ИНФОРМАЦИЯЛЫ ЖЙЕЛЕР

 

Информациялы жйелер дегеніміз лкен клемді информация сатауа; ажетті информацияны шапша табуа жне оны адама ыайлы трде шыаруа; саталатын информацияны толытыруа, жоюа жне згертуге арналан жйелер.

 

 

ЭКСПРЕСС ТЕМІРЖОЛ БИЛЕТТЕРІН САТУ ЖЙЕСІ

Жйені бірнеше орталыы бар Мскеудегі орталы Мскеуді ішінде 800-ге жуы теміржол кассалары мен анытама бюроларына жне оан оса 40-а жуы алалара ызмет крсетеді.

Жйе теміржолдар торабы бойынша жне алыс сапара жретін барлы поездар жнінде информациялар сатайды,атап айтанда:

- Поездар озалысыны кестесі – оларды нмірлері,айдан келетіндігі,айда баратындыы жне рбір поезды ашан келетіндігі, айда тотайтындыы жне т.б;

- рбір поезды рамы – вагондар саны, оларды трлері (купе,плацкард, жалпы жне т.б);

- ай орындара билеттерді сатыландыы, ал ай орындар бос екендігі туралы информация.

Осы информацияны жалпы клемі 40 Мбайта жуы болады.Бл информация уаыт туіне орай згеріп трады, мысалы, билеттерді сату жне айта тапсыру кезінде.Тулікті ішіндегі барлы згерістер жніндегі информацияны сатайтын жйе архивіні клемі 70 Мбайта шамасында болады.

Поездар жніндегі информациядан баса ЭКСПРЕСС жйе бір жмыс кнінде рбір кассаа тскен аша млшері, жолаушы билетіне жмсалан бланкілерді (билеттерді) млшері жнінде, сонымен атар баса да информацияларды сатайды.Осы информацияны бір тулік ішіндегі клемі 10 Мбайт шамасында болады.Жйені жмысына орай информацияны сатау шін райсысы 100 Мбайт 2 магниттік диск пайдаланылады.

Кассирлер (билеттерді сату жне айта тапсыру), анытама бюроларыны ызметкерлері жне жолаушылар (орындар жніндегі анытама) финанс ызметкерлері (кассалар ызметі бойынша финансты есептер алу), кімшілік ызметкерлері (кесте згерті, статистикалы информация жинау) ЭКСПРЕСС жйесін пайдаланушылар болып табылады.Жйе кей уаытта секундына 12 – 15 билет сата отырып, кніне орта есеппен 1.5 млн. тегеге билет сатуа абілетті.

 

ЕДІЛ АВТОЗАВОДЫНЫ ИНФОРМАЦИЯЛЫ – БАСАРУ ЖЙЕСІ

Тольятти аласындаы Еділ автозаводы жылына миллиона жуы, «жигули», «лада», «нива», «спутник» жеіл машиналарын шыарады.Осы заводты конвейері металдарды оймалар мен кмекші ндіру цехтарынан конвейерге уаытында тсуін амтамасыз ететін ЭЕМ – ны басаруымен жмыс істейді.Осы мселені шешу шін информациялы – басару жйесі автомобильді растыруа ажетті мыдаан тораптар мен блшектер жне оларды тасымалдау жнінде информациялар сатайды.

Осы информация негізінде ЭЕМ з бетінше автоматтандырылан оймаларды, тасымалдаушы конвейерлерді жне таы баса да блек рылыларды басарады.

АЛААРАЛЫ ТЕЛЕФОН БАЙЛАНЫСЫНЫ

ИНФОРМАЦИЯЛЫ – ЕСЕП ЖЙЕСІ

 

азіргі кезде бізді елімізді кптеген алаларында автоматты алааралы телефон байланысы іске осылан, яни баса аламен хабарласу шін зіні телефонынан сол аланы кодын жне телефон нмірін теріп алса жеткілікті.рбір сйлескен шін информациялы – есеп жйесі сйлесу затыын белгілейді, сйлеушілерді телефон нмірлерін есте сатайды, тарифа сйкес сйлесуді нын есептейді (алалар араашытыына байланысты), абонентке жіберілетін сйлескені шін тлейтін аыны есебін даярлап ааз бетіне тсіреді.

 

МЛІМЕТТЕР БАЗАЛАРЫ

 

зара байланысты лкен клемді информацияны сатайтын, згеретін жне дейтін таза информациялы жмыстар шін мліметтер базасы деп аталатын арнайы жйелер пайдаланылады.

Мліметтер базасы мен информациялы жйелер арасында ешандай ата шекара жо.рбір информациялы жйеде андай да болмасын арнайы мліметтер базасы пайдаланылады.Мысалы, ксіпорынны деректер базасында ксіпорындаы жмысшылар мен ызметкерлер жнінде, материалды нды заттар, шикізаттар мен растырушылар, оймалардаы арты орлар, даяр нім шыару, дирекцияны бйрытары мен жарлытары жне т.б. жніндегі барлы мліметтер саталады.андай да болмасын бір информацияны згеруі баса бір жерлерде лкен згерістер келуі ммкін.Мысалы, бір ызметкерді ызметін жоарылату туралы бйрыты шыуы тек ана осы ызметкерді жеке ісін ана згертіп оймайды, сонымен атар, сол ызметкер жмыс істейтін блімдегі тізімдерге де, ебек аы алу тізімдеріне де, бкіл мекемені ебек аысы туралы мліметтерге де, демалыс графигіне де жне т.б. згерістер енгізуге келіп соады.

Сонымен атар, информацияны р жерде орналасан р трлі ЭЕМ – дерде сатайтын, ал байланыс тораптарыны кмегімен ЭЕМ – дерді зара байланыстыру арылы ажетті информацияны алуа болатын лестірілген міметтер базасы бар.(осыны барлыы ттас аланда информациялы желі деп аталады).

Апарат - “information”

Апарат термині латынны “information” деген сзінен шыан, яни азаша баламасы “ тсініктеме, баяндама ”. Апарат істі жай-кйі жне біреуді іс-зекеті туралы апарат, млімдеме немесе андайда бір нрсе туралы мліметтер жиыны. Апарат дегеніміз, оны алушы кісіге дейінабылдау механизміні абылданды-тсінікті-бааланды деген ш сзгісінен ткен нрсе.
Мндай анытама арпаратты ш дегейде арауа ммкіндік береді: синтаксистік,сематикалы жне прогматикалы.
Синтаксистік дегейде, апаратты андайда бір абылдап алушы кісі шін тек тілдегі белгілер арасындаы атынасарастырылып, бл жерде оны мазмны мен ндылыы ескерілмейді. Бл апаратты санды сипаты
Сематикалы сзгі (тезаурус) млімдемені мазмны мегеруге ммкіндік береді. Млімдемені мазмны-белгілі бір трде реттелген білім болып табылады.
Кибернетикалы жадайда апарат, объектіні жадайын сипаттайтын жабды ретінде, сондай-а, басару кезеіндегі мліметтер мен оны олданушылар арасындаы атынас ретінде арастырылады. Ал мліметтерге кез келген объектіні жадайы туралы деректер, малматтар жатады.
Есептеу техникасы трысынан апарат ымы-оны жадында саталып, ажеттілігіне байланысты нделетін жне сырты ортаа берілетін мліметтер.
Жйе деп- ртекті элементтер жйыныны ойылан масаттара жету барысында бірттас жне біріктірілген ретінде бір уаыт мезетінде арастырыларын кез-келген объекті тусінуге болады. Жйелер зара рамы бойынша да, бастапы масаттары бойынша да бір-бірімен айтарлытай ерекшеленеді. Информатикада жйе тсінігі те кен таралан жне кптеген маыналы мндерге ие. Атап айтанда ол техникалы ралдармен бадарламалар жиынында те ке олданылады. Компьютерді апаратты блігі деп айтуымыза болады. Сонымен атар наты олданбалы есептерді шешуде жаттарды жргізуді осымша процедураларында жне есептеулерді басаруда олданылатын кптеген бадарламаларды есептеуге болады. Жйе тсінігіне апаратты сзін осатын болса, оны рылуымен функционалдануы, іс-ыймыл жасауы масаты бейнеленеді.
Апарат жйесі (А.Ж) дегеніміз - андайда бір объектіні басаруа ажетті оамды ойылан масаттара жету барысындаы апараттарды жинау, сатау жаарту, деу, іздеу жне беру шін олданылатын ралдар, дістер жне персоналдарды зара байланысан жиыны. рбір апарат жйесі апаратты объектілерді бірігуін амтитын андайда бір апаратты кеістікті бейнелейтін пндік саланы иемденеді.
Апарат жйесін жіктеуде оны келесі ішкі кластара блуге болады:
-Апаратты–анытамалы жйелер;
-Апаратты-кеес беретін жйелер;
-Апаратты-адаалаушы жйелер.
Апаратты-анытамалы жйелер апаратты жинап, оны адамны пайдалануы шін дайындайды.
Апаратты-кеес беретін жйелер объектіні кйі мен жмыс тртібі туралы апаратты беріп, наты жадай шін ажетті сыныстар мен пікірлерді сынады.
Апаратты – адаалаушы жйелерде мліметте,р адамны атысуынсыз ендіріліп, басарылатын объектідегі рдіс автоматты трде реттеледі.
Апаратты жйелер термині автоматтандырылан жйелер тсінігімен тыыз байланысты. Автоматтанан апаратты жйелер апаратты деу рдісінде адамны да, техникалы ралдарды да атысуын амтамасыз етеді. Мндаы басты рлді компьютер алады. Автоматтандырылан апаратты жйелер деп (А. А. Ж) деп- апаратты деу жне басару шешімдерін абылдау шін арналан апараттарды экономика математикалы дістерімен модельдерді техникалы, бадарламалы, технологиялы ралдарды жне мамандарды жиынтыы.
Апаратты жйелер рылымын баыныы жйелер деп аталатын, оны жекеленген бліктеріні жиынтыын райды. Баыныы жйе дегеніміз- андайда бір белгі бойынша ерекшеленген жйені блігі. Апаратты жйені жалпы рылымын олдану сферасынан туелсіз баыныы жйелерді арастыруа болады. Бл жадайда амтамасыз ететін деп аталатын баыныы жйелерді классификациясыны рамды бліктері туралы арастырамыз. Кез келген апаратты жйені рылымын амтамасыз ететін баыныы жйелерді жйынтыы трінде сынамыз.

Апаратты амтамасыз ету баыныы жйесі басару шешімдерін абылдау шін уаытында алыптастырудан жне наты апаратты беруден трады.
1. Апаратты амтамасыз ету дегеніміз- жаттамалар жйесіні йымда циркуляцияланатынапаратты аымдарды сызбасы жиынтыы жне мліметтер орын трызу метадологиясы. ажаттамаларды унифисирленген жиесі мемлекеттік, республикалы,салалы жне айматы дегейде рылады. Апаратты амтамасыз етуді негізгі міндеті-оамды ндірісті ртрлі сфераларындаы басарылатын объектіні сипаттайтын динамикалы апараттытрызып, дайы жанартып отыру. Осындай масаттв жаттауды унифисирленген жйелеріне ойылатын талаптар орнатылан стандарттар зіленеді. Апаратты аымдар сызбасы апаратты озаушы маршрутын жне алашы апараттын пайда болуымен нтижелік апаратта олданылатын орнын бейнелейді.
2. Техникалы амтамасыз ету- апаратты жйені жмыс жасауы шін арналан техникалы жабдытар кешені. Техникалы ралдар кешенінін: кез келген модельдегі компьютерлер , апаратты жинау, деу, беру, шыару рылылары, мліметтерді беру рылылары жне байланыс линиялары, апаратты автоматты трде алыну рылылары, эксплотацияы материалдар жне таы басалар райды.
3. Математикалы амтамасыз ету- апаратты жйені масаттарымен міндеттерін жзеге асыруаарналан математикалы дістер, модельдер, алгоритмдер жне бадарламалар жиынтыы, сонымен атар техникалы ралдар кешенін алыпты функциялауа жадай жасайды.
Математикалы амтамасыз ету ралдарына:
-басару рдістерін модельдеу ралдары;
-басаруды типтік есептері;
-математикалы бадарламалау, математикалы статистика,массалы ызмет крсету теориялары жне таы басалар жатады.
4.Бадарламалы амтамасыз ету- есептеу техникасын олдау арылы апарат жйесіндегі масаттар мен есептерді жзеге асыруды олдайтын бадарламалар жиыны. Жалпы жйелік бадарламалы амтамасыз етуге- апаратты ндеуді типтік есептерін шешу шін арналан жне олданушыа баытталан бадарламалар кешені жатады. Олар апаратты деуді рдістерін басару жне баылау, компьютерді функционалды ммкіндіктерін кеейтуге арналан. Арнайы бадарламалы амтамасыз ету- наты апаратты жйелерді ру барысында