Функционалды блімні жетекшісі
| Инжиниринг |
| Дайындау |
| Программамен |
| Жоба секц. А гр. |
| ндірістік секция А гр. |
| Прогр.сек. А гр. |
| Жоба секц. Б гр. |
| ндірістік секц. Б гр. |
| Прогр.секц. Б гр. |
| 1 жоба жетекшісі |
| 2 жоба жеткшісі |
2 сурет. Функционалды блім жетекшісі
Баылау сратары:
1) Жоба жетекшісіні функциясы?
2) Жобаны орындалу циклі?
3) Стратегиялы жоспар нені крсетеді?
4) Бизнес-жоспар дегеніміз не?
5) Мотивацияны теориясы неге негізделеді?
3 Дріс. ЖОБАНЫ МІРЛІК ЦИКЛЫ. ЖОБА ПРОЦЕССТЕРІ
Кез келген жоба ойдын туындауынан бастап толы аяталана дейін жобаны мірлік циклын тудырады, з дамуыны белгілі бір атар тізбектелген деейлерімен теді (сурет). Жобаны мірлік циклы фазалара блінеді, фазалар сатылара, сатылар – кезедерге. Жобаны мірлік циклыны сатылары іскерлік сферасы мен жмыстарды йымдастыруды абылданан жйесіне туелді. Біра р жобада бастапы сатыны, жобаны жзеге асыру сатысын жне жоба бойынша жмыстарды аятау сатысын айындауа болады. Жобаларды жетекшілері жобаны мірлік циклын кезедерге трлі тсілдермен бледі. Мысалы, бадарламалы амтуды ндіру бойынша жобаларда жиі трлі аапаратты жйедегі ажеттілікті тану, талаптарды алыптастыру, жйені жобалау, кодтау, тестілеу, пайдалануды олдану сияты кезедері айындалады. Біра анарлым дстрлі жобаны РМІ ндірген стандарта сйкес бес кезеге блу арастырамыз:
| Жоба жмыстарыны желілік графигі |
| Жоба кйлері туралы есеп беру жмыстар; уаыт; ны; ресурстар; орындау; сенімділік; дайынды; тиімділік |
| Кнтізбелік жоспарлар |
| Жоба мониторингі: жмыстар, уаыт, ны, ресурстар |
| Бюджет (S) ресурстар (R) |
| Масаттар (міндеттер): йымдар; жоба; жоспарлау мен баылау жйелері |
| Жмыстар мен жадайлар сипаттамасы: тізімі; жмыстар мен жадайлар сипаттамасы; жобаны рылымды моделі; сол сияты йымы |
| S R
T T
|
| Басарушы серлер туралы шешімдер абылдау наты кні; ауытулар тізімі; аынды тлемдер тізімі; сыныстар |
| Кері байланыс |
|
|
| S |
| T |
| T |
| R |
| CPM/PERT/OCM |
| Жобаны мірлік циклыны сатылары |
1. Инициация (ойылым)
2. Жоспарлау
2. Орындау (Орындалу)
3. Баылау (Талдау мен басару)
4. Аятау (Жабу).
Жоба иницияциясы (initiating)- жоба басы туралы ресми хабар. Жобалар анааттандыру керек ажеттіліктерді туындауына байланысты инициирленеді. Біра ресурстар тапшылыы жадайында барлы дерлік ажеттіліктерді анааттандыру ммкін емес. Тадау жасауа тура келеді. Жобаларды салыстырмалы талдамасы шін берілген кезде аржылы, экономикалы, коммерциялы, йымдастырушылы, экологиялы, туелділіктер талдамасы мен жобаны талдамасыны баса трлері енетін, жобалы талдау дістері олданылады.
Жобаны жоспарлау (planning). Жоспарлау андай да бір трде жобаны жзеге асыруды барлы мерзімі ішінде орындалады. Жобаны мірлік циклыныі е басында детте ресми емес алдын-ала жоспар ндіріледі жобаны жзеге асыру жадайында орындауа ажет болатындарды жуан крінісі. Жобаны тадау туралы шешім алдын- ала жоспарды бааларыны негізделеді. Жобаны ресми жне блшекті жоспарлануы оны жзеге асыру турала шешім абылданан со басталады. Жобаны кілттік нктелері (вехалар) аныталады, міндеттер мен олар зара туелділігі алыптасады. Осы кезеде жобаларды басаруа арналан жйелер олданылады, олар жоба жетекшісіне ресми жоспарларды ндіру шін ралдар жиынын сынады: жмыстарды иерархиялы ралдары, желілік графиктер мен Гант диаграммалары, таайындау ралдары мен ресурсттарды жктеу гистограммалары. Жобаны бекітілген жоспары баылаушы немесе базалы деп аталады. Жоба жоспары згеріссіз алмайды жне жобаны жзеге асыру шамасы бойынша аынды жадайды ескере отырып траты тзетуге шырап отырады.
Жобаны орындау (executing). Ресми жоспар бекітілген со менежерге оны жзеге асыру бойынша міндеттер жктеледі.
