Азастан СССР-ді ядролы полигоны. <ыри- аба> соысты азастана ыпалы.

Семей полигоны - КСРО ядролы сына полигондарыны бірі, аса маызды стратегиялы объектісі болды. КСРО заманында азастан аумаында атом бомбалары сынатан тті. Ол шін арнайы 18 млн га жер блініп, Семей ядролы полигоны ашылды. Бастапысынды адамдара, жануарлар мен табиата тікелей зардабын тигізген ашы сынатар жасалды. Сосын оларды жер астына жасай бастады. Атом бомбаларыны жарылыстары смды ауыр болды. Семей маындаы радиациялы сер аймаында тратын 500 мыдай адам осы сынатан азап шекті. Семей ядролы полигонны осынау тжірибелік аладарында 456 ядролы жарылыс жасалды. Осынау сынатар атом аруыны иратыш аруын айтарлытай арттыруа ана емес, оны жаа трлерін де жасауа ммкіндік берді. Алашы атомды жарылыс дауысы 1949 жылы тамызды 29-ы, таы саат 7-де естілді. Ядролы сынатар ірге лкен экологиялы зиян тигізді. Радиациялы сулеленуге шыраан халы трлі дертке шалдыты, кбі жастай лді, генетикалы згерістерге шырады. Алайда елімізге аншама айы-асірет келген полигон Елбасы Н.. Назарбаевты бастамасымен 1991 жылды кзінде жабылды. Осылайша 459 ядролы жарылыс ткен бл полигон енді мгіге тыншыды. Туан еліні тыныштыын, адамзатты ауіпсіздігін ту еткен Н. . Назарбаев АШ, Ресей, Франция елдеріні басшыларымен за та крделі келіссздер жргізіп, ядролы аруды азастаннан аластауа 1994 жылы келісті.

«ыри аба соысы»— 1945-1991 ж. аралыында лемдегі екі саяси жйедегі аса ірі мемлекеттер КСРО мен АШ арасындаы баталасты саясат. 2-дниежзілік соыс аяталаннан кейін Гитлерге арсы ода ыдырап, КСРО мен АШ басшылары дние жзін айта саяси бліске салды. «ыри аба соыс» дниежзілік саясатты басым былысы ретінде ішкі мірге де едуір ыпал етті. Дниені «ара-а» деп тану сырты дниеге ауіп-атер сезімін ялатты жне сырты жау алдында жасанды іштей топтасуа итермеледі. Екінші дниежзілік соысты соы оы атыланда дние з дамуыны жаа бір дуіріне енгендей болды. Адамзат баласыны тарихындаы е срапыл, е ауыр соыс аяталды. Осы смдытан кейін жаа соыс туралы ойлауды зі ылмыс болатын. Ол айталанбас шін олдан келгенні брі істелінді.

37. Кеестік азастан мдениеті (1946-1985жж.)

Кеес кіметі орнауымен бір мезгілде мдениетті айта ру шаралары жзеге асырыла бастады. Елде аарту ісін дамытуа аса назар аударылды. азаты лт зиялылары шыармашылы трыда табысты ебек етіп, мдени рылыс барысын жеделдетуге зор лестерін осты. аза тіліндегі окулытар жазылды. Мндай окулытарды авторлары аза зиялыларыны кілдері - А. Байтрсынов, Ж. Аймауытов, С. Сейфуллин болды. Алгебрадан аза тіліндегі бірінші мектеп оулыгын аныш Стбаев, географиядан - лихан Бкейханов, азастан тарихынан профессор Санжар Асфендияров растырды. азастанны кркем мдениеті Кеес кіметі жылдарында лденеше рет рлеу мен лдырау кезеін басынан ткізді.Егер азан ткерісіні жеісі тсында аза халыыны дебиеті мен сазгерлік мдениетіні жеткілікті бай даму тарихы болса,бейнелеу,театр жне кино нері жаа пайда болу шаында немесе млде жо еді.Кркем интеллегенцияны шыармашылы туындылары аза оамыны тапты жне идеялы-саяси жіктелуін айын бейнелейді,тапты принциптерді жалпы адамзатты азыналардан баалы санады.азастанны Орталы Азия аймаы елдерімен,ытаймен байланысы за уаыта тыйылды. 20ж екінші жартысында профиссионалды театр нері жне азаты лтты бейнелеу нері пайда болды.нші .ашаубаев Парижбен Майндегі Франкфуртты концерт залдарында табыспен н шыарды.лы Отан соысын арсаында азастанда азаты мемелекеттік акдемиялы драма театры,Республикалы орыс драма театры,азаты мемлеткеттік опера жне балет театры,лт аспаптар оркестрі,симфониялы оркестр,Республикалы уырша театры,азастан суретшілері жне жазушылар одаы жмыс істеді.нер саласындаы алты оу орнында 600-ден астам адам оыды. ХХ асырды 1 жартысында азастан мсін, графика, театр, кино, музыка жне т.б. нерді жетекші салалары дамыды. нерді дамуына халы барасы да зор лес осып отырды.

38. Н.С.Хрущев <жылмыы> жне азастан (1953-1964жж)

1953 жылы ыркйекте Н.С.Хрущев КОКП Орталы комитетіні бірінші хатшылыына (1953-1964 жж.) сайланды. «Жылымы жылдары» аталан 50-жылдарды екінші жартысынан бастап елде игі істер атарылды. 1956 жылы апанда болан КОКП XX съезінде бірінші хатшысы Н.С.Хрущев «Жеке адама табыну жне оны зардаптары туралы» баяндама жасады. Баяндамада жеке адамны басына табынуды жай – жапсарды туралы айтылды. Съезде «Жеке адама табыну жне осыны салдары туралы» аулы абылдап, ол 1956 жылы маусымда жарияланды, ал Съездін баса жаттары, талыланан мселелері кп уаыта (33 жыл) дейін пия трде саталды. 1953- 1955 жылдарда Н.С.Хрущевті бастамасымен ГУЛАГ жойылды. Бл кенес оамын сталинизмнен утарудаы адамгершілік акт, маызды адам еді. Лагерьлерге жазысыз отырызылан мыдаан адамдарды босатылды. 1958 жылы жалпы нім ндіруден азастан КСРО-да 3-орына шыты. 1956-1958 жылдар аралыында елімізде клік жне коммуникация жйелерін дамытуа 146,4 млн. сом жмсалды. Республикада темір жол рылысына ерекше кіл блінді. КСРО Жоары Кеесіні 1957 жылы мамыр айындаы сессиясы Н.С.Хрущевті баяндамасы бойынша «нерксіп пен рылысты басару ісін йымдастыруды одан рі жетілдіру туралы за абылдады, осыан орай экономиканы басаруда реформа жргізілді. 1962 жылы азастанда халы шаруашылыын ірілендіру масатында реформа жасалды: партия орындары ндірістік белгі бойынша айта рылды. Олар нерксіптік жне ауылшаруашылы партия йымдары болып блінді.