I ТАРАУ. ЛОГОПЕДИЯНЫ ЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫ НЕГІЗДЕРІ

Г. Н. Тлебиева, Г. Б. Ибатова

ЛОГОПЕДИЯ

оулы

азастан Республикасыны Білім жне

ылым министрлігі бекіткен

Алматы, 2011

УДК 376(075)

ББК 74.3 я7

Л 65

Пікір жазандар:

Р. А. Сулейменова - педагогика ылымыны докторы, профессор;

А. А. Тайжан - медицина ылымыны докторы, профессор;

Г. А. Абаева - педагогика ылымыны кандидаты, доцент.

Мірбекова, Г. С .Оразаева, Г. Н. Тлебиева, Г. Б. Ибатова

Логопедия. Оулы: Жоары педагогикалы оу орындарыны дефектология блімдеріні студенттеріне арналан оулы (. . мірбекованы редакциясымен) – Алматы: ЖШС РПБК «Дуір», 2011.- 495 бет.

ISBN 978-601-217-205-8

Оулы логопедия ылымыны негізін алаан алымдарды зерттеулеріне, сондай а азіргі кезедегі логопедия ылымыны теориядаы жне тжірибедегі жетістіктеріне сйене отырып растырылан. Оулыта

сйлеу тіліні р трлі бзылыстары, оларды анытау, тзету жмыстарыны негізгі баыттары, логопедиялы жмыс мазмны мен йымдастыру мселесі арастырылады. Оулыта алаш рет отанды авторларды аза тілді балаларды сйлеу тіліні бзылуы, тзету дістеріне арналан зерттеу нтижелері бойынша малматтар беріледі.

Оулы дефектология бліміні студенттеріне, арнайы мекемелерді мамандары мен логопедтеріне арналан.

ISBN 978-601-217-205-8

ББК 74.3 я7

Г. Н. Тлебиева, Г. Б. Ибатова, 2011 ж.

ауымдастыы, 2011 ж.

МАЗМНЫ

АЛЫ СЗ_______________________________________________5

I ТАРАУ. ЛОГОПЕДИЯНЫ ТЕОРИЯЛЫ НЕГІЗДЕРІ

1 БЛІМ. ЛОГОПЕДИЯ ЫЛЫМЫ_____________________________________________7

2 БЛІМ. СЙЛЕУ ТІЛІНІ АНАТОМИЯЛЫ-ФИЗИОЛОГИЯЛЫ МЕХАНИЗМІ_____________________________________________________ 14

3 БЛІМ. СЙЛЕУ ТІЛІНІ ДАМУ КЕЗЕДЕРІ______________________________ 24

4 БЛІМ. СЙЛЕУ ТІЛІНІ БЗЫЛУЫН АНЫТАУ__________________________ 27

5 БЛІМ. ТІЛ КЕМІСТІГІ ЖНЕ ОНЫ СЕБЕПТЕРІ___________________________ 61

6 БЛІМ. СЙЛЕУ ТІЛІ КЕМІСТІКТЕРІН ТОПТАСТЫРУ___________________67

II ТАРАУ. СЙЛЕУ ТІЛІ БЗЫЛЫСТАРЫ ЖНЕ ТЗЕТУ ЖОЛДАРЫ

7 БЛІМ . ДИСЛАЛИЯ____________________________________________ 74

8 БЛІМ. ДИЗАРТРИЯ___________________________________________________ 113

9 БЛІМ. РИНОЛАЛИЯ____________________________________________________ 151

10 БЛІМ. СЙЛЕУДІ ЖЫЛДАМДЫЫНЫ БЗЫЛУЫ__________________ 193

11 БЛІМ. АЛАЛИЯ______________________________________________________ 237

12 БЛІМ. АФАЗИЯ______________________________________________________276

13 БЛІМ. ДАУЫС ЖНЕ ОНЫ БЗЫЛУЫ________________________________304

14 БЛІМ. ЖАЗБАША СЙЛЕУ ТІЛІНІ БЗЫЛУЫ___________________ 320

III ТАРАУ. ДАМУЫНДА ТРЛІ АУТУЛАРЫ БАР БАЛАЛАРДЫ СЙЛЕУ ТІЛІ ДАМУЫНЫ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

15 БЛІМ. ЖАЛПЫ СЙЛЕУ ТІЛІНІ ДАМЫМАУЫ_____________________ 359

16 БЛІМ. ЗИЯТЫ ЗАЫМДАЛАН БАЛАЛАРДЫ СЙЛЕУ ТІЛІНІ

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ _______________________________________________________377

17 БЛІМ. ПСИХИКАЛЫ ДАМУЫ ТЕЖЕЛГЕН БАЛАЛАРДЫ СЙЛЕУ ТІЛІНІ

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ _____________________________________________ 385

18 БЛІМ. ЕСТУІ БЗЫЛАН БАЛАЛАРДЫ СЙЛЕУ ТІЛІНІ

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ____________________________________________ 387

19 БЛІМ. КРУ АБІЛЕТІ БЗЫЛАН БАЛАЛАРДЫ СЙЛЕУ ТІЛІНІ

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ ________________________________________________ 390

ІV ТАРАУ. АЗАСТАНДА ЛОГОПЕДИЯЛЫ КМЕК КРСЕТУ________ 393

V ТАРАУ. ЗІНДІК ЖМЫСА АРНАЛАН

ТАПСЫРМАЛАР_______________________________________________________413

ГЛОССАРИЙ___________________________________________________________493

АЛЫ СЗ

«Логопедия» оулыы педагогикалы университетіні 5В0105–дефектология бліміні студенттеріне арналан. Оулы малім-дефектологтарды даярлау сапасын ктеруге, балалар, жас спірімдер жне ересектермен жргізілетін логопедиялы жмысты тиімділігін арттыруа баытталан.

Оулытаы материалдар дефектология бліміні логопедия мамандыы бойынша білім беруді мемлекеттік стандартына жне кредиттік оыту технологиясыны талабына, оу бадарламасына, жоспарына сай растырылан.

Оулы азіргі кезедегі логопедия ылымыны теориядаы жне тжірибедегі жетістіктеріне, логопедия негізін алаан алымдарды зерттеулеріні нтижелеріне сйене отырып растырылан.

арастырылып отыран оулыта логопедияны теориялы негіздері, сйлеу тіліні бзылу трлері, оларды механизмі, себептері, белгілері (симптомдары), сйлеу тіліні бзылу трлеріне байланысты тексеру жне тзету жмыстарыны негізгі баыттары, ерекшеліктері толытай амтылан.

Оулы бірнеше блімнен трады. р блімде сйлеу тілі бзылысыны сипаттамасы, этиологиясы, механизмі, симптоматикасы, топтастырылуы, логопедялы тексеруді діс-тсілдері, тзету жмысыны негізгі баыттары арастырылан. р блімні соында материал орытындыланып, студенттерді білімін тексеруге, бекітуге баытталан сратар мен зіндік жмыса арналан тапсырмалар берілген, сынылан дебиеттер тізімінде жаа дебиеттер амтылан. Баылау сратары мен тапсырмаларды мазмны студенттерді ойлау абілетін дамытуа, теориялы білімдерін тжірибе жзінде пайдалана білуге баытталан.

Оулыты мазмны, оны рылымы, зекті мселелерге тоталу, р блімге байланысты зін-зі баылау сратары мен тапсырмалары, дебиеттер тізімі логопедия пні бойынша студенттерді зіндік жне ылыми жмыстарын белсендіруге кіби дайындыыны сапасын арттыруа ыпал етеді

Оулыта азіргі кездегі арнайы дебиеттреде аныталып, толытырылан сйлеу тілі бзылыстарыны сипаттамасы жне оулыты соында глоссарий берілген.

Оулыта алаш рет отанды авторларды аза тілді балалармен жргізген зерттеулеріні нтижесі бойынша малматтар берілген. Мысалы, аза тіліне тн дыбыстарды бзылу кемшіліктері жне тзету тсілдері (мірбекова ..); жалпы сйлеу тілі дамымаан мектепке дейінгі жастаы балаларды сйлеу тіл ерекшеліктері (Ибатова Г.Б., Тулебиева Г.Н.); сйлеу тілі бзылан балалармен жргізілетін логопедиялы жмыста лтты ойындарды пайдалану (Оразаева Г.С.).

«Логопедия» оулыы п..к., Абай атындаы лтты педагогикалы университетіні профессоры, педагогика біліміні халыаралы ылым академиясыны корреспондент мшесі .. мірбекованы редакциясымен, п..к., доцент Г.С. Оразаева, азПУ- арнайы педагогика кафедрасыны аа оытушылары Г.Н. Тулебиева., Г.Б. Ибатованы атысуымен растырылан.

I ТАРАУ. ЛОГОПЕДИЯНЫ ЫЛЫМИ-ТЕОРИЯЛЫ НЕГІЗДЕРІ