Жобаны баылау (controlling). Жобаны жзеге асыру шамасы бойынша жетекшілер жоба мониторингін ткізуге міндетті, яни жмыс жрісін траты баылау. Баылау жмыстар жрісі туралы наты деректерді жинауа жне оларды жоспарлы деректермен салыстыруа жктелген. кінішке орай, жобаларды басаруда жоспарлы жне наты крсеткіштер арасында ауытулар рдайым болатындыында сенімді болуа болады. Сондытан менеджер міндеті орындалан жмыстар клеміндегі ауытуларды жобаны ттастай жзеге асыру жрісіне жне сйкес басарушы шешімдер шыаруа ммкін мселелерді талдау болып табылады. Мысалы, егер графиктен алып ою ауытуды тиімді дегейінен шыса, ресурстарды лкен клемін бле отырып, белгілі бір критикалы міндеттерді орындалуын жеделдету туралы шешім абылдануы ммкін.
Жобаны аятау (clossing) -жобаны жабу туралы ресми хабарлама. Жоба алдына ойылан масаттара ол жеткізілгенде аяталады. Кейде жобаны аяталуы жобаны график бойынша аяталуа дейін аятау шешімі абылданан кездегі жадайларда сияты ктпеген кезде жне уаыттан брын болуы ммкін. Жоба аяталан кезде оны жетекшісі жобаны аятайтын біратар шараларды орындау керек. Бл міндеттерді наты сипаты жоба сипатына туелді болады. Егер жобада жабдытар олданылса, онда инвентаризациясын орындау керек жне оны жаа олданыс шін беру керек. Подрядты жобалар жадайында нтежелерді подряд немесе келісім шарттарына жауап беретіндігін анытау керек. Соы есеп беруді ру ммкін, ал аралы есеп беруді архив трінде йымдастыруа болады.
Жоба процесстері детте адамдармен орындалады жне негізгі топа блінеді:
Орындау мен баылау процесстері. Орындауды рылан жоспарды жзеге асырылу процесстері деп тжырымдайды. Жобаны орындау белгіленген жоспардан ауытушылытарды анытау шін нсіздік талданып, лшену керек.т Жоба параметрлерін нсіздік лшеу жне туындайтын ауытулар иденфикациясы кейін орындау процесстеріне жатады жне орындау баылаушы деп аталады. Орындауды баылау жоба жоспарына кіретін барлы параметрлер бойынша орындалу керек.
Орындау мен баылауды негізгі процесстеріне жоба жоспарын орындауды процессін жатызуа болады.
Талдау процесстері. Талдау процесстері жоспар талдамасын сияты орындау талдамасына осады. Жоспар талдамасын жобаны орындауды рылан жоспарыны жобаа ойылатын талаптар мен жоба атысушыларыны мдделерін анааттандырама, жо па анытауды білдіреді. Ол жоба командасымен жне баса атысушыларды жоспар крсеткіштерін баалаумен беріледі. Жоспарлау сатысында жоспарды талдау нтижесі бастапы жадайлардызгерту мен жоспарды жаа нсасын ру, немесе орындауды лшеу шін негіз болып ызмет ететін жобаны базалы жоспары ретінде ндірілген нсасын абылдау болуы ммкін. Кейінгі мазмндауда жоспар талдамасы процесстерді блек тобы ретінде айындалмайды, ол жоспарлау процесстеріні тобына осылады, сол арылы бл процесстер тобын табиаты бойынша итеративті етеді. Сйтіп, талдау процесстерін кейін орындау талдамасыны процесстері деп тсінеді.
Орындау талдамасыны процесстері кйді баалау шін жне жобаны жоспарлау сатысында аныталан кштерн критерийлер мен шектеулерге сйкес орындау сттілігін болжау шін арналан. Жобаларды айталанбастыына байланысты бл критерийлері мен шектеулеріне масаттар, сапа, мерзімдер жне жоба жмысыны ны кіреді. Кері болжау кезінде тзетуші серлер ажеттілігі туралы шешім абылданады, оларды тадау згерістерді басару процесстерінде орындалады.
Басару процесстері. Жобаны орындалуын басару – бл жобаны стті жзеге асырылуы шін ажет басарушы серлерді анытау мен олдану. Егер жобаны орындау белгіленген жоспара сйкес жргізілсе, онда басару орындауа келтіріледі – жоба атысушыларына жоспарларды тапсырмалары мен оларды жзеге асырылуы басаруа келтіру. Бл процесстер орындау процесіне осылан. Егер жзеге асыру барысында кзетуші серлерді анытау мен олдану ажеттілігін крсететін ауытулар туындаса, іс басаша болады. Бл жадайда оптималды тзетуші серлерді табу керек, алан жмыстар жоспар тзетіп, жобаны барлы атысушыларымен бекітілген згерістерін келісу керек.
Сйтіп, басару процесстері жоба жоспарына ажетті згерістерді енгізу, анытау шін арналан. Мндай басару процесстері жиі трде згерісиерді басару деп аталады жне талдау процесстеріне инициирленеді.
Баылу сратары:
1. Жобаны жоспарлауды негізгі жне кмекші процесстерін атаыз.
2. Жоба талдамасыны негізгі жне кмекші процесстерін атаыз.
3. Жобаларды басаруды нег ізгі жне кмекші процесстерін атаыз.
4. Жоба сатыларын атаыз.
5. Жоба инициациясы неге негізделген?
6.Жобаны мірлік цикіліні анытамасын берііз.
4 Дріс. ЖОБА АТЫСУШЫЛАРЫ. ЖОБАНЫ ЖОСПАРЛАУ КЕЗЕДЕРІ
Жоба атысушылары – рылымны негізгі элементтері, себебі олар оны жзеге асырылуын амтамасыз етеді. Жоба типіне туелді оны жзеге асырылуына бірден бірнешеге дейінгі йымдар атыса алады. Оларды рбір біреуінде масаттары, атысу дрежесі мен жауапкершілікті шамасы бар.
Жобаны атысушылары мыналар болып табылады: жобаны тапсырыс берушісі (инициатор), инвесторлар, жоба командасы мен функционалды топтар, субкелісімдер, жобалаушылар, жабдытаушылар, лицензорлар, кімет мшелері, соы нім ттынушы, нім сатушылар, жер аймаыны иесі, бсекелестер.
Инициатор- жобаны басты ойыны авторы болып табылатын жа, жобаны жзеге асыру бойынша оны алдын- ала негізделуі мен сыныстар.
Тапсырыс беруші – жобаны жзеге асыруда мдделі басты жа жне оны нтижелеріне ол жеткізуге мделі жа. Тапсырыс беруші жобаны негізгі талаптары мен масштабтарын анытайды, з ралдары мен атыстырылатын инвесторлар ралдары арылы жобаны аражаттануын амтамасыз етеді, жобаны негізгі орындаушылар мен келісім рады, осы келісімдер бойынша жауапкершілікке тартылады. Тапсырыс беруші оам мен за алдында жоба шін жауапкершілікке тартылады.
Инвестор(лар) – жобаа инвестициялар салатын жа(тар), мысалы, несиелер арылы инвесторлар масаты – жобаны жзеге асырудан з инвестицияларына пайданы максимизациялау. Егер инвестор мен тапсырыс беруші бір тла болып табылмайды, онда инвесторлар ретінде детте банктер , инвестициялы атарлар мен баса йымдар болады. Инвесторлар тапсырыс берушімен келісім рады, келісімдерді орындалуын баылайды жне жобаны орындалу шамасы бойынша баса жатармен есептесуді орындайды. Инвесторлар жобаны толы ыты ріптесі жне барлы млікті иеленушісі болып табылады, ал оны зі инвесторлар арылы сатып алынады, ол тапсырыс берушімен немесе несиелік келісіммен келісімні барлы ралдары тленгенге дейін жаласады.
Жоба жетекшісі – тапсырыс беруші мен инвестор жобаны орындау бойынша жмыстар жетекшілігі бойынша кілетке блінетін зады тла: жобаны барлы атысушыларыны жмыстарын жоспарлау, баылау жне батау. Жоба жетекшісіні кілеттілігі мен функцияларыны рамы тапсырыс берушімен жасалан келісіммен аныталады. Біра жоба жетекшісі мен командасы алдында детте орнатылан мерзімдер, бюджет жне сапаны сатай отырып, жобада аныталан масаттар мен нтижелерге жеткенге дейін жобаны мірлік циклы ішінде жмыстарды баыттау мен барлыын амтитын жетекшілік міндеттері ойылады.
Жоба командасы – жоба жетекшісімен басарылатын жне жобаны бар болу периодында рылатын арнайы йымдастырушылы рылым (сурет 4). Жоба командасыны міндеті – жобаны малматтарына тиімді жеткенге дейін жобаны басару функцияларыны орындалуы.
Контрактор (басты контрактор) – тапсырыс берушімен атынаса тсетін жне контракт бойынша жмыстарды орындаана жауап беретін, жоба жаы немесе атысушысы – бл бкіл жоба немесе оны блігі болуы ммкін. Контрактор масаты – максималды ммкін пайданы алу. Басты контрак функцияларына берушімен контракт ру, жмысыны баытталуын амтамасыз ету, орындаушы жмыстарын абылдау жне тлеу кіреді. Контракт ретінде жоба жетекшісі немесе жобаны баса белсенді атысушылары ызметті атара алады.
Субконтрактор анарлым жоары дегейді субконтракторы немесе контракторымен келісімдік контрактар рады. Контракта сйкес жмыстар мен ызметтерді орындалуы шін жауап береді.
Жобалаушы – жоба ішінде контракт бойынша жобалы- барлаушы жмыстарды орындайтын зады тла.
Басты мердігер – зады тла, оны сынысы тапсырыс берушімен абылданды, контракта сйкес жмыстарды орындааны шін жауап береді, блек жмыстар мен ызметтерді орындауа субподрядчиктермен келісім жасалады жне тадайды.
Жабдытаушылар – наты негізге жабдытауды барлы трлерін орындайтын субконтрактор: материалдар, жабдытар, клік ралдары жне т.б.
Лицензорлар – жер аймаына иеленуді, сауда жргізуге, белгілі бір жмыс трлері мен ызметтерді орындау ыына лицензия беретін йымдар жне т.с.с.
Билік органдары – з мдделерін жоба атысушыларынан салытарды алу арылы анааттандыратын, жобаны жзеге асырумен байланысты леуметтік жне баса да оамды жне мемлекеттік талаптарды, экологиялы, леуметтік талаптарды оятын жне олдайтын жа.
| Міндеттерді баалау |
| Бастапы графикті ру |
| Графикті тзету |
| Бюджетті ру |
| Жоспарды орындау |
| Міндеттерді орындалу тізбегін анытау |
| Формальді хабарлама |
| Мселені анытау Есепті ойылымы |
| Жоба масаттарын жаттау |
| Жоба миссиясын алыптастыру |
| Стратегияны тадау |
| Жмыстарды урылымды декомпазициясы |
| Жмыс клемі бойынша тапсырма |
Жоба жасалу кезедері
| Жобаны басарушы |
| Жобаны басты инженері |
| Жобалау бойынша жетекші |
| рылыс жетекшісі |
| МТО, сатып алу, жабдытау жетекшісі |
| Келісімдерді кімшілік жетекшсі |
| Таы баса траалар |
| Тапсырыс беруші траасы |
| Жоба |
| Келісімдер траасы |
| Жобалаушы траасы |
| Субподрядчик траасы |
| Генподрядчик траасы |
| Апаратты ызметтер жетекшісі |
| кімшілік кмекші |
Команданы атыстырылатын мшелері
| Траты команда мшелері |
| Бухгалтерлерлі-аржылы ызмет жетекшісі |
| Пайдалану бойынша жмыстар баыттаушысы |
| ралдарды йлестіру. Баылау Б объекттері нтижелер (клемдер) сапасы, ны, уаыт, ресурстар, т.б. | Инжиниринг Жоспарлау Жобаны мірлік цикл ішінде реттеу коммуникация т.б. | Операцияларды жоспарлау Жмыс аспектілерін баыттау Контракттар жобасындаы згерістер | Сауда Контракттарды баылау Орындау жетекшісі Контракт ру | Жоспарлау Дайындау мен амтамасыз ету Сатып алуды баылау Жабдытауды баылау Басару баыттау | Жалпы МТО Сатып алуды баылау Сатып алулар Материалдар мен жабдытауды баылау | Жмыс жрісін баылауды барлы аспектілері Есеп беруді жоспарлау уаттарына сапасы | Жоба ралдарын аражатты игеру Жобалы н аржылы жоспар, есеп, баылау |
Жобаны йымдастырушылы рылымы
Жобаны шеткі німін ндіруші – рылан негізгі орларды пайдалануын жзеге асыратын жне шеткі німді ндіреді. Басты масаты-ттынушылара дайын німді сатаннан пайда алу. Жобанын барлы фазаларына атысады жне жобанын негізгі атысушыларымен рекеттеседі. Оны рлі мен функциялары жобаны шеткі нтижелеріндегі жекеменшік лесіне туелді. Кптеген жадайларда жоба инвесторы мен тапсырыс берушісі болып табылады.
Шеткі німні ажеттіліктері - шеткі німні сатып алушылары мен пайдаланушылары болып табылатын, ндірілетін німге талаптарды анытайтын жне берілетін ызметтерге ойылатын талаптарды анытайтын, олара сранысты алыптастыратын зады жне физикалы тлалар. Ттынушы ралдары арасында жобаа кеткен шыындар айтарылады жне жобаны барлы атысушыларыны пайдасы алыптасады.
Жобаны жоспарлау 3-суретте крсетілген бірнеше кезені ішінде орындалады.
Жоба декларациясында жобаны басы туралы, жоба менеджері кім болатындыы туралы жне оы андай кілеттігі бар екені туралы айтылады. Жоба декларациялары бірнеше трде болады, жай хабарламадан, жоба менеджерін таайындау туралы, жмыс жоспарына сайтын блшекті делеген жата дейін болады. Жоба декларациясына минимум трде мыналар кіруі керек:
1.Жобаны аты мен масаты.
2.Жоба менеджеріні аты.
3.Жоба менеджеріні кілеттігіні шектері.
4.Жоба маынасын ысаша мазмндау.
Куратор декларацияа ол ойып жне оны мдделі тлалар арасында арастыра отырып, менеджер кілеттілігін бекітеді жне оны электронды пошта бойынша таратады.
Жобаны барлы аспектілеріні озаушы масаты-шешілетін мселе немесе бизнес-масат. Міндетті ойылымы-ойылан масатты немесе шешілетін мселені ысаша алпы.
Жоба сттілігіні критерийлері оны масатымен бекітіледі. Масаттар тізімі жй, біра маызды сраа жауап береді: ”Жобаны стті аяталаны алай білуге болады?”. Масаттар тізімі тсінбеушілікті болдырмауа жне наты ктімдерге баытталуа кмектеседі.
Жалпы аланда жоба масаттарын келесі трде алыптастыруа болады: оны уаытында, бюджет шегінде жне толы клемде орындау. Біра р жобада масаттарды наты берілуі зіндікі болады.
Масаттар тізімін анытаан со, жоба шін оларды рбіреуі аншалыты маызды екендігін анытаыз. Егер сізге аржы мселелеріне байланысты кейбіреулерінен бас тартуа тура келсе немесе мерзімдер, ресурстара байланысты бас тартуа тура келсе, онда тізім сізге андай масаттарды алдыруа керектігін жне алу керектігін шешуге кмектеседі. Масаттар трлі типті болады, сонымен бірге масаттарды трлі типтерін жоба командасыны трлі баыныы топтарымен атарылады.
Масаттар наты, лшенетін немесе тексерілетін, ол жеткізе алатындай болуы керек.
Жоба миссиясы туралы арыз жоба командасыны р мшесіне масатын жеткізу шін жне олара бір баытта озалуа кмектесу шін керек. Жоба миссиясы ыса, апаратты жне айын болу керек.
Кптеген мселелерде бірнеше шешім бар, біра оларды кейбіреулері басаларымен салыстыранда анарлым кп олданылады. Жоба командасы ойылан масаттармен трлі шешім нсаларын салыстыру керек жне е жасысын тадау керек. Шешімді тадаан со, сіз оны жоспара жоба стратегиясы ретінде жазасыз.
Жобаны орытынды стратегиясы бірнеше шартты анааттандыру керек. рине, алдымен, ол барлы басты жне кптеген екінші дрежелі масаттара жетуді амтамасыз етуге арналан, біра стратегияны баалаанда баса факторларды да ескеру керек.
Стратегияны орындау ммкін бе? Орындалу ммкіндігі –деттегі емес немесе брын байалмаан маызды критерий. Ірі жобаларда жиі трде ралдар мен ресурстарды жмсамас брын бл тсілді орындалу абілетін талдайды.
5 Дріс. ЖОБАЛАРДЫ БАСАРУДЫ АВТОМАТТАНДЫРЫЛАН ЖЙЕЛЕРІ. ЖМЫСТАРДЫ РЫЛЫМДЫ ДЕКОМПОЗИЦИЯСЫ
азіргі уаытта лкен жобаны жоспарлау мен орындау жобасы жосапаралы басаруды дістемесі мен технологиясына ауысты жне сттілікке жобаны басаруды азіргі заманы дістер мен технологияларына иеленетіндер жетеді.
Жобаны тиімді жзеге асырыу шін мыналар ажет:
-тек жалпы жадайда бірдей болатын жобаны масаттары сияты болаша жйе масаттарыны иерархиясын трызу;
-болаша жйені иелеріні, жетекшілері немесе жоба басарушылары мен орындаушыларыны зара тсінісу жне баыттаушылы кйі;
-жоба атысушылары арасында апаратты жне коммуникационды алмасуды жай, айын жне аны жйелеріні бар болуы;
- аржылы, материалды, интелектуалды, физикалы жне уаытша ресурстарды бар болуы;
- жоспарлауды, мониторинг пен басаруды тиімді жйелеріні бар болуы.
Жобаны басаруды автоматтандырылан жйелері жобаны жзеге асыру сапасын крсетеді, соны ішінде апаратты енгізу мен деуді жеделдету, апаратты крнекті формада беру арылы орындалады.
Жобаларды басаруды автоматтандырылан жйелері бастапы дегей жйелеріне блінеді, «кнтізбелік жоспарлау мен баылау» (КЖБЖ) жйелері термині олара олданылады, жне жобаларды басаруды маманды жйелеріне (Project Management) блінеді. Project Management типі жйелер жобаны жмыстарыны кнтізбелік жоспарын ндіру жне желілік графигі шін арналан, сонымен бірге жоба сатылары бойынша затыы мен шыындарын осып отырады.
Бадарламалы німді тадаанда пайдаланушыа е алдымен андай міндеттерді шешу шін жобаларды басару жйесін ажет болатынын тсіну керек, ммкіндік жаынан жне жоспарлау мен басаруды жобалы формаларын олдану масаттылыы жаынан жеке йымдастыру сипатын талдап шыу керек. Бл кезде андай іскерлік жобалар трінде жобалануы ммкіндігін, аншалыты жобаны блшекті жоспарлау жне баылау керектігін айын крсету керек.
Трлі КЖБЖ арасындаы принципиалды айырмашылытар аз болады. Негізінен олары барлыы сас функциялар жиынына ие. Кесте 1-де КЖБЖ негізгі функциялар тізімі келтірілген.
Кнтізбелік жоспарлауды «классикалы» жйелері соы уаытта бадарламалы німдермен толытырылады, оларды кенесілерге ммкіндік береді:
1) жобаларды басаруды блек функцияларын осуа немесе жасартуа, мысалы уелділіктердіталдау, орындаушыларды жмыс уаытын есепке алу, шектеулі ресурстар кезінде кесте есебі;
2) жобаларды басару жйелерін корпоративті басарушы жйелерге интеграциялау;
3) мбебап бадарламалы амтуды наты затты облыстаы жобаларды басару спцификациясына баптау ( мысалы, рылыс жобалары шін сметалы жйелер интеграциясы).
Кнтізбелік жоспарлау жйесіні негізгі функциялары Кесте 1
| ралдар | Функциялар | |
| Жоба жмысыны кешенін жмыстар арасындаы байланыстарды жне оларды уаытша сипаттамаларын сипаттау ралдары | 1.Жобаны жоспарлауды ауымды параметрлерін сипаттау. 2. Жмыстар кешеніні логикалы рылымын сипаттау. 3.Жобаны кп дегейлік крінісі. 4. Міндеттерді жоспарлауды уаытша параметрлерін таайындау. 5.Блек міндеттер мен ттас жобаны кнтізбелерін олдау. | |
| Жоба бойынша ресурстар мен шыындары туралы апаратты олдау ралдары жне жобаны блек жмыстарына шыындар мен ресурстарды таайындау. | 1. Орындаушыларды йымдастырушылы рылымы. 2. Ресурстар, материалдар номенклатурасы мен шаын баптарыны тізімдерін жргізу. 3. Ресурстар кнтізбелерін олдау. 4.Ресурстарды жмыстара таайындау. 5.Шектеулі ресурстар кезінде кнтізбелік жоспарлау. | |
| Жобаны орындалу жрісін баылау ралдары. | 1.Деректер орына жоба кестесіні жоспарлы параметрлерін бекіту. 2.Міндеттер кйлеріні наты крсеткіштерін енгізу. 3. Жмысты наты клемдерін енгізу жне ресурстарды олдану. 4. Жоспарлы жне наты крсеткіштерді салыстыру жне болаша жмыстар жрісін болжау. | |
| Жобаны рылымын беруді графикалы ралдары, жоба бойынша трлі есеп беруді ру ралдары | 1.Гант диаграмасы (жиі трде) электронды поштамен біріктірілген жне трлі осымша апаратты бейнелеуді амтамасыз ету. 2. PERT диаграмасы (желілік диаграма). 3.Жоспарлау мен баылау шін ажет есепберуді ру. |
Жобаларды басаруды анарлым ке таралан жйелерін арастырайы. Microsoft Project
ндіруші Microsoft Corp. (США) (http:\\ www.microsoft.com/rus/office/project /)
Microsoft Project бгінгі кнгі жобаларды басаруды дние жзіне ке таралан жйесі болып табылады. Кптеген батыс компанияларында MS Project атарындаы ызметкерлер шін де Microsoft Office-ке деттегі осымша болды, ал олар оны крделі емес кешендерін жоспарлау шін олданады.
Project ш модификацияра ие: Standard-жеке олданыс шін (функционал Project 2000 дегейінде алды), Professional- Project Server 2002 клиенті ретінде, жобаны талдау мен ресурстарды жоспарлау бойынша осымша ммкіндіктерді амтамасыз етеді, Project Server 2002- жобаларды басару шін топты (Project Standard 2002 бірге) жне корпоративті (Project Professional 2002 бірге) шешімді йымдастыруа арналан платформа.
Open Plan
Welcome Corp. ндірушісі (США) (http://www.welcome.com/ )
Ресейдегі дестрибьютор ЛАНИТ (http://www.pjoject management.ru/)
Open plan –ірі бадарламалар мен жобаларды жоспарлау мен баылауды толы орыс тіліне аударылан жйесі. Жйені негізгі айырмашылытары ресурсты жне нды жоспарлауды уатты ралдары, кп олданушылы жмысты тиімді йымдастыру жне барлы ксіпорын шін ашы, масштабтайтын шешімдер ру ммкіндігі. Open plan екі нсауда жабдыталады – Professional жне Desktop – оларды рбіреуі орындаушыларды, менеджерлер мен баса жоба атысушыларыны трлі талаптарына жауап береді.
Primavera
ндірушісі Primavera Systems, Inc.( АШ http://www.pmsoft.ru/)
Ресей, ТМД елдері мен Балтиядаы дистрибьютер – ПМСОФТ (http://www.pmsoft.ru/)
Primavera Project Planner professional (P4)- P4 бадарламалы німі PMI мен ISO стандарттарыны талаптарына сйкес жобаларды басару процестерін автоматандыру шіе арналан. Бірінші кезекте ол корпоративті апаратты жйе рамында олдану шін арналан, біра автономды трде де жмыс істей алады жне кнтізбелік – жйелік жоспарлау міндеттерін, критикалы жолды анытауды, ресурстарды туралау, what-if талдамасы жне жобаларды модельдеу, жобалар топтары, портфельдер мен бадарламаларды баса міндетерді шешуге кмектеседі.
Myprimevera – жобаларды басаруды апаратты корпаратиытік жйе жобаны рбір атысушысыны алдына ойан міндеттерді шешуге кмектесетін бадарламалы модульдер амтамасыз ету керек. азіргі заманы – технологияларда рылан Myprimevera бадарламалы німі жоба портфельдері, графиктерді ндіру мен актулизациясы , инициация процестерін адаалау жне жобаларды згерту, жат айналымын басару бойынша деректерді баылау жне талдау шін барлы ажет ммкіндіктерге иеленеді жне т.б. Онда PMI талаптары мен ISO стандарттарын жзеге асырылан. Myprimevera «р пайдаланушыны дербес ажеттіліктіріне бапталуы ммкін.
Progress Reporter - бл web-осымша орындаушылара уаыт периодында тапсырма алуа ( з жмыстарыны рамын) жне оларды орындалуы туралы есеп беруге мкіндік береді. Сонымен бірге, Progress Reporter web- табель сияты жмыс істей алады. Бл жадайда орындаушы бір кнде жмыс жасалан сааттарды р жмыс бойынша орындатады. Сйтіп , блшекті ебек шыындары жиналады. Апарат Primevera деректер орына тседі. Progress Reporter арылы орындаушы жетекшіліктен нсауларды (чат трінде) ала алады, жмыстармен байланысты жаттарды арастырады, жобамен байланысты процестерге атыса алады.
Spider Project
ндіруші Spider Technologies Group (Ресей) (http://www.spiderproject.ru/)
Spider Project- ті ресейлік ндірмесі шектеулі ресурстарды олдануды жоспарлауды кшті алгоритмдерін жне осымша функцияларды лкен санымен айрышаланады. Жйе Ресей нарыыны лкен тжірібиесін , ажеттіліктерін, ерекшеліктерімен приоритеттерін ескере отырып жобаланан. Spider Project екі нсада жабдыталады - Professional жне Desktop.
Project Expert
ндірушісі Про-Инвест-ИТ (Ресей) (http://www.exopert-systems.com/)
Project Expert-ті ресейлік ндірмесі ксіпорын аржылы моделін руа, бизнес жобаларды аржылы тиімділігін талдауды дамуды стратегиялы жоспарын ндіруді жне бизнес жоспарды дайындауды амтамасыз етеді.
1С-Парус: Жобаларды басару
“1C: ксіпорын” 7.7 нсасыны бухгалтерлік жйесіні негізінде Ресейлік ндірме жобалы жмыстар жне ресурстарды жоспарлау, йымдастыру, баыттау жне баылау шін ызмет етеді. Типтік шешім: “1C: ксіпорын” бадарламасыны ралдары мен дістері арылы ндіріледі жне “1C: ксіпорын” бадарламасыны 7.7 нсасыны “Бухгалтерлік есеп” компонентіне осымша болып табылады. 1С- Рарус: Жобаларды басару 1С “Бухгалтерлік есеп”
Компонентасын олданатын кез келген конфигурацияларымен интегреленеді.
Opus Magnum Enterprise Management
Жобаларды басару департаменті АА “ФДП Біріккен кеесшілер” (Ресей) (http://www.rpm-consult.ru/)
WBS жоба масаттарына жету шін ажет жмыстарды айындауды амтамасыз етеді. Бл кезде жоба иерархиялы трде байланысан элементтер нтижесінде баытталан терминдерде аныталады ( жмыстар пакеттері – жмыстар кешені, берілген критерий/негіздері бойынша топталан). рбір келесі декомпазиция кезеі жоба рамын блшектеуді тізбекті орындауды амтамасыз етеді, бл орындалан жмыстар клемін, шыындалан аша мен мерзімдер бойын ша орындауды баалауа ммкіндік береді. Тменгі дегейдегі жмыстар пакеттеріне салыстырмалы кіші жмыс клемдері сай келеді. Бл орындай пайызын баалауды жеілдетеді жне жоба масатына жету шін ажет рекеттерді анарлым наты анытау ммкіндігін береді. сынылан жмыстар декомпозициясыны жолы лшенетін крсеткіштерді анытау шін ажет негізді алыптастырады, сонымен атар лкен сенімділік дрежесімен осы жмыстарыны пакетімен байланысты масаттара жетуге болтындыы туралы айтуа болады.
Жоба нтижелерін анытау шін аныталан WBS.PMBOK (Project Management Body of Knowledge- жобаларды басару американды институтымен ндірілетін, жобаларды басару бойынша жина) аныталан дай нтиже (Deliverable) келесіні білдіреді: «лшенетін, сезілетін (материалды), баыланатын жне тексерілетін нтиже немесе жоба блігі немесе ттастай аяталуы шін жасалуа ажет позицияны (бйымды). Жиы трде те тар маынада жоба инвесторы немесе оны тапсырыс берушісімен аныталатын сырты нтижеге атысты олданылады.
WBS атысушыларды абылданан міндеттеріне мен жауапкершілікті ескере отырып, жобаны барлы мірлік циклі барысында жетекші мен атысушылары арасында жобаны ндіру жне орындау бойынша наты мліметтерге сйкес, апаратты баытталан жіберілуін йымдастыруа мкіндік береді.
WBS жаттау аспабы ретінінде. WBS жобаны басару механизмінде негізгі аспаптарды бірі болып табылады, оны кмегімен ( абсолютті жне салыстырмалы шкалада) жоба нтижелеріне жету дрежесі лшенеді, блшектеуді сйкес дегейлеріне апарат жмысты орындайтындармен жне баылайтындарды форматымен рылымында сынылады.
WBS келесілерге ммкіндік береді:
1. Жобаны барлы клемін блек нтижелерге блуге жне тиімді басару шін ажет жмыстар клемін блуді амтамасыз етеді.
2. Жоба атысушылары мен тапсырыс берушілері тсінетін терминдерде жоба клемі айын анытауа.
3. WBS элементтері мен жобаны йымдастырушылы рылымыны элементтері арсындаы байланысты анытау арылы нтижелер бойынша жауапкершілік пен есеп беруді жаттауды олдайды( жауапкершілік матрицасыны формасындаы Organizational Breakdown Structure (OBS)) (Responsibility Assignment Matrix(RAM)).
4. “Жоарыдан тмен” жобасыны бюджетін алыптастыруды аматамасыз ету
5. WBS арылы жоба жетекшісі жауап беретін, жоспарланатын орындау мен жоба кйі туралы здіксіз есеп беруді жобаны орындаанда есеп беруші апарат пен жмыс рамын йымдастыру шін рылым аныталады. Сонымен атар WBS негізінде мселелерді шешілуін адаалауа болады жне оларды туындау себептерін айындаумен бірге жоба жетекшісіне ажет нтижелерге жету шін ажет згерістерді анытау мен басаруды орындауа кмектеседі.
WBS есеп беруді алыптастыру шін. WBS кмегімен жоба кйіні трлі кріністері аныталады жне трлі аналитиктерді бейнелейтін есеп беруді формаларын береді. Мысалы: жобаны мірлік цикліні фазалары бойынша; нтижелері бойынша; жмыстар пакеттері бойынша. Есеп беруді рамына орындалып жатан жобаны немесе осыан сас алдыы жобалармен салыстыру бойынша сапасы, ебек клемі, клемі, туекелділіктер, мерзімдер, ны бойынша деректер енуі ммкін.
Баылау сратары:
1. Жмыстарды рылымды декомпозициясыны кезеіні мні не?
2. Жмыстарды рылымды декомпозициясыны негізгі сипаттамаларын атаыз.
3. Жоба туелділігі мен WBS арасындаы байланыс неге жктелген?
4. Жобаларды басаруды автоматтандырылан жйелеріні екі типін жне оларды айырмашылытарын атаыз.
5. Жобаны жмыстар кешенін, жмыстар арасындаы байланыстарды жне оларды уаытта сипаттамалырын сипаттау шін андай ралдар бар?
6. Жоба рылымын беру шін андай графикалы ралдар бар?
6 Дріс. САУДАЛАРДЫ ТКІЗУДІ ТЖІРІБИЕЛІК РДІСІ. МЕРДІГЕРЛІК САУДАЛАРА АТЫСУ ЖНЕ СЫНЫС БЕРУ.
азастан шін бірінші дрежелі міндет оамны йымдасу жйесін талаптара сйкестендіре отырып , траты дамуа ол жеткізу. луметтік сфераны маыздылыы , білім беру, денсаулы сатау, ылым, мдениет, леуметтік орсау салаларыны, олар мемлекетті леуметтік ауіпсіздік негізін райды.
Туелсіз мемлекетті ру мектептер жйесін алыптастыруды ажет етеді. леуметтік саланы мемлекеттік емес рылымдары пайда болды: мектепке дейінгі мекемелер, лицей, колледж, ЖОО, ылыми орталытар, оларды кейбірінде граннтар мен шетел инвестициялары олданылады.
Экологиялы реттеу- оршаан орта сапасыны жасартуды зады бекітілген лтты бадарламалады жасау. Батыс елдерде экологиялы саясатты бірінші кезегінде кімшілік дістер, е алдымен орта сапасыны міндетті экологиялы стандарттарын бекіт трса, 80-жылдарды екінші жартысында дстрлі нарыты механизмге негізделген экономикалы тсілдер олданыла бастады.
Табиат орау задылыыны атадатылуы, «алдытарды жою» стратегиясынан «зиянны алдын алу» саясатына кшу оршаан ортаны орау масатындаы шыындарды артуымен атар жруде.
Халыаралы жеке компанияларды оршаан ортаны ораумен байланысты шыындарды екі категорияа блінеді. Біріншісіне, ндірістік алдытар – атты, сйы, газдармен ластану дегейін тмендетуге баытталан шыындар жатады. Нтижесі- тазалаыш ралдар мен ондырыларды енгізу.
Шыындарды екінші категориясы ндірістік технологиясы модерндеумен, ндіріс алдытарын оршаан ортаны ластауын азайтатаын жаа технологиялы рдістерді енгізу.
алдысыз технологияларды енгізу зиянды алдытарды міндетті тлемдері жне салы жйесі арылы ынталандырылады. Реттеуді ртрлі рычагтарыны ішінде сертификатар ерекше орын алады. Сертификатта крсетілген зиянды алдытарды бегілі нормасына салыстырмалы трде аз аржылы тлем алынады. Сертификаттарды пайдалануа байланысты тазартыш ралдар мен рылылара инвестициялауды кейінге алдыру халыаралы ксіпорындарды шыыны алып келеді. Ірі мемлекеттік ксіпорындарды реформалау ндіріс клеміні азаюына , кейбір жадайда ксіпорынны жабылуына алып келеді. Бл рдіс, сйкесінше, халыты жмыспен амтамасыз етуді тмендетіп , ебек ресурстары мемлекеттік сектордан жеке сектора аылды.