БЛІМ. СЙЛЕУ ТІЛІНІ БЗЫЛУЫН АНЫТАУ 4 страница

Сонымен бірге сан есімдерге байланысты септеулерді де ол­данылуын тексереді. Балаа сан есімдерге іріктеліп алынан бейнелі суреттер бойынша сйлем растыруды сынады. Мысалы: Оушы дкеннен жеті дптер сатып алды. Мен саат тоызда жатамын. Саба сегізден ткенде басталады.

Зат есімні жекеше трінен кпшесіні, кпше трінен жекешесіні жасалу жолдарын алай олданатынын тексереді. Мысала: ешкі, бала, кздер, торай, ит, аз, жне т.б. сздерді алуа болады.

Балаа р сзді кпше трін айтуды сынады. "Мен саан бір затты атын атаймын, ал сен оны кп заттар ылып ата. Мен кой деймін, ал сен ойлар де, мен - аз, сен - аздар" т.б. Кішірейткіш жрнатарды жалануы арылы пайда болатын сздерді баланы сйлеу тілінде алай олданатындыын тексереді. Мысалы: "Талшы, шалшы, клшік, таяша, кітапша" жне т.б. Кішірейтіліп айтылатын бндай сздерді трлері баланы сйлеу тілінде лі олданыла оймауы ммкн, сондытан брын естіп немесе айтьш дадыланбаан жаа сздерді сйлеу тіліне егізіп олданылуын алыптастыру шін логопед баламен таныстыру жне жаттытыру жмыстарын жргізеді. Сонымен бірге айтылуына да аса назар аударып, жаттыуын баылап отырады. Мысалы, логопед балаа кішкентай рі жа кітапшаны крсетіп: "Мынау кітапша" деп атын зі айтады. Сосын клемі лкен рі алы кітапты крсетіп "Мынау кітап" деп оны да атын айтады. Бала айталайды. Таныстыру барысы аяталаннан кейін, логопед кітапты жне кітапшаны баланы алдына атар ойып, аттарын жеке-жеке айта срайды. Сосын екеуіні айырмашылыын срайды.

Сонымен атар жалпы сйлеу тіліні толы дамымауыны элементтері бар балалар шін едуір иынды туызатын жіктік жалауыны кпше тріні жасалуына назар аударады.

Баланы сйлеу тілін тексеру шін атау септігіндегі сздерді пайдаланады. Мысалы: дптер, кітап, асы, ыдыс, алма, мал, терезе жне т.б. ойылатын сратарды трлері: Кімні дптерлері? - Мені дптерлерім. Оларды дптерлері. Сендерді дптерлері.

Жрнатарды жалануы арылы жаа сздер рау абілетін мынандай сздерді балаа сына отырып тексереді: Оу-оушы, етік- ..., жмыс -..., ой - ..., мал - ..., сурет - ..., кен - ..., рылыс-... .

Баланы зат есімді сзден сын есімді сзді алай жасай алатынын тексереді. Ол шін жекелеген зат есімді сздерді мысала келтіреді; ала, тау, й, ебек, лгі, жалын. Жмысты жасы істейтін адамды алай атайтынын сра ойып білуге болады. Мысалы: "андай адам?" — Ебекор адам.

Сйлеу тілі дрыс дамыан балалар жоарыда келтірілген тсілдерді жеіл мегеретіндігі белгілі, ал жалпы сйлеу тілі толы дамымаан балаларды сз таптарыны септелуін толы мегере алмауыны немесе оларды шатастыруыны жне сздерді сйлемдегі байланысын білмеуіні себебінен сйлеу тіліні грамматикалы рылысында ателерді болуы ммкін.

Грамматикалы дамуыны дегейіне байланысты кейбір бала­лар бндай атерлерді жиі жібереді, ал кейбіреулері тек крделі жадайда ана иналады.

Байланыстырып сйлеуін тексеру

Байланыстырып сйлеуін тексеру шін тменгідегідей дістерді олдануа болады:

1. сурет бойынша гіме растыру.

2. сериялы сурет бойынша гіме растыру.

Нсау. Суретке арап, оларды ретімен ойып гіме растыр.

3. Мтінді тыдап мазмнын айту.

Нсау. Мен азір гіме оып беремін, сен мият тыдап, есіе сатап мазмнын айтып беруі керек.

Мтін екі реттен кп оылмайды. Арнайы дебиеттерде байланыстырып сйлеуді бірнеше критерийлері арастырылады. Олар: байланыстылыы, кезектілігі, логикалы-мазмнды жаы, яни оны таырыпа сйкестілігі, толытылыы.

Кейінгі дебиеттерде (Р.И. Лалаева, Т.А. Фотекова) байланыстырып сйлеуді алпы тменгідегідей критерийлер бойынша бааланады:

1. мазмнды ттастыы – мазмнны негізгі бліктері дрыс кезектілікпен, таырыпа сай берілген, себеп-салдары толы ашылады;

2. гімені лексикалы-грамматикалы делуі, дрыс олдануы, сздерді маынасы, састыы бойынша шатастыру, алмастыруды байалмауы, аграмматизмні болмауы;

3. тапсырманы збетімен орындауы - гімені збетімен бірден растыруы. Кмек крсетілуі, кмекті трі.

Осы аталан критерийлер бойынша баланы байланыстырып сйлеуіні даму денгейі ортындыланады.

Сйлеу тілін тсінуін тексеру

Тексеру барысында сйлеу тілін тсінуді де анытайды. Сздік орын тексерген кезде бала затты атын атай алмаса немесе дрыс атамаса, онда оны сйлеу тіліні енжарлыын тексеру керектігі, брын да айтылан болатын. Сонымен атар сйлеу тіліндегі айтылан сзді маынасын бала алай тсінетіндігін ескеру керектігі крсетілген болатын.

Сйлеу тілін тсінуін тексеруді е арапайым тсілі — бала­ны ауызекі бйрыты орындауы. Мысалы: "Кітапты ал. Есікті жап. ааз, аламыды ал". Балаа бір сйлемні ішіндегі екі-ш имыл рекетті бірден орындауды сынатын тсіл иына соады. Мысалы, балаа: "Дптерді стелді стіне ой, есікті жап, орындыты алып бер" деген сйлемді айтады. Нскауды дрыс орындау шін бала сйлемні ішіндегі сздерді рамын жне оларды синтаксистік байланысын тсінуі тиіс.

р трлі сйлемдерді тсінуін тексеру кезінде негізгі назарды баланы жеке сздерді алай тсінетідігіне ана аударып оймайды, сонымен бірге ол сздерді сйлем ішіндегі байланысын алай тсінетіндігіне де аударады. Сйлеу тіліндегі кейбір грамматикалы тлаларды тсінуін анытау шін олданылатын арнайы тсілдерді трлері бар.

Зат есімні жекеше жне кпше тріндегі тлаларын тсінуін тексеру. Тексеру шін біреуінде алам, екіншіснде аламдар бейнеленген екі суретті балаа крсетеді де: "Мына суреттерді айсысында аламдар бейнеленгенін крсет" деп нсау береді.

Етістікті жне сын есімні жекеше жне кпше тріндегі тлаларын тсінуін тексеру. Тексеру шін екі бейнелі суретті пайдаланады. Суретті біреуінде скіде отыран бала, екіншісінде скіде отыран балалар бейнеленген. Суретті біреуінде аашты бтаында отырган балапаннын кішкентайлары. Балаа: "Ыыласпен тыда. Мен азір бір бейнелі суретті айтамын, ал сен айсысын айтанымды крсетесі: "Скіде отырандар .... Аашты бтаында отыран ...." деп айтады. Егер бала аталан суреттерді тсінсе, онда суретті дрыс крсетеді.

Балаларды жалаулытарды алай тсінетіндігін аныктау шін бірнеше мысалдар келтіріп тексереді. "Кітапты стелді стіне ой да, дптерді астына ой " немесе "Бгін ауа-райы андай екен?" - "ар жауып тр, рі кн суы".

Септік жалауларды алай тсінетіндігін тексеру шін, е арапайым тсілді трін олданады. Мысалы, баланы алдына аламды, дптерді, сызышты ояды да, дптерді жне сызышты крсетуін тінеді. Сосын: "аламмен сызышты крсет. Сызышпен аламды крсет. Дптерді сызышпен, аламды дптермен, аламмен дптерді крсет" деген нскауларды орындатызады.

Сйлеу тілін тсіну дегейін анытау шін баса тсілдерді де олданады. Мысалы, балаа логопед екі сйлемді ауызекі айтады да, соны айсысы дрысын айталауды тінеді. «Кктемнен брын жаз келеді. Жаздан брын кктем келеді».

Логопед екі сйлемді айтады да баладан «Екі сйлем бірдей ме?» - деп срайды: «Бала итті артынан жугіреді. Ит баланы артынан жгіреді». Немесе, «Бала итті артынан жгіреді» деген сйлемді аныыра тсіну шін: "алдында не жгіріп бара жатыр?" деген сураты ояды. Сйлемні мынандай трін де олданады: "Мен йге берілген сабаты орындааннан кейін, мектепке кеттім." Баланы тсінігін байау шін "Бала, бан дейін не істеді?" деген сра ояды.

Жоарыда келтірілген сйлемдер тіркестеріні тікелей сер етуі бойынша тсіну ммкін емес, себебі олар заттарды, имыл-рекеттерді, сапаларыны бейнесін жеке ошаулап крсетпейді, керісінше оларды ара-атынасы не тікелей згерген сздермен, не кмекші сздерді жрдемімен немесе сйлемдегі сздерді ретімен крсетілген.

Оуы мен жазуын тексеру

Оу мен жазу сйлеу тілі ызметіні ерекше трі. Сйлеу тіліні толы дамымауы мен оу жне жазуыны бзылуыны арасында тыыз байланыс бар. Сондытан, егер баланы тексеру барысында жалпы ауызекі сйлеу тіліні толы дамымауы немесе дыбыстарды айтыуыны дамуында ауытуы аныталан жадайда бндай балаларды оуы мен жазуды алай мегеретінін міндетті трде тексеру керек.

Сонымен, оуы мен жазуы бзылан баланы ауызекі сйлеу тіліндегі кемістігіні р уаытта байала бермейтіндігін есте сатау керек. Мектепке баратын уакытына арай баланы сйлеу тіліні фонетикалык кемістігі тзетілуі ммкін, ал фонематикалы ауытуы саталып ала беретіндігін ескеру кажет.

Жазбаша тіліні даму шарттарыны бірі оны рамындаы дыбыстарды саналы трде талдау болып табылады, йткені онсыз жазу дадылары алыптасуы ммкін емес.

Сондытан, егер бала жазуында атені жіберетін болса немесе млдем жаза алмаса, онда оны сзді дыбыстык рамын ауызекі талдап шыуа зірлігін білу керек.

Жазуын тексеру

Баланы жазуын тексеруді лкен маызы бар, себебі ол жазуды мегеру дадысыны денгейін ана емес, сонымен бірге ааулыктарыны трлерін де анытауа ммкіндік береді. Жазу дадысын жат жазу арылы тексереді. ателерді себебін жне ерекшелігін анытау шін дадылануа байланысты сздерден немесе ыска сйлемдерден жат жазу жазызады. Жат жазу шін срыптап алынатын сздер немесе сйлемдер ммкіндігінше оу бадарламасынын талабынан шыпауы керек, сонымен бірге оларды рамында айтылуында жиі бзылатын дыбыстары бар сздер нерлым кбірек боланы дрыс. Осыан орай логопед тменгі сыныпты оушыларына лайытап жат жазу шін сздерді срыптап алады.

Сонымен бірге кшірме жазуын да тексереді. Жат жазуындаы жіберілген ателері мен кшірме жазуындаы жіберілген ателерді салыстырып, теестіреді. Жазуды енді йрене бастаан балалара жат жазуды ріптерді жазызудан бастайды. Балаа зіні сйлеу тіліні айтылуындаы жиі бзылатын дыбыстарды жазызады. Бала буындарды немесе ыска сздерді айтумен алай жазатынын тексереді. арапайым ашы буындарды /ма, па, та, са, за, ша, ра, да/, жабы буында /ат, ан, ар/, бірнеше дауыссыз дыбыстар атар тран буындар /скр, трн, прл/, жеке сздер /от, тон, жол, ат, шаш, ыс, жаз/, айтып жазызады.

Жазызуды орнына кеспе ліппеден иылып алынан ріптерді теріп сз райды.

Жат жазумен атар баланы айтуымен жазуында байкалмайтын кейбір ателерін жеке сйлемді растыруыны бзылуын, сздік орыны жеткіліксіздігін анытауа ммкіндік беретін здігінен жазуын тексеру керек. Тексеруді мндай жолы сондай-а баланы ттас аланда сйлеу тіліндегі жазуын ай шамада мегеретінін тсінуге ммкіндік береді.

здігінен жазуын тексеру шін крделі р трлі бейнедегі суреттерді сынады. Жазуды лі жеткілікті мегермеген балалара жеіл бейнеленген суреттер бойынша сйлемдер растырып, оиа желісін баяндап немесе одан да грі жеілдеу суреттегі бейнеленген заттарды аттарын немесе имыл - рекеттерін жазуды сынады.

Пайдалануа болатын заттар бейнеленген суреттерді тізім жобасы: айшы, мысы, шелек, асы, ст, пыша, кйлек, шана, сиыр, тон, тама, т.б.

имыл-рекеттерді крсететін суреттер: ыз тісін жуып тр. Бала шанамен сыранап жр. же шлы тоып отыр.

Жазуа дадыланып жаттыан балалара оиа желісі белгілі жйемен рбитін жаласпалы бейнелі суреттер бойынша шаын гіме жазуды сынады.

Жазуын тексерген кезде барлы назарды жазу барысыны ерекшелігіне (бала сзді фонетикалы трысынан бірден дрыс жаза ма немесе керекті дыбысты іздеп, ол сзді бірнеше рет айталап айта ма) жне бндаы кездесетін ателеріне баыттау керек. Сонымен атар ызы жне ысыры, я жне ата, р жне л, жіішке жне жуан дыбыстарды ажыратуына, шатастыру, алмастыруды трлеріне кіл блу керек.

Бдан баса баланы дыбысты тсіріп алдыру, орнын ауыстыру, арты дыбысты осу, р трлі сздерді осып жазу, бір сзді блшектеп жазу сияты ателерді жіберетін, жібермейтіндігі де ескеріледі. Бл ателер сзді дыбысты талдануыны жетктіліксіздігін, сздегі дыбыстарды анытап жне блуді, олар­ды жйелігін айындауды толы білмейтіндігін крсетеді.

Жазудаы болатын ателерді себебі фонематиканы толы дамымауы мен жалпы сйлеу тіліні толы дамымауыны, біреуіні тікелей ыпалынан екенін крсетеді. Оларды ажыратуды жне анытауды білу ажет. Ауызекі сйлеу тіліні, сондай а здігінен жазуыны орытындысы бларды тиянаты баалауа ммкіндік береді.

Баланы сйлеу тіліні жазылуын тексеру кезінде андай трде болмасын табылан ателеріні шыу себебін анытау керек. Сйлеу тіліні ааулыына байланысты жазуында кемістіктері бар балаларды, баса себептерді салдарынан ате жіберетін балалардан, яни сйлеу тіліні жазылуындаы кемістіктеріне негесіз трбиені жне шет тілдеріні ыпалыны сер етуі себеп болан, ауызекі сйлеу тіліні ааулыы жо, дыбыстарды алмастыруда ерекше ателерді жібермейтін, біра баса ателерді кп жіберетін балалардан айыра білу ажет. Бндай жадайда жазуыны артта алуын сйлеу тілі бзылуыны себебінен деп арауа болмайды.

Оуын тексеру

Оуыны жадайын тексеру шін арнайы іріктеліп алынан сйлемдерді пайдаланады, егер бала нашар оитын болса, онда ріптерді оып талдаудан бастайды.

Осы масатпен ысыры жне ызы, я жне ката ріптердіатауды сынады, ал егер сйлеу тіліні ааулыына байланысты айта алмаса, онда ол ріптерді сзді рамынан немесе олмен жазылан жне табалы нсасын крсетеді. Бала берілген ріптерді бірден танитын, танымайтынын анытауды манызы бар.

Бдан кейін буындарды оудытексереді. рамында атар тран дауыссыз жне дрыс айтылатын да, дрыс айтылмайтын да дыбыстары бар буындарды алдымен тура, сосын керісінше буындарды оытады. Бдан кейін сздерді оуа кшеді. Оуды тексеру шін алдымен жй сйлемдерді, сосын дыбысты жне морфологиялы рамы бойынша крделілеу сздерді іріктеп алады. Оытуа пайдалануа жарайтын сздер: Марат, Рахат, Жанат, крпе, тері, саат, шана, таия, алпа, арлыаш, перде, дана, сабын, шапан. Бала оыан сздерін тсінетін, тсінбейтіндігін міндетті трде тексеру керек. Бны анытау шін оыан сзіне бір маыналы сздерді іріктеп алып, оны сйлемні рамына егізуді, сосын соан лайыты суретті іздеуді сыну арылы жасайды.

Тсінігін тексеру шін бейнелі суреттерді жне дыбысты рамы бойынша сас сздерді арнайы жиынтыын сынуа болады. рбір зат жне рбір сз жеке-жеке анытамаларда (карточкада) блек крсетілген. Балаа анытамада табаланан кез келген бір сзді оытады да, сол сзбен аталатын затты баса заттар бейнеленген суреттерді арасынан тауып алуды сынады. Мысала берілетін сздер мен солара лайыты бейнелі суреттер: мысы, тышан, оян, тлкі, шалы, бала, саат, асы, кітап, крек. Одан кейін баланы білім дегейіне сйкес, мазмны жне клемі оны тсінігіне оай, рі олайлы, біра сыныпта олданылмайтын жйелі сздерді жне арнайы іріктеліп алынан ыса мтіндерді оуын тексереді. Бала оыанын алай тсінгені сраа жауап немесе мазмнын айтызу арылы міндетті трде тексереді. Бл сіресе ауызекі сйлеу тілін тексергенде сздік орыны кедей екенін жне сйлем рауыны бзыланын анытаан кезде маызды.

Оуын тексерген кезде баланы буына бліп немесе бтін сзді жне жеке ріптерді іріктеп, олардан буын жне сз рап оитын ерекшеліктерін крсету ажет. Оу барысында бала аталан жеке ріптерді алмастыра ма, оны бл алмастыруы сйлеу тіліні бзылуына сйкес келе ме, баса ателеріні ерекшеліктері андай, оуыны шапшандыы жне тсіну дрежесі андай деген сияты ателеріні ерекшеліктеріне кіл бледі. Оуын тексеру барысында байаланны брі жазып алынады. Олар оуыны кемістіктеріні шыуына, сйлеу тіліні фонематикалы бзылуы мен жалпы сйлеу тіліні толы дамымауыны айсысыны себепші болатынын жне оны жоюда е тиімді тсілді табуды, оуындаы иыншылытан тылуды дісін аныктауа жрдем береді.

Дислексияны ерте анытау (А.Н. Корнев бойынша)

Бл дістеме 6-8 жастаы балаларды дислексиядан сатандыру масатымен жалпылама тексеру барысында олданылады. Арнайы ралдарды ажет етпейді. Тексеру уаыты 5-8 минут.

1 тапсырма. Ретімен айту.

Нсау: жыл мезгілін (апта, кндерін) ретімен айтып бер.

2 тапсырма. «Ыратар»

Нсау: азір мен тарсылдатамын, содан кейін сен дл солай айтала (арындашпен немесе таяшамен стелді р трлі ырапен соады).

арапайым ыратар – ІІ І ІІ ІІ І ІІ І ІІІ

Крделі ыратар – ІІІ І І І ІІ ІІІ ІІІ

3 тапсырма. «Ждыры - олды ыры - алаан»

Нсау: мені істегеніме арап айтала. ш имыл (ждыры-олды ыры- алаан) ш рет айталанады. Бала ш рет айталау керек.

4 тапсырма. «Сандарды айталау»

Нсау: азір мен бірнеше сандарды айтамын, ал сен сол ретімен айтала. Тексеруші біркелкі дауыспен, интонацияны бзбай ш сан айтады. Егер бала дрыс айтса, онда 4 сан, сосын 5 сан айтызылады.

Нсау: мен сандарды айтам, сен соы саннан бастап кері айтала. Мысал келтіріп тсіндіру ажет. Мысалы, мен 1-2 деймін, сен 2-1 деп айталауы керек. Алдымен 2, сосын 3, т.б. сандар беріледі.

Сан реттері.

Тура санау:

3-8-6, 6-1-2

3-4-1-7 6-1-5-8-6

8-4-2-3-9 5-2-1-8-6

Кері санау

2-5, 6-3

5-7-4, 2-5-9

7-2-9-6, 8-4-9-3

5 тапсырма. «О-солды бадарлау»

а) арапайым бадарлау:

Нсау: Сол олыды ктер (міндетті трде сол олдан бастайды). О кзіді крсет, сол аяыды. Егер бл тапсырманы дрыс орындаса, онда келесі тапсырмаа кшуге болады, орындамаса-тотатылады.

) Хэдті сйлеу сынаы.

Нсау: сол олымен о лаыды ста, о олымен о лаыды, о олымен сол лаыды, о олымен сол кзіді крсет.

6 тапсырма. Сериялы сурет бойынша гіме рау.

Нсау: суретте не бейнеленгенін айтып бер (егер айта алмаса немесе тек кейбір кейіпкерлер, заттарды ана атаан жадайда суретті мазмны бойынша сра ояды).

Зерттеу нтижесінде алынан деректерді талдау барысында дислексияа бейімдігі аныталады.

Сйлеу тіліні шапшандыы жне жатытыын тексеру

Сйлеу тіліні шапшандыы мен жаттытыын тексерген кез­де оны ттыпаа байланысты ерекшелігі байалады. Логопед ттыпаны сзді бірінші дыбысын немесе буынын бірнеше рет айталайтын серіппелі дірілдеу /клоникалы/ дейтін немесе сйлеп трып сзді ортасында, кбінесе сйлерді алдында кібіртіктеп кенет тотап алатын рысу /тоникалы/ дейтін трлерін анытап, ерекшеліктеріне назар аударады. Ттыпаны кейде дірілдеуі басым, кейде рысуы басым болып келетін дірілдеп-рысу, рысып-дірілдеу сияты араласан трлері болуы ммкін.

Одан баса, сйлеу тіліні кібіртектенуіні жиілігін жне шапшандыын, біралыптылыын, жылдамдыын, баяулыын анытайды.

Ттыпа біркелкі больш крінбейді, ол здігінен сйлеу тіліндегі дадысынан те тез крінеді. Ттыпаны тексеруді на осыдан бастайды. Логопед р трлі срактарымен баланы белсенді сйлеуге тартады. Осыдан кейін баланы здгінен сйлеу тіліні ерекшелігі туралы логопедті жалпы тсінігі алыптасып болан со, енді сракка жауап жне окыанын айтып беру арылы оуындаы ттыуды анытау керек. леді жата айтызуа да болады. Бл, осы, былай айтканда, деген сияты жне таы баса сйлеу тілін блдіретін керексіз сздерді айталауымен осылып, басыны, олыны, аяыны да ретсіз ілесе имылдауларына назар аударады.

Сйлеу тілін тексеру барысында белгілі болан ауытулар тіркеледі жне айтылуындаы кемістіктерді, жазылуындаы ателерді, сйлеу тіліні оуын немесе сйлем рамыны бзылуыны лгісін сипаттайтын мысалдар келтіріледі. Аныталан ауытулар талданады, салыстырылады жне орытынды трінде жазып тіркеледі.

орытынды - бл баланы тіліні дамуындаы аныталан барлы ауытуларды рамы, демек ажетті педагогикалы шараларды белгілеуді болжамдауа ммкіндік беретін тексеруді мліметтеріні ыскаша талдануы.

Бдан былай арай логопедиялы анытамаа р оушыны істеген жмысыны нтижесі жйелі трде іріктеліп отырылады. Кні брын белгіленген жеке дамыту-тзету жмыс бадарламасы длелденіп жне толытырылып отырылады, ал кейде оу барысында аныталан, сйлеу тіліні ерекшеліктеріне байланысты сйлеу орытындысы згереді.

Кейбір жадайларда алашы тексеруден алынан мліметтер млдем жеткіліксіз болып шыуы ммкін. Баланы тексеру барысында мліметтер, оны тзету жмысы кезіндегі аныталан деректермен толытырылады.

Сонымен, тексерулерді масаттары мен міндеттері баланы сйлеу тіліні бзылуын айындау, оны сйлеу тіліні толы дамымауыны дрежесі мен дегейін анытау, айсысы бірінші реттік, айсысы екінші реттік болатынын айыру, сйлеу тілі бзылуларыны араларындаы зара байланыстылыы мен біріне-бірі себепші болуы жне тексеруді аныталан нтижесіне байланысты жоспарлау, ааулыа ыпал жасайтын е тиімді жне немді жолды тадау болып табылады. Бндай тексеру лкен ыптылыты жне уаытты талап етеді. Баланы тексеру барысында сйлеу тіліні дамуындаы аны­талан барлы ауытуларды жазып тіркейтін сйлеу тілі анытамасы жасалынады.

Сйлеу тілі анытамасы балаларды жас ерекшеліктері мен сйлеу тіліні даму дегейін ескере отырып толтырылады.