Леуметтік педагогиканы пні, негізгі категориялары мен міндеттері анытаыз

«леуметтiк педагогика» ымын алаш рет XIX асырда немiс педагогы А. Дистервег енгізген. Біра араа кп уаыт салып ана леуметтік педагогиканы екі ылыми-практикалы баыты айындалды. Оны бірі П. Наторп есімімен байланысты айындалып, халыты мдени дегейін ктеру масатында оамны трбиелік кштерін интеграциялау мселесіне арналды. Екінші баыт араусыз алан балалара леуметтік кмек крсету, оларды орау, ы бзушылыты алдын алуа баытталды. Бл баыт Г. Нол, Г. Боймер есімдерімен байланысты болды. леуметтiк педагогика, бл оршаан ортаны трбиеге серi жнiндегi ылым. леуметтiк педагогика мселелерiн зерттеуде танымал Ресей алымы А. В. Мудрик леуметтiк педагогиканы адамны бкiл мiрi барысында жзеге асырылатын леуметтiк трбиесiн арастыратын ылым ретiнде абылдауа болады деп айтады. леуметтік педагогиканы идеялары мен бл саладаы ызметкерлерді жмыстары С. Т. Шацкий, В. Н. Шульгин, М. В. Крупенин, А. Г. Калашникова, А. П. Пинкевич т.б. тарапынан арастырылан. С. Т. Шацкий мектепті леуметтік рлін негіздеп, кіші ортада бірттас трбие процесін йымдастыруды теориялы трыдан айындаан. 30-жылдарды аяындаы мектептерді тек оу-трбие процесін жасартуа ана басты назар аударуы леуметтік педагогика саласындаы ылыми зерттеулерді кейінге ысырып жіберді. леуметтік педагогиканы бастаулары халыты педагогикада жатыр. Тланы леуметтендіру идеялары лы ламаларды педагогикалы кзарастарында арастырылан. Атап айтанда, л-Фараби, Ж. Баласан, М. ашари, . А. Ясауи жне т.б. ламалар ебектерінде адам трбиесін жзеге асыру оны леуметтік ортасын алыптастырумен байланысты екендігі баса айтылан. леуметтік педагогика мселелерін кптеген классик педагогтар Я. А. Коменский, Ж. Ж. Руссо, И. Г. Песталоцци, И. Гербарт, А. Дистервег, К. Д. Ушинский жне т.б. арастыран. Оларды педагогикалы кзарастарыны ыпалымен адам трбиесіні оамды-леуметтік ортадаы рлі, трбие нтижесіні айырымдылыпен, мейірімділікпен айындалатындыы туралы ой-пікірлер тжырымдалады. леуметтiк педагогика пнiнi зерттеу объектiсi - адамны леуметтiк ортамен зара арым-атынасыны жиынтыы негiзiнде оны оамдаы даму процесi болып табылады. Сонымен атар, леуметтік педагогиканы ылым ретіндегі негізгі масаты педагогикалы масатпен сабатастыта тланы леуметтік болмысына атысты білімдерді интеграциялау болып табылады. Практикалы пн ретіндегі негізгі масаты - зіні табии болмысынан алыстаан тланы алпына келтіруге кмектесетін технологияларды жасау. Ал, леуметтiк педагогиканы пнi - адамны леуметтенуiнi жне оны оама бейiмделуiнi педагогикалы аспектiсi болып табылады. леуметтiк педагогика адам мен оамны зара серлесуi негiзiнде алыптасу, оама толы ену ретiндегi тланы леуметтiк алыптасуын ынталандыруды масатын, мiндетiн, мнiн, мазмны мен принциптерiн, дiстерi мен формаларын зерттейдi.

леуметтiк педагогика зiнi пндiк рiсiне ие жне ылым ретіндегі зiндiк мiндеттерi айындалан. Олар:

- тланы даралы дамуын гармониялы бiрлiкте арастыра отырып, ылыми леуметтендiрудi амтамасыз ету;

- тланы дамуы мен леуметтену процесiне сер етушi арым-атынастарды педагогикалы трыдан реттеу;

- тланы оама жне леуметтену процесiндегi педагогика-лы ылымдарды кпжаты серiнi ммкiндiктерiн зерттеу;

- леуметтiк ортаны педагогикалы потенциалын арттыру мен оны пайдалануды шарттарын жне тсiлдерiн зерттеу;

- тла ымыны мнін, оны даму, алыптасу кезедерін тсіну;

- адамны леуметтік болмысыны трлі формаларыны (адам, жекелік, тла, субъект) шекараларын ажырата алу;

- тланы дамуы мен зін-зі дамытуыны зара байланыстылыына талдау жргізу;

- леуметтік детерминант, леуметтік алыптасу, тла ызметі мен дамуы ымдарыны мнін ашу.

Адамны дамуын оны оршаан орта ыпалынан жне зара арым-атынас негiзiнде дамуын оны леуметтенуiнi нтижесi деп арастыруа болады. леуметтену:

- адамны оаммен зара арым-атынасы арылы жне мiрдi ртрлi жадайларынан;

- адамдара мемлекет тарапынан болатын серлер арылы;

- трбиенi немесе адамны дамуыны белгiлi бiр жадайда масатты баытталан процесi арылы;

- адамны зiн-зi трбиелеуi немесе зiн-зi дамытуы арылы жзеге асырылады.

леуметтiк педагогика - леуметтендiру процесiн бiлiмдiк-трбиелiк ралдармен реттеудi жне жзеге асыруды, танымны теориясы мен практикасын амтитын ылым саласы боландытан, леуметтiк болмысты адам мiрi барысындаы масаты мен мiндеттеріне ыпалын арастырады. леуметтiк педагогика жеке адамдара, трындарды топтарына кмек крсетудi з мiндетiне жатызады.леуметтiк-педагогикалы трбие жне тжiрибесiнi нысаны - жеке дара жне оамды сипаттама бiрлiгiн амтитын леуметтік ортаны мшесi болып табылатын адам, ал оны пнi - адамны леуметтiк трыда алыптасуыны жне дамуыны педагогикалы аспектiлерi. леуметтiк-педагогикалы теория мен практикасыны екiншi міндетiні нысаны - оамны леуметтiк шеберi, микро (шаын) орта, адамдар жымы жне т.б.болып табылады. Аталмыш дегейге тн іс-рекетті жзеге асыруды белгiлi ралдарына мдени-аарту, дене шынытыру - сауытыру, леуметтiк-трбие жмыстарын жне т.б. ендiруге болады. леуметтiк педагогиканы шiншi дегейдегi нысаны - леуметтендiрудi алуан трлi сатылары мен дегейiндегi жеке адам болып табылады. Бны зі оамда леуметтік педагогикалы ызметті ажеттілікке айналып отырандыы мен осы салада мамандар даярлануды сранысы артып отырандыын длелдейді. йтсе де, халыты болмысызда тастанды балалар мен араусыз алан ата-аналарды болмаандыы оамны ркениеттілігіні шарытаан заманында з жаласыны зіліп отырандыын крсетеді.