блімінде жеке адамны алыптасуындаы леуметтендіруді маызы жайында жан-жаты ашы крсетіп берген. Сондай-а, орта асырдан бергі зекті мселе болып келе жатан Ахмет Жгінекиді айт- аны білімділікті пайдасы ке маынада лтты педагогика маыздылыымен ндескендігін крсетеді. XV асырдаы аза халыны ойшыл жиангері Асан айы жырау - жер бетіне жасылы орнатуды армандап, халыты леуметтік трмысын жасартуды кздеген, жерйыты іздеуші, философ. айта рлеу дуіріні крнекті Томос Мор (1478- 1575 жж.) «Утопия» ебегінде «утопия аралында барлы балаа бірдей білім беріледі.Барлы адамдар ке клемде ана тілінде оытылады» деген ой-армандары Асан айы бабамызды1 «Жерйы» сияты лкен арманшыл идеясымен штасып, зара логикалы байланыста сипат алады. Сондай-а, Асан айы адама, мала жайлы оныс табу, осы жадайда адамдарды ебекорлыа баулып, з еліні, жеріні асиетін тсінуді гіттейді. Оны бл идеясын «географиялы детерминизм» ымымен абылдаймыз. Бар, Шал акын, Атамберді, Умбетей, Доспамбет сияты аза жыраулары азамат болу, адама тн барлы ндылытарды жинатау, ылым мен білімді игеру, адамгершілік, моральды ымдарды толы мегеріп кейінгі рпаа йрету жайында жырлаан. Дулат Бабатайлы адамны кісілік асиеттерін игеру оны рухани алыптасуына, ылым-біліміні лшеусіз пайдасыны бар екендігін айын білді. Оыан адамны ой-рісіні ке болатындыын, мдениетіні жоарылауына, е бастысы, кісілікке трбиелейтінін айтан. «Дулат Бабатайлыны тлім-трбиелік идеялары» жайында ылым и зерттеу жмысы жазылды. Бл ылыми жмыста жеке тла асиеттілігіне философиялы, психологиялы тсінік бере келіп, осы орайда Дулат Бабатайлы айтан психологиялы сана-сезім, мінез- лы, дады туралы ой-пікірлері зерттеу нысанына алынып, талданан. Fылыми зерттеуді нтижесі бойынша Д.Бабатайлын жеке тланы алыптастыру мддесін озаушы леуметтік тлім-трбие хаында ой толаан аын ретінде танимыз. Бізді аартушылы мдениетімізді жарын бастауы болып табылатын араб-мсылманды дуірдегі ойшылдарды, азакты этносты алыптасуындаы даналарды сабатастыа негізделген идеялары, оам рамындаы мдениет ерекшеліктері бойынша алыптасуы, мірлік рекеттер негізделген леуметтену мселесі жйеленіп тжырымдалады.

	з зерттеуіді апаратты амтамасыз ету» таырыбы бойынша жоспар растырыыз.
	з педагогикалы зерттеуіізді діснамалы тырларын анытау жне оны олдану аясын натылаыз.
	Зерттеу таырыбыыз бойынша сынатын дістемеізді растырыыз.
	з зерттеуііздегі жеке тла дамуындаы дстрлі жне инновациялы тырларды жзеге асыру жйесін негіздеіз.
	Педагогикалы зерттеуііздегі леуметтік-педагогикалы рекетті рылымын натылаыз.

(ркімні зерттеу таырыбы бойынша